เช็กให้ชัวร์! 'วัฒนธรรม-ธรรมชาติ' ที่ยูเนสโกยกเป็นมรดกโลกในไทย : เสาร์นี้ในอดีต

ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมากับเวทีประกวดขาอ่อน 'Miss Universe thailand 2021' กับรอบการออดิชั่นตอบคำถามคีย์เวิร์ดแบบสุ่ม ในเวลา 30 วินาที ที่แฟนนางงามทั้งไทยและทั่วโลกต่างจับตาเป็นพิเศษ เพราะได้นำประเด็นทางสังคมให้ผู้เข้าประกวดประลองไหวพริบและบริบทความรู้รอบตัว รวมถึงประเด็นที่จับตามอง จนโลกออนไลน์ต่างติดแฮชแท็กกันข้ามวันข้ามคืน

'เสาไฟกินรี,การคุกคามทางเพศ,ความรุนแรงบนเพศสภาพ,ผู้ให้บริการทางเพศ,ผู้ให้บริการทางเพศ,ทัวร์ลง ฯลฯ' 

ตัวอย่างคีย์เวิร์ดที่สาวงามต้องพิชิต ซึ่งทั้งหมดล้วนเกิดขึ้นในสังคมและปรากฏอยู่บนหน้าสื่อทุกแขนง แต่ทว่ามีหนึ่งคีย์เวิร์ดที่มีความน่าสนใจไม่แพ้คำอื่น ๆ นั้นคือ 'มรดกโลก'

เสาร์นี้ในอดีต : 'มรดกโลก' ทุกประเทศมักจะมี 'วัฒนธรรม-ธรรมชาติ' ที่แตกต่างกันออกไปและควรคุณค่าแก่การอนุรักษ์ ถือเป็นแลนด์มาร์คให้ผู้ที่มาเยือนได้สัมผัสและซึมซับความเป็นอยู่ของพื้นที่นั้น 

ซึ่งวัฒนธรรม-ธรรมชาติกว่าจะได้ขึ้นเป็นมรดกโลก จะต้องถูกคัดเลือกจากยูเนสโกโดยสถานที่เหล่านี้ถือว่าสำคัญต่อประโยชน์โดยรวมของมนุษยชาติ โดยใช้เกณฑ์การตัดสินที่แตกต่างกันไป ซึ่งประเทศไทยเองก็มีแหล่งมรดกโลกเช่นกันโดยแบ่งเป็น ทางวัฒนธรรม 3 แหล่ง และแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ 3 แห่ง

วัฒนธรรม 3 แหล่งที่ใด? 

เชื่อว่าทุกพื้นที่ของประเทศไทยก็ต่างมีวัฒนธรรมที่แตกต่างกันออกไป ทั้งสถานที่ ภูมิศาสตร์ รวมถึงศิลปะการก่อสร้างและประติมากรรมที่ถูกหล่อหลอมจนการเป็นวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่า 

โดยหลักเกณฑ์การตัดสินทั้ง 6 ข้อในการพิจารณาให้เป็นแหล่งมรดกโลก โดยไปประเทศไทยมีมรดกโลกทางวัฒนธรรมถึง 3 ที่ด้วยกัน ประกอบด้วย นครประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร สุดท้ายกับแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง

ทั้ง 3 ทางวัฒนธรรมที่ได้กล่าวในข้างต้น ได้ผ่านเกณฑ์การตัดสินให้เป็นมรดกโลกตามที่กำหนดคือ เป็นตัวแทนในการแสดงถึงความเป็นเอกลักษณ์ของผลงานที่ได้รับการสร้างสรรค์ของมนุษย์ได้อย่างงดงามในด้านศิลปกรรม , มีอิทธิพลให้เกิดการพัฒนาสืบต่อมาในด้านการออกแบบทางสถาปัตยกรรม อนุสรณ์สถาน ประติมากรรม สวน และภูมิทัศน์ ตลอดจนการพัฒนาศิลปกรรมที่เกี่ยวข้องในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง , ยืนยันถึงหลักฐานของวัฒนธรรมหรืออารยธรรมที่ปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน รวมถึงที่สาบสูญไปแล้ว 

นอกจากนี้ยังต้องมีความอันโดดเด่นของประติมากรรมในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ ที่ต้องเป็นตัวอย่างอันโดดเด่นของวัฒนธรรมมนุษย์ ขนบธรรมเนียมประเพณีแห่งสถาปัตยกรรม และสุดท้ายมีความคิดหรือความเชื่อที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับเหตุการณ์ หรือมีความโดดเด่นยิ่งในประวัติศาสตร์

ดังนั้น มรดกโลกทางวัฒนธรรมทั้ง 3 ของไทยจึงนับเป็นสถานที่ที่สำคัญของประเทศ เพราะเปรียบเสมือนเป็นเครื่องมือที่บอกถึงช่วงเวลา พร้อมเล่าเรื่องเหล่าได้อย่างน่าสนใจ ที่แสดงถึงความเป็นเอกลักษณ์รวมถึงขนบธรรมเนียมประเพณี

ธรรมชาติ 2+1 แห่ง

ประเทศไทยนับว่ามีแหล่งท่องเที่ยวที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เชิงเกษตรและวัฒนธรรม เชิงอนุรักษ์ ฯลฯ เรียกได้ว่าถ้านักท่องเที่ยวจะเดินทางมาเยือนสามารถเที่ยวได้ทุกฤดู ซึ่งอุทยานแห่งชาติและวนอุทยานในประเทศไทยปัจจุบันมีทั้งสิ้น 155 แห่ง ได้กระจายอยู่ในแต่ละภูมิภาค 

แต่มีเพียง 2 แห่งที่ทางยูเนสโกยกให้เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง ที่ครบคลุมตั้งแต่จังหวัดอุทัยธานี ตาก และกาญจนบุรี และกลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของจังหวัดสระบุรี นครนายก นครราชสีมา ปราจีนบุรี สระแก้ว และบุรีรัมย์

โดยหลักเกณฑ์การตัดสินสำหรับมรดกโลกทางธรรมชาติจะมีเพียง 4 ข้อเท่านั้น เป็นตัวอย่างที่เด่นชัดในวิวัฒนาการที่ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการพัฒนาอสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติของมนุษย์ นอกจากนี้ยังเป็นตัวแทนของการเปลี่ยนแปลงสำคัญทางธรณีวิทยาหรือวิวัฒนาการทางชีววิทยา และปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์ต่อสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติที่กำลังเกิดอยู่ , เป็นแหล่งที่เกิดจากปรากฏการณ์ทางธรรมชาติทั้ง แม่น้ำ น้ำตก ภูเขา สุดท้ายเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของชนิดสัตว์และพันธุ์พืชที่หายากรวมถึงระบบนิเวศที่มีความอุดมสมบูรณ์ของพืชและสัตว์

แต่ล่าสุดช่วงกรกฏาคมที่ผ่านมา มรดกโลกทางธรรมชาติจาก 2 แห่ง ตอนนี้ก็ต้องบวกเข้าไปอีก 1 แห่ง นั้นคือ 'กลุ่มป่าแก่งกระจาน' ของไทยได้รับการบรรจุเข้าเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ  เนื่องจากเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของชนิดพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ และมีคุณค่าโดดเด่นระดับโลก รวมไปถึงเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญของแม่น้ำเพชรบุรี แม่น้ำปราณบุรี และแม่น้ำภาชี เป็นป่าผืนใหญ่ที่มีความอุดมสมบูรณ์

ซึ่งในทุก ๆ ปียูเนสโกจะรับรายชื่อสถานที่ที่ประเทศต่าง ๆ เสนอให้ได้รับการพิจารณาให้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก เพื่อตัดสินว่าสถานที่ที่ได้รับการเสนอชื่อแห่งใดที่จะได้รับการขึ้นทะเบียนอย่างเป็นทางการ 

"ดังนั้นมรดกโลกในไทยในปัจจุบันทั้งทางด้านวัฒนธรรม-ธรรมชาติ มีเพียง 6 แห่ง และเชื่อว่าในอนาคตเราจะมีมรดกโลกที่ทางยูเนสโก คัดเลือกให้ได้รับความคุ้มครองทางกฎหมายตามสนธิสัญญาเพิ่มขึ้น"

อ้างอิง

onep.go.th

unesco.org

portal.dnp.go.th

bbc.com

pptv

m-culture.go.th