ไม่ว่าจะผ่านมากี่ศตวรรษ วัฒนธรรมกีฬายอดนิยมอย่าง “สเก็ตบอร์ด” ก็ยังคงอยู่ยาวนานครองใจใครหลายคนอยู่เสมอ เพราะนอกจากจะให้ความสนุกสุดท้าทาย กีฬาสุดเอ็กซ์ตรีมนี้ก็ยังเป็นคอมมูนิตีที่เชื่อมความสัมพันธ์ของกลุ่มคน เปรียบเสมือนเพื่อน ครอบครัว และพื้นที่เปิดกว้างที่ทำให้ทุกคนแสดงตัวตนได้อย่างอิสระไร้กรอบ และด้วยภาพจำสุดตรองของวัฒนธรรมนี้ก็ ส่งอิทธิพลไปยังไลฟ์สไตล์และแฟชั่น ไม่ว่าจะเป็นเสื้อยืด กางเกงยีนส์ หรือกางเกงขากระบอกกว้างใส่สบาย และรองเท้าสนีกเกอร์สุดเท่ที่จะทำให้เคลื่อนไหวบนสเก็ตได้อย่างสะดวก จนกลายเป็นเทรนด์ที่มีคนแต่งตามกันได้อย่างคูล ๆ ทั่วโลก
แต่จะเป็นอย่างไร หากสเก็ตบอร์ดถูกขับเคลื่อนโดยกลุ่มสาว ๆ ที่เลือกจะแต่งกายด้วยการใส่ “กระโปรง” สีสันสดใส พร้อมหมวกทรงสูงที่ดูเข้ากันแบบมีสไตล์สุด ๆ แถมยังไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อการเล่นสเก็ตบอร์ดแม้แต่น้อย สำหรับ “Imilla Skate” กลุ่มสเก็ตบอร์ดสาวจากประเทศโบลิเวียในแถบลาตินอเมริกา ที่ได้ถ่ายทอดความสวยงามผ่านอัตลักษณ์ด้วยชุดสตรีพื้นเมืองของ Cholitas บรรพบุรุษของพวกเธอที่ยังคงสวมใส่เสื้อผ้าแบบดั้งเดิม แม้จะต้องเผชิญกับการเลือกปฏิบัติในสังคม เพื่อแสดงจุดยืนและบ่งบอกถึงความภาคภูมิใจในวัฒนธรรม ดังนั้นพวกเธอจึงใช้สเก็ตบอร์ดเป็นสื่อกลางเพื่อโลดแล่นไปกับการเปลี่ยนแปลงของสังคม
Luisa Dörr / theguardian.com
เสน่ห์ของสเก็ตบอร์ดกับการสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้หญิง
ในปี 2019 “อิมิลลา สเก็ต” (Imilla Skate) ถูกก่อตั้งจากหนึ่งในสมาชิกคนสำคัญอย่าง ดาเนียลา ซันติวาเญซ (Daniela Santiváñez) นักสเก็ตบอร์ดสาววัย 26 ปี จากเมืองโคชาบัมบา (Cochabamba) ร่วมกับเพื่อนอีกสองคน ซึ่งความหมายของอิมิลลา (Imilla) เป็นคำศัพท์ภาษาพื้นเมืองจากเคชัว (Quechua) และ ไอย์มารา (Aymara) แปลว่า เด็กผู้หญิงหรือหญิงสาว
สังคมส่วนใหญ่ที่มีแต่เด็กผู้ชายเล่นสเก็ตบอร์ดตามท้องถนนลามไปจนถึงโลกอินเทอร์เน็ตคือภาพคุ้นตาของคนทั่วไป แต่น้อยมากที่เราจะได้เห็นเด็กผู้หญิงเล่นกีฬาชนิดนี้ แม้อันที่จริงการเล่นสเก็ตบอร์ดในโบลิเวียจะได้รับความนิยมมาประมาณสองทศวรรษแล้ว แต่เมื่อไม่มีผู้หญิงเป็นแบบอย่างในการเล่นกีฬานี้เลย ดาเนียลาจึงจุดประกายความชื่นชอบในกีฬาสเก็ตบอร์ดที่เธอได้รับการฝึกฝนมาตั้งแต่เด็กจากพี่ชาย เพื่อรวบรวมผู้หญิงอีกมากมายที่หลงใหลในเสน่ห์ของกีฬาชนิดนี้เช่นกัน จนทำให้กลุ่มอิมิลลา สเก็ต เริ่มมีสมาชิกหลายคนมากขึ้น
การเล่นสเก็ตบอร์ดได้สร้างแรงบันดาลใจมากมายให้กับพวกเธอ มันเป็นมากกว่ากีฬาแต่เหมือนปรัชญาชีวิตที่สอนให้พวกเธอสู้ ต่อให้จะล้มสักกี่ครั้ง พวกเธอก็ยังต้องไปต่อ เผื่อหนึ่งครั้งในความพยายามนั้นจะบรรลุเป้าหมาย หนึ่งในสมาชิกกล่าวว่าสเก็ตบอร์ด “ทำให้ฉันรู้สึกมีความสามารถ เพราะว่าฉันทำลายขีดจำกัดของตัวเองได้” เสื้อผ้าก็เช่นกัน “พวกเราให้ความสำคัญกับอัตลักษณ์ เราแสดงจุดยืนด้วยเสื้อผ้าพื้นเมืองของเราได้” พวกเธอมีแนวคิดที่ว่า อยากให้คอมมูนิตีนี้เป็นจุดเชื่อมความสัมพันธ์ของผู้คนหลายแบบไว้ด้วยกันผ่านวัฒนธรรมของพวกเธอ ไม่ว่าจะใส่เสื้อผ้าแบบไหน พูดภาษาอะไร มาจากที่ใด ก็สามารถมีส่วนร่วมในกีฬาเล่นสเก็ตบอร์ดได้เหมือนกัน โดยหวังว่าสิ่งที่พวกเธอทำจะช่วยขับเคลื่อนและเปลี่ยนแปลงแนวคิดของคนในสังคมและพัฒนาโบลิเวียให้ดีขึ้นในที่สุด
Luisa Dörr / theguardian.com
เพราะพวกเราคือลูกหลานของ Cholitas
เดิมทีในภาษาสเปน “โชลิตา” (Cholitas) คือหญิงสาวที่ยังคงรักษาการแต่งกายพื้นเมืองแบบดั้งเดิมตามแบบฉบับของประเพณีไอย์มาราที่มาจากอัลติพลาโนซึ่งเป็นที่ราบสูงของลาปาซ เมืองหลวงของโบลิเวียไว้ แต่หลายครั้งในวัฒนธรรมและตัวตนของหญิงสาวโชลิตาก็มักถูกใช้แสดงออกเพื่อเป็นเพียงภาพลักษณ์ในเชิงพาณิชย์ แต่ตรงกันข้าม ผู้หญิงที่แต่งตัวแนวนี้มักถูกกดขี่จากคนในสังคมและถูกเลือกปฏิบัติจากความแตกต่าง นี่จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้กลุ่มของอิมิลลา สเก็ต ไถกระดานไม้นี้ไปตามสวนสาธารณะพร้อมสวมใส่ชุดพื้นเมือง พวกเธอไม่ได้เป็นเพียงแค่นักเล่นสเก็ตบอร์ด แต่เปรียบเสมือนสัญลักษณ์ของการต่อต้าน การอนุรักษ์วัฒนธรรม และการเสริมพลัง ขณะเดียวกันก็เป็นสิ่งเตือนใจถึงการกดขี่ที่เกิดขึ้นในชนบทอีกด้วย
“เสื้อผ้าเหล่านี้เป็นของแม่และป้าของฉัน และฉันมองว่าพวกเธอเป็นผู้หญิงเข้มแข็ง ที่นี่ในโบลิเวีย ผู้หญิงจำนวนมากเป็นหัวหน้าครอบครัว” เดซี ทาคูรี โลเปซ (Deysi Tacuri Lopéz) วัย 28 ปี กล่าว
นอกจากนี้ อิมิลลา สเก็ต ยังต้องการช่วยสร้างค่านิยมให้กับการเล่นสเก็ตบอร์ดและสร้างโอกาสให้คนรุ่นใหม่ในโบลิเวียได้เรียนรู้เกี่ยวกับรากฐานทางวัฒนธรรมของพวกเขา
|
Luisa Dörr / Instagram
กระโปรง "Polleras” หมวกทรง "Bowler" และการถักผมเปียที่มีความหมาย
“Polleras มีคุณค่าสำหรับฉันมาก”
“ฉันสวมใส่ด้วยความภาคภูมิใจ”
หากกล่าวถึงสไตล์ชุดพื้นเมืองที่อิมิลลา สเก็ต นำมาสวมใส่ สิ่งที่โดดเด่นสะดุดตาที่สุดเห็นจะเป็นกระโปรง “โพลเลราส" (Polleras) ที่มีสีสันสดใส เต็มไปด้วยระบายลูกไม้หลายชั้น มองเผิน ๆ อาจจะน่าเป็นห่วงถึงความปลอดภัยในการสวมมันเล่นสเก็ต แต่สำหรับพวกเธอแล้ว นี่เป็นความท้าทายที่ต้องเผชิญ
Luisa Dörr / Instagram
อันที่จริง การเล่นสเก็ตบอร์ดโดยสวมใส่กระโปรงตัวใหญ่เป็นเรื่องยากมาก แต่พวกเธอรู้ดีว่าความอุตสาหะและการฝึกฝนจะช่วยได้ ทำให้ทุกท่วงท่าการเล่นสเก็ตของพวกเธอดูสวยพริ้วไหวไปตามแรงลมได้แบบเท่ ๆ และน่าสนใจทีเดียว แต่กว่ากระโปรงโพลเลราสจะมาเป็นแฟชั่นสุดไอคอนิกได้อย่างน่าภูมิใจนั้น โชลิตาเองก็ต้องเผชิญกับยุคสมัยหลังการพิชิตของสเปนในศตวรรษที่ 16 เพราะโพลเลราสถูกบังคับใช้กับประชากรพื้นเมืองโดยผู้ปกครองอาณานิคมเพื่อสะท้อนถึงสไตล์ที่สวมใส่ในสเปน อย่างไรก็ตาม อิมิลลา สเก็ต เคารพในตัวตนของบรรพบุรุษของพวกเธอ จึงได้ให้ความสำคัญกับความหมายที่เป็นมากกว่าชุดที่สวมใส่
สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยอีกอย่างหนึ่งคือหมวก “โบเลอ” (Bowler) หมวกกลม ๆ ทรงสูงเหมือนกะลาสีเข้มจากประเทศอังกฤษ ซึ่งเดิมทีทำมาสำหรับขายให้กับคนงานรถไฟชาวอังกฤษที่ทำงานในโบลิเวียขณะนั้น แต่ภายหลังหมวกโบเลอนี้ดูจะมีปัญหาเพราะขนาดที่เล็กเกินไปสำหรับสวมใส่บนศีรษะของผู้ชาย แทนที่จะทิ้งไป พวกเขาตัดสินใจสร้างเรื่องราวสมมติเพื่อเล่าให้สาว ๆ โชลิตาฟังว่า ผู้หญิงสมัยใหม่ทุกคนในยุโรปต่างนิยมสวมหมวกกะลาเหล่านี้ไปหมด และนี่คือเทรนด์แฟชั่นใหม่ กลายเป็นว่าโชลิตาซื้อไอเดียนี้ โดยกล่าวว่าหมวกที่พวกเธอสวมใส่ “เปรียบเสมือนเครื่องประดับที่แสดงถึงความงามของผู้หญิง และรู้สึกถึงความหรูหรา”
Celia D. Luna / cntraveler.com
ทรงผมก็เช่นกัน ไม่มีผู้หญิงคนไหนในโชลิตาไว้ผมสั้น ดังนั้น เส้นผมจึงมีความสำคัญเป็นพิเศษ “พวกเธอทุกคนไว้ผมยาวและดูแลมันอย่างดี เพราะต้องมีผมเปียที่สวยงาม" หนึ่งในสมาชิกกล่าว ผมเปียเป็นทรงผมที่สื่อถึงความภาคภูมิใจและการเสริมอำนาจในประเทศที่ประชากรเกือบครึ่งหนึ่งมีรากฐานมาจากชนพื้นเมือง และขณะที่พวกเขาแปรงผมไปเรื่อย ๆ ก็เปรียบเสมือนการชำระล้างตัวเองจากพลังงานที่ไม่ดี และยังเป็นวิธีกำจัดความเศร้าให้รู้สึกดีขึ้นได้ รวมไปถึงรักษาความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างพวกเธอที่แปรงผมให้กันและกันอีกด้วย
อย่างไรก็ตาม ช่วงหลายปีที่ผ่านมากลุ่มสาวโชลิตาถูกมองในทิศทางที่ดีขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในปี 2006 ด้วยการชนะการเลือกตั้งของฆวน เอโบ โมราเลส ไอมา (Juan Evo Morales Ayma) ประธานาธิบดีพื้นเมืองคนแรกในประวัติศาสตร์โบลิเวีย เขาให้ความสำคัญกับสถานะของโชลิตาและพาพวกเธอไปไกลกว่าที่เคย พวกเธอมีบทบาทมากขึ้นเหนือชุดที่สวมใส่ พลังของโชลิตาได้ขับเคลื่อนบทบาททางสังคม ทั้งเรื่องการเมือง อาชีพ เศรษฐกิจ สื่อโทรทัศน์ หรือแม้แต่แฟชั่น
เพื่อสานต่อเป้าหมายที่มีต่อไป กลุ่มนักสเก็ตบอร์ดสาว อิมิลลา สเก็ต จึงเดินหน้าฝึกฝนจนมีส่วนร่วมแข่งขันในทัวร์นาเมนต์ระดับท้องถิ่น และใช้การปรากฏตัวด้วยชุดพื้นเมืองและวัฒนธรรมของพวกเธอร่วมไปกับสเก็ตบอร์ด โดยหวังว่านี่จะเป็นสื่อกลางในการเสริมพลังให้กับผู้หญิง และผลักดันการรวมกลุ่มและการยอมรับความหลากหลายที่มากขึ้น
Luisa Dörr / Instagram
ปัจจุบันยังมีกิจกรรมอีกมากมายที่อิมิลลา สเก็ต ยังคงดำเนินต่อและไปไกลกว่าแค่ในโบลิเวียสู่สังคมโลก จากกลุ่มคนที่หลงใหลในสเก็ตบอร์ด จากความชอบที่นำพาพวกเธอให้ส่งต่อพลังในการยอมรับตัวเองและจงภาคภูมิใจที่เป็นเรา ยังมีความสวยงามทางวัฒนธรรมมากมายอยู่ทั่วทุกมุมโลก ไม่แน่ว่าในอนาคต เราอาจจะได้เห็นกลุ่มคนหลากหลายชาติพันธุ์อื่น ๆถ่ายทอดวัฒนธรรมของพวกเขาผ่านกีฬาชนิดนี้ออกมาได้อย่างสวยงามไม่แพ้กัน
*ติดตามวิถีชีวิตของกลุ่มสเก็ตบอร์ดสาวอิมิลลา สเก็ต ได้ทางอินสตาแกรม @imillaSkate
ที่มา : บทความ “Bolivian skateboarders use Indigenous attire to battle discrimination” โดย LUISA DÖRR และ PAULA RAMÓN จาก www.nationalgeographic.com
บทความ “ImillaSkate: an indigenous Bolivian skateboard collective – photo essay” โดย Luisa Dörr จาก www.theguardian.com
บทความ “กลุ่มนักสเก็ตบอร์ดสาวชาวโบลิเวีย” โดย Alex Haze จาก https://web.facebook.com
บทความ “The Story Behind Imilla Skate: Bolivia’s ‘Cholita’ Skater Girls” โดย Raina Vale จาก https://luzmedia.co/imilla-skate
บทความ “Cholitas: The Revenge of a Generation” โดย Delphine Blast จาก www.lensculture.com
บทความ “Bolivian Cholitas and The Secret of the Bowler Hats” โดย Carlo จาก www.nextstopwhoknows.com
คลิปสารคดี “Tráiler Documental imillaskate” โดย Q’ALITAproducciones จาก Imilla Skate | YouTube
คลิป “Meet the Bolivian Skateboarders Driving Social Change with Smartphones” โดย Voices of Galaxy จาก Samsung | YouTube
เรื่อง : กาญจณี สุคะมะโน
