แมว: สัญลักษณ์แห่งโชคชะตา ความเป็นอิสระ และการปลอบประโลมใจ

ทาสแมวทั้งหลายคงปฏิเสธไม่ได้ว่า แมวมีเสน่ห์และความน่ารักในแบบของตัวเอง จึงไม่น่าแปลกใจที่แมวจะเป็นสัตว์เลี้ยงที่ได้รับความนิยมมาอย่างยาวนาน และด้วยความเป็นตัวของตัวเองที่ไม่เหมือนใครนี่เอง พวกมันจึงถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของสิ่งต่าง ๆ มากมาย ขึ้นอยู่กับวัฒนธรรมและความเชื่อของแต่ละบุคคล

Freepik

Racool studio / Freepik

Mikhail Vasilyev / Unsplash

สัญลักษณ์ทางจิตวิญญาณในยุคโบราณ
แมวเป็นหนึ่งในสัตว์สัญลักษณ์ที่มีความหลากหลายที่กว้างที่สุด มีความเชื่อมโยงอย่างลึกซึ้งกับยมโลก ความตาย และอาณาจักรวิญญาณ อีกทั้งยังเป็นสัญญาณที่ดีซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของสิ่งต่าง ๆ เช่น พลังและความแข็งแกร่ง แมวยังเป็นสัตว์ยอดนิยมที่ปรากฏในตำนานต่าง ๆ ตัวอย่างเช่น เฟรย่า (Freyja) เทพีแห่งความรักของชาวนอร์ส มักจะนั่งรถม้าที่ลากโดยแมวสองตัว

แมวถูกเลี้ยงไว้เมื่อประมาณ 4,000 ปีก่อน ชาวอียิปต์โบราณเลี้ยงแมวไว้เพื่อควบคุมประชากรหนู โดยเฉพาะในบริเวณที่เก็บอาหาร สัญลักษณ์และความหมายของอียิปต์สำหรับแมวได้รับอิทธิพลจากความสามารถในการล่าสัตว์ ไม่มีใครสามารถฆ่าแมวได้ ไม่เช่นนั้นพวกเขาจะต้องเผชิญกับโทษประหารชีวิต

ชาวอียิปต์โบราณนับถือแมวดุจเทพเจ้า โดยเชื่อว่าพวกมันมีพลังเหนือธรรมชาติ เทพีบัสเตต (Bastet) ในรูปของแมวมีความเกี่ยวข้องกับความรัก การปกป้อง และความอุดมสมบูรณ์ โดยเชื่อว่าแมวสามารถปกป้องพวกเขาจากวิญญาณชั่วร้ายและภัยคุกคามได้ ขณะที่มัมมี่ของแมวอันเป็นที่รักก็พบได้ทุกที่ เพราะชาวอียิปต์โบราณต้องการส่งแมวทางเดินสู่ทุ่งกก (Field of Reeds) ที่เปรียบดั่งสวรรค์ของเหล่าแมวเลี้ยงหลังการตายได้อย่างปลอดภัย และเล่นกับพวกพ้องอย่างมีความสุขตลอดไป

jemastock / Freepik

upklyak / Freepik

ไม่เพียงชาวอียิปต์เท่านั้นที่มองแมวอย่างสูงส่ง ชาวดรูอิด (Druids) ของวัฒนธรรมเคลท์ เชื่อว่าแมวดำเป็นมนุษย์ที่กลับชาติมาเกิด ซึ่งต้องใช้ชีวิตเหมือนแมวเพื่อชดใช้การกระทำในชาติก่อน ขณะที่ชาวโรมันเชื่อมโยงแมวกับเทพีไดอาน่าซึ่งเป็นเทพธิดาแห่งดวงจันทร์ และทำหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์ประจำบ้าน

สัญลักษณ์ของแมวยังขึ้นอยู่กับ “สี” ของแมวเป็นอย่างมาก หลายวัฒนธรรมกำหนดสัญลักษณ์ให้กับแมวโดยอิงจากสีของมันเป็นหลัก นอกจากนี้โดยธรรมชาติของแมวยังเป็นสัตว์ที่เคลื่อนไหวไปไหนมาไหนอย่างง่ายดาย ไม่ว่าจะปีนป่ายต้นไม้ หลังคา คดเคี้ยวผ่านเฟอร์นิเจอร์และสิ่งกีดขวางราวกับว่าพวกมันมีสัมผัสที่หกเป็นเครื่องนำทาง แมวจึงเป็นสัตว์ลึกลับที่สามารถสอนเราเกี่ยวกับชีวิตมากมาย

สีที่ผูกติดกับความโชคร้าย
หนึ่งในสัญลักษณ์ที่มีชื่อเสียงติดอยู่กับแมวคือความโชคร้าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับแมวดำ การเห็นแมวดำเดินตัดหน้า เดินเข้ามาในบ้าน หรือปรากฏตัวในความฝัน คนสมัยก่อนมักถือเป็นลางร้าย บางครั้งก็ถูกยกระดับถึงการเป็นสัญญาณของวิญญาณชั่วร้ายกันเลยทีเดียว ความเชื่อนี้มีมานานหลายศตวรรษแล้วในยุคกรีกโบราณ

freestockcenter / Freepik

แมวดำยังถูกนำมาเป็นสัญลักษณ์ของวันฮาโลวีน เวทมนตร์ และความลึกลับ เนื่องจากความสามารถในการมองเห็นในที่มืด และความสามารถในการปรับตัว แมวดำในวัฒนธรรมตะวันตกยุคกลางมักถูกโยงไปถึงข้อสงสัยว่ามันคือแม่มดแปลงร่าง และแมวดำในนิทานพื้นบ้านสามารถเปลี่ยนร่างเป็นมนุษย์เพื่อทำหน้าที่เป็นสายลับหรือคนส่งของให้แม่มดหรือปีศาจได้ ความเชื่อนี้เกิดจากความกลัวและความไม่เข้าใจสิ่งมีชีวิตลึกลับอย่างแมว ส่งผลให้แมวในสมัยนั้นถูกล่าเป็นจำนวนมาก

อย่างไรก็ดี ความเชื่อในพลังเหนือธรรมชาติของแมวดำก็ถูกมองในแง่บวก ตัวอย่างเช่น กะลาสีเรือมักใช้แมวดำเป็น “แมวประจำเรือ” เพราะเชื่อว่าจะนำโชคดีมาให้ ขณะที่ภรรยาของชาวประมงก็จะเลี้ยงแมวดำไว้ที่บ้านด้วยเพราะเชื่อว่าพลังเหนือธรรมชาติของพวกมันจะช่วยปกป้องสามีของตนในทะเลได้ และปัจจุบันชาวตะวันตกจำนวนมาก รวมทั้งนักบวชในศาสนาคริสต์เลี้ยงแมวดำเป็นสัตว์เลี้ยง นั่นหมายความว่าโลกสมัยได้ทิ้งแนวคิดว่าแมวดำคือตัวแทนของวิญญาณชั่วร้ายนั้นไปแล้ว

สัตว์ที่กวักโชคลาภ
ขณะที่แมวดำมีการเชื่อมโยงกับแม่มดในสังคมชาวตะวันตกยุคกลาง ในญี่ปุ่นกลับถือว่ามันคือสัญลักษณ์แห่งความโชคดี โดยเฉพาะกับสาวโสด ที่จะช่วยดึงดูดคู่ครองที่ดีมาให้

แมวในญี่ปุ่นเป็นสัญลักษณ์ของความมั่งคั่งและความเจริญรุ่งเรือง และเกี่ยวพันกับเทพมาเนกิ เนโกะ (Maneki Neko) หรือ “แมวกวักมือ” มานานหลายศตวรรษ ตามตำนานหนึ่งเล่าว่า ในสมัยเอโดะมีไดเมียวหรือท่านเจ้าเมืองคนหนึ่งเห็นแมวของพระภิกษุรูปหนึ่งซึ่งนั่งอยู่หน้าวัดโกโตคุจิทำท่าคล้ายกวักมือเรียกตนเข้าไปหา และเมื่อเดินตามเข้าไปในวัด ก็ปรากฏพายุพัดพาฝนตกลงมาอย่างหนัก ท่านเจ้าเมืองรู้สึกขอบคุณที่ทำให้เขารอดจากการถูกฟ้าผ่า จึงได้บริจาคเงินให้วัดเป็นจำนวนมาก จนวัดได้รับการบูรณะขึ้นมาใหม่อย่างสง่างาม นับตั้งแต่นั้นมา รูปแมวยกอุ้งเท้าก็กลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความเจริญรุ่งเรืองและโชคลาภยอดนิยมทั่วญี่ปุ่น

Joshua Olsen / Unsplash

เช่นเดียวกับวัฒนธรรมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่แมวเป็นสัญลักษณ์ของโชคลาภ ความสุข และการขับไล่วิญญาณชั่วร้าย ผู้คนมักนำรูปปั้นแมวมาวางในบ้านหรือบนแท่นบูชาเพื่อดึงดูดสิ่งดี ๆ เข้ามาในชีวิต เมื่อบวกกับความเชื่อที่ว่าแมวมีเก้าชีวิต ทำให้บางวัฒนธรรมก็ตีความไปได้อีกว่า แมวแสดงถึงความโชคดีและความเจริญรุ่งเรือง

ชีวิตที่พึ่งพาตัวเองได้
เพราะใคร ๆ ก็รู้ดีว่าแมวเป็นสัตว์ที่รักอิสระ พวกมันสามารถดูแลตัวเองได้โดยไม่ต้องพึ่งพามนุษย์ ไม่จำเป็นต้องพาไปเดินเล่นบ่อย ๆ เหมือนกับสุนัข แมวสามารถอยู่ตัวคนเดียวได้เป็นเวลานาน และบางตัวก็สามารถหาอาหารและที่นอนได้เองแบบสบาย ๆ ความเป็นอิสระของแมวจึงมักถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของความแข็งแกร่ง ความสามารถในการพึ่งพาตนเอง และความสามารถในการแก้ปัญหาได้ด้วยตัวเอง

เสียงแห่งความสบายใจ
แมวเป็นสัตว์ที่ชอบนอนเป็นชีวิตจิตใจโดยเฉพาะในช่วงกลางวัน เพื่อที่จะออกหาอาหารในเวลากลางคืน ความชอบนอนของแมวนี้เองที่ผู้คนเชื่อมโยงว่าแมวเป็นสัญลักษณ์ของความสบายใจ และหลายคนก็ชอบอยู่ใกล้แมวที่นอนหลับเพราะชอบฟังเสียงหายใจอันเป็นเอกลักษณ์ของมัน ซึ่งงานศึกษาบางชิ้นพบว่า เสียงตอนแมวหลับช่วยลดอัตราการเต้นของหัวใจของมนุษย์ได้ แมวจึงถือเป็นสัญลักษณ์ของความผ่อนคลาย ความสงบ และความสบายใจนั่นเอง

Girl with red hat / Unsplash

Kate Stone Matheson / Unsplash

เย็นชาแต่รักนะ (?)
แม้ว่าแมวจะสื่อถึงสัญลักษณ์ได้มากมาย แต่สิ่งที่ทาสแมวสัมผัสได้ดีที่สุดก็คือ “ความอินดี้ของแมว” เพราะแมวเป็นสัตว์ที่ทำอะไรตามใจตัวเอง ไม่ว่าจะผ่านมากี่ยุคสมัยก็ยังคงเป็นเช่นนั้น จนหลายครั้งทาสแมวก็อดน้อยใจไม่ได้ว่า ความรักที่มอบให้กับเจ้าแมวน้อยแสนรัก ทำไมได้รับกลับคืนเป็นความเย็นชา

หากคุณก็เป็นคนหนึ่งที่เป็นทาสแมวและคิดว่าแมวไม่รัก อาจต้องลองคิดใหม่ เพราะงานศึกษาโดยนักวิจัยจาก Oregon State University พบว่า จริง ๆ แล้วแมวรักทาสกว่าที่คิด แม้จะถูกมองว่าเป็นสัตว์เลี้ยงที่เย็นชาและทำตัวห่างเหิน แต่แท้จริงแล้ว มันรักคุณมากกว่าที่แสดงออก เพราะแมวสามารถสร้าง “ความผูกพันที่มั่นคง” กับเจ้าของได้มากพอ ๆ กับการที่สุนัขแสดงความรักต่อเจ้าของ ที่น่าประหลาดใจยิ่งกว่านั้นก็คือ นักวิจัยยังพบอีกด้วยว่า หากให้แมวเลือกระหว่าง “อาหาร” กับ “เจ้าของ” แมวมักจะเลือกเจอเจ้าของมากกว่าเลือกกินอาหารเสียอีก!

นี่อาจจะสรุปได้ว่า แมวก็มีความรู้สึกและผูกพันกับเจ้าของ เพียงแต่ความรักของแมวแสดงออกในแบบที่แตกต่างออกไป บางครั้งอาจดูเหมือนไม่รัก แต่จริง ๆ แล้ว ภายใต้ความเฉยชาอาจเต็มไปด้วยความรักในแบบที่ทาสยากจะเข้าใจ

catalyststuff / Unsplash

ที่มา : บทความ “Cat Symbolism: 19 Spiritual Meanings Of Cat” จาก atshq.org
บทความ “5 CULTURES THAT BELIEVE BLACK CATS ARE LUCKY” โดย Diana Regal จาก www.kitnipbox.com
บทความ “CAT SYMBOLISM & MEANING” จาก https://whatismyspiritanimal.com
บทความ “Why Black Cats Are Associated With Halloween and Bad Luck” โดย Elizabeth Yuko จาก www.history.com
บทความ “Cat Spirit Animal Symbolism & Meaning” โดย Crystal จาก https://a-z-animals.com
บทความ "Don't worry, your cat does love you. Science says so." โดย Heidi Lux จาก upworthy.com
บทความ “ตำนานแมวกวักญี่ปุ่น” โดย Rebecca Saunders จาก https://ngthai.com

เรื่อง : วรรณเพ็ญ บุญเพ็ญ