ประเทศไทยเปลี่ยนไปอย่างไร หลังเลือกตั้ง 66
การเลือกตั้ง 2566 เคยเป็นความหวังของคนไทยว่าจะพาประเทศก้าวพ้นยุค คสช. สู่ประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ ด้วย ‘สัญญา’ จากนักการเมืองที่ขันอาสาจะสร้างความเจริญก้าวหน้าด้วยชุดนโยบายหาเสียงของหลายพรรคการเมืองที่ตั้งเป้าว่าจะพลิกโฉมประเทศไทยให้ดีขึ้นในมิติต่าง ๆ
ล่าสุด หลังการประกาศยุบสภาฯ ของ นายกฯ อนุทิน ชาญวีรกูร เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม 2568 เตรียมพร้อมสู่การเลือกตั้ง 69 ที่เชื่อว่าจะเป็นความหวังครั้งใหม่ของประเทศท่ามกลางมรสุมที่รุมเร้าจาก ศึกใน-ศึกนอก ในเวลานี้ The Active ชวนย้อนกลับไปดูว่าผ่านมาสองปีกว่าหลังเลือกตั้ง 66 ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง
งบฯจัดเลือกตั้ง 66 เกือบ 6 พันล้านบาท
หลังการยุบสภาเมื่อวันที่ 20 มี.ค. 2566 ได้จัดการเลือกตั้งทั่วไปครั้งที่ 27 ในวันที่ 14 พ.ค. 2566 ทุกพรรคการเมืองฟอร์มตัวกันอย่างคึกคัก ปรากฎการณ์ “พลังดูด” สส.ย้ายพรรค-ข้ามขั้ว กันเป็นจำนวนมาก นักการเมืองรุ่นเก่า-รุ่นใหญ่ เปิดตัวพรรคใหม่หวังคัมแบ็กกันอีกครั้งในรอบหลายปี ด้วยกติกาใหม่รวมถึงสูตรคำนวณ สส.ที่ทำให้พรรคเล็กจับมือกัน จนทำให้มีพรรคการเมืองลงสนามถึง 67 พรรค
ซึ่งการเลือกตั้งครั้งนี้ใช้งบประมาณถึง 5.9 พันล้านบาท สูงกว่างบประมาณการเลือกตั้งปี 2562 ทีมีวงเงิน 2.2 พันล้านบาท เพิ่มขึ้นถึง 41% มีผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้งมากถึง 75.7%
Rocket Media Lab เผยข้อมูลงบประมาณการจัดเลือกตั้งปี 2566 ที่ ครม.อนุมัติกรอบวงเงิน 5.9 พันล้านบาท แบ่งเป็น 2 ส่วนคือ 1.ค่าใช้จ่ายที่สำนักงาน กกต. ดำเนินการเอง 5.1 พันล้านบาท 2.ค่าใช้จ่ายของหน่วยงานราชการและรัฐวิสาหกิจที่ร่วมดำเนินการ 10 หน่วยงาน 840 ล้านบาท เรียงอันดับงบประมาณภารกิจมากที่สุดไปหาน้อยที่สุด รายละเอียดดังนี้
ส่วนที่ 1 ค่าใช้จ่ายที่สำนักงาน กกต. ดำเนินการเอง 5,104,546,750 บาท
- ภารกิจจัดการเลือกตั้ง ส.ส. 2,905,719,800 บาท คิดเป็น 56.9%
- ภารกิจส่งเสริมการมีส่วนร่วม รณรงค์เผยแพร่และประชาสัมพันธ์การเลือกตั้ง ส.ส. 518,121,250 บาท คิดเป็น 10.2%
- ภารกิจการสนับสนุนการหาเสียงเลือกตั้ง ส.ส. 502,193,640 บาท คิดเป็น 9.8%
- ภารกิจเตรียมความพร้อมบุคลากร วิทยากร และเจ้าพนักงานผู้ดำเนินการเลือกตั้ง ส.ส. ทุกระดับ จำนวน 396,166,000 บาท คิดเป็น 7.8%
- ภารกิจตรวจสอบการปฏิบัติงานเลือกตั้งและการกระทำผิดกฎหมายโดยผู้ตรวจการเลือกตั้ง 383,163,000 บาท คิดเป็น 7.5%
- ภารกิจจัดการเลือกตั้งกรณี กกต. สั่งให้ลงคะแนน/เลือกตั้งใหม่/แทนตำแหน่งที่ว่าง 200,000,000 บาท คิดเป็น 3.9%
- ภารกิจในการควบคุม สอดส่อง สืบสวนสอบสวน ไต่สวน วินิจฉัยชี้ขาดและการดำเนินคดีในศาล 80,442,900 บาท คิดเป็น 1.6%
- ภารกิจตรวจติดตามการเลือกตั้ง ให้คำปรึกษาแนะนำแก่ผู้เกี่ยวข้องในกระบวนการเลือกตั้งทั้งในและนอกราชอาณาจักร โดย กกต. และคณะ 55,855,000 บาท คิดเป็น 1.1%
- ภารกิจอำนวยการและสนับสนุนการจัดการเลือกตั้ง ส.ส. 48,140,360 บาท คิดเป็น 0.9%
- ภารกิจตรวจติดตาม นิเทศ และประเมินผลการจัดการเลือกตั้ง ส.ส. 6,335,600 บาท คิดเป็น 0.1%
- ภารกิจรับรายงานจากผู้ตรวจการเลือกตั้งในการเลือกตั้ง ส.ส. และการตรวจติดตามการเลือกตั้ง ส.ส. 5,569,200 บาท คิดเป็น 0.1%
- ภารกิจสังเกตการณ์การเลือกตั้ง ส.ส. ของคณะกรรมการการเลือกตั้ง คณะกรรมการการเลือกตั้งต่างประเทศและหรือองค์กรระหว่างประเทศในราชอาณาจักร 3,840,000 บาท คิดเป็น 0.1%
ส่วนที่ 2 ค่าใช้จ่ายของหน่วยงานราชการและรัฐวิสาหกิจที่ร่วมดำเนินการ 10 หน่วยงาน 840,614,250 บาท
- ภารกิจขนส่งบัตรเลือกตั้ง และวัสดุอุปกรณ์เลือกตั้ง หนังสือแจ้งเจ้าบ้านและอื่น ๆ โดยบริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด 260,000,000 บาท คิดเป็น 30.9%
- ภารกิจการลงทะเบียนขอใช้สิทธิก่อนวันเลือกตั้งและอื่นๆ การจัดทำบัญชีรายชื่อผู้มีสิทธิเลือกตั้งโดยสำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง 190,542,250 บาท คิดเป็น 22.7%
- ภารกิจสนับสนุนการควบคุมและจัดการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรนอกราชอาณาจักรโดยกระทรวงการต่างประเทศ 125,000,000 บาท คิดเป็น 14.9%
- ภารกิจการรักษาความสงบเรียบร้อย โดยสำนักงานตำรวจแห่งชาติ 104,500,000 บาท คิดเป็น 12.4%
- ภารกิจสื่อสารและโทรคมนาคม โดยบริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน) 49,841,100 บาท คิดเป็น 5.9%
- ภารกิจสนับสนุนศูนย์ประสานงานการเลือกตั้งและสำนักงานเขตโดยกรุงเทพมหานคร 48,617,000 บาท คิดเป็น 5.8%
- ภารกิจสนับสนุนการดูแลและเฝ้าระวังไฟฟ้าในส่วนภูมิภาคโดยการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค 28,486,400 บาท คิดเป็น 3.4%
- ภารกิจสนับสนุนการรณรงค์เผยแพร่ความรู้การเลือกตั้งโดยกระทรวงศึกษาธิการ 18,362,500 บาท คิดเป็น 2.2%
- ภารกิจการเตรียมความพร้อมเพื่อสนับสนุนการควบคุม และจัดการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร โดยสำนักบริหารการปกครองท้องที่กรมการปกครอง 12,265,000 บาท คิดเป็น 1.5%
- ภารกิจสนับสนุนการดูแลและเฝ้าระวังไฟฟ้าในพื้นที่กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ โดยการไฟฟ้านครหลวง 3,000,000 บาท คิดเป็น 0.4%
หลังจากการเลือกตั้ง พรรคเพื่อไทยฉีก MOU ของพรรคก้าวไกลที่ให้คะแนนเสียงเป็นที่หนึ่งในเวลานั้น พลิกสถานะเป็นแกนนำผลักดันแคนดิเดตของพรรคเพื่อไทยเป็นนายกรัฐมนตรี คนแรกคือ เศรษฐา ทวีสิน ดำรงตำแหน่งราว 1 ปี และ แพทองธาร ชินวัตร ดำรงตำแหน่งเกือบปี ก่อนศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยให้พ้นจากตำแหน่ง เปลี่ยนมือมากสู่ อนุทิน ชาญวีรกูล จากการทำ MOA กับพรรคประชาชน ด้วยเป้าหมายเตรียมยุบสภาฯ เดินหน้าการเลือกตั้ง ก่อนที่สุดท้ายจะมาประกาศยุบสภาฯ เร็วกว่ากำหนดเดิมไปเกือบเดือนส่งผลกระทบต่อไปถึงนโยบายสำคัญและกฎหมายหลายฉบับที่ที่ยังจัดทำไม่แล้วสำเร็จ
ดิจิทัลวอลเล็ตไม่ตรงปก แจกได้แค่บางกลุ่ม
ดิจิทัลวอลเล็ต 1 ในนโยบายเรือธงของพรรคเพื่อไทยที่ใช้ในการหาเสียง เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว แต่การแจกเงินหมื่นทุลักทุเลทั้งปรับทั้งเลื่อนหลายครั้งตั้งแต่เศรษฐาแถลงนโยบาย กระทั่งเริ่มจ่ายได้จริงในยุคแพทองธาร เฟสแรกวันที่ 25 ก.ย. 2567 สำหรับกลุ่มเปราะบางคือผู้ที่มีบัตรคนพิการและผู้ที่มีบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ และจ่ายเฟส 2 สำหรับผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไปได้สำเร็จ
แต่มาสะดุดที่เฟส 3 กลุ่มวัยรุ่นอายุ 16 – 20 ปี จากเดิมที่มีกำหนดจ่ายให้ในไตรมาส 2 – 3 ของปี 2568 ก็กลายเป็นเลื่อนไม่มีกำหนด โดยต้องปรับแผนการใช้เงินงบกลางที่เหลืออยู่ 157,000 ล้านบาท เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจสำหรับทุกช่วงอายุ รับมือผลกระทบสงครามการค้า บรรเทาผลกระทบจากภาษีสหรัฐฯ โดยกระทรวงการคลังปรับลดประมาณการผลกระตุ้นเศรษฐกิจจากโครงการนี้ เหลือเพียง 0.35% จากที่เคยคาดไว้ที่ 1.3-1.8%
ท้ายที่สุดโครงการนี้จบลงอย่างเป็นทางการ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงรัฐบาลเป็นนายกฯ อนุทิน ที่หันไปทำ “คนละครึ่งพลัส” เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ ซึ่งการยุบสภาทำให้เฟส 2 ที่ตัhงใจจะเริ่มปีใหม่นี้ ไม่สามารถทำต่อได้
พ.ร.บ.อากาศสะอาด สะดุดโค้งสุดท้ายไปไม่ถึงปลายปทาง
จุดเริ่มต้นของกฎหมายอากาศสะอาดเกิดจากการผลักดันของภาคประชาสังคมมาตั้งแต่ปี 2563 กว่าจะเข้าสู่กระบวนการของรัฐสภาในปี 2566 ที่พิจารณา 7 ฉบับ จากหลายพรรคการเมืองทั้งฝ่ายค้าน-ฝ่ายรัฐบาล และฉบับประชาชน สุดท้ายสามารถรวมเป็น 1 ร่างได้ ผ่านการพิจารณาของ ส.ส.แล้ว และส่งต่อ ส.ว.
ที่ล่าสุดต้นเดือน ธ.ค.ที่ผ่านมา วุฒิชาติ กัลยาณมิตร ประธานคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. …. วุฒิสภา เปิดเผยว่า กมธ.อากาศสะอาดฯ ได้พิจารณาครบทุกมาตราแล้ว จากเดิมที่มี 140 มาตรา และมีการแปรญัตติกันจนได้มากถึง 273 มาตรา ตอนนี้เป็นขั้นตอนการทบทวนสำหรับผู้ที่สงวนความเห็น และยืนยันว่าร่างกฎหมายจะเสร็จภายในสิ้นปี 2568 แต่ก็ไม่ทันการยุบสภาเมื่อคืนที่ผ่านมา
ซอฟต์พาวเวอร์ ผลงานไม่ชัด – กฎหมายขยับช้า
อีกหนึ่งนโยบายเด่นของพรรคเพื่อไทยเพื่อสร้างเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ที่ลั่นวาจาไว้ว่าจะสร้างงานได้ถึง 20 ล้านตำแหน่ง สร้างรายได้ให้ครอบครัวละ 200,000 บาทต่อปี ด้วยการทุ่มงบฯ กว่า 5 พันล้านบาทใน 11 อุตสาหกรรมซอฟต์พาวเวอร์ ผ่านโครงการอีกมากมาย เช่น 1 ครอบครัว 1 ซอฟต์พาวเวอร์ (OFOS)
กลไกสำคัญคือการจัดตั้งสำนักงานส่งเสริมวัฒนธรรมสร้างสรรค์ Thailand Creative Content Agency (THACCA) ที่จะเป็นหน่วยงานสำคัญในการขับเคลื่อนนโยบายนี้ ซึ่งจะจัดตั้งขึ้นผ่าน พ.ร.บ.ส่งเสริมวัฒนธรรมสร้างสรรค์ รวมถึงกองทุนต่าง ๆ แต่การยกร่างยังล่าช้า โดยเฉพาะเมื่อเปลี่ยนสู่รัฐบาลอนุทินที่ไม่ได้อินกับนโยบายนี้
แม้ว่าจะมีการให้สำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง (สำนักงาน ป.ย.ป.) ทำหน้าที่ THACCA ภายใต้คณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ เพื่อให้เริ่มทำงานในหลายด้านแล้ว แต่ยังไม่มีสถานะทางกฎหมายอย่างเป็นทางการเพราะกฎหมายไม่ทันใช้ โดยมีรายงานความคืบหน้าล่าสุดเมื่อวันที่ 14 เม.ย. 2568 ประธานกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ แถลงว่าร่างกฎหมายนี้กำลังรอเข้าคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณา ซึ่งเวลานี้คงต้องรอไปอีกนานที่จะได้รัฐบาลใหม่ที่ไม่รู้ว่าจะสานต่อนโยบายซอฟต์พาวเวอร์หรือไม่
แก้รัฐธรรมนูญ ปมร้อนชนวนเร่งยุบสภาฯ
การแก้ไขรัฐธรรมนูญเป็นนโยบายสำคัญในการแถลงนโยบายของนายกรัฐมนตรีทั้ง 3 คน ในช่วงของ นายกฯเศรษฐา ได้แต่งตั้งคณะกรรมการเพื่อพิจารณาศึกษาแนวทางในการทำประชามติฯ โดยมีความคืบหน้าสำคัญคือการทำประชามติ และการส่งวินิจฉัยเรื่องการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่โดย สสร.ที่มาจากการเลือกตั้ง
กระทั่งถึงยุค นายกฯแพทองธาร ที่ได้ย้ำอีกครั้งว่า “รัฐบาลจะเร่งจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับประชาชนให้เป็นประชาธิปไตยมากขึ้นโดยเร็วที่สุด โดยยึดโยงกับประชาชนและหลักการของประชาธิปไตย”
เมื่อแพทองธารยุติการดำรงตำแหน่งตามคำสั่งศาลรัฐธรรมนูญ พรรคประชาชนได้โหวตอนุทิน ชาญวีรกุล เป็นนายกรัฐมนตรีคนต่อไป ด้วยการลงนาม MOA ภายใต้เงื่อนไข 4 เดือนยุบสภาและทำประชามติเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ
จนวันที่ 25 ก.ย. 2568 พรรคเพื่อไทยได้ยื่นญัตติขอแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ 2560 เพื่อเดินหน้าจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ต่อมารัฐสภาโหวตรับหลักการร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญของพรรคประชาชน และพรรคภูมิใจไทย ไม่รับหลักการร่างของพรรคเพื่อไทย
และ ครม. เห็นชอบร่าง พ.ร.ฎ.เปิดประชุมสมัยวิสามัญรัฐสภา 10-11 ธ.ค. เปิดทางแก้รัฐธรรมนูญให้เสร็จวาระ 3 ก่อนสิ้นปี ที่เกิดเหตุผลิกพันในระหว่างการประชุมจนยุบสภา ที่พรรคภูมิใจไทยยังหนุนการคืนอำนาจ สว. ใช้เสียง 1 ใน 3 เพื่อโหวตผ่านร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ทั้งที่ กมธ.เสียงข้างมากให้ตัดอำนาจ ส.ว. ฝั่งพรรคประชาชนจึงจะยื่นญัตติเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลทันทีหากโหวตแพ้ ทำให้นายกฯ อนุทิน ประกาศยุบสภา พร้อมโพสต์ข้อความ “ขอคืนอำนาจกลับไปยังพี่น้องประชาชน”
นอกจากนี้นโยบายสำคัญเหล่านี้ ภายหลังการยุบสภาฯ ยังทำให้ ร่างกฎหมายจำนวนมากที่คงค้างในการพิจารณาของรัฐสภามีแนวโน้มที่จจะตกไป รวม 106 ฉบับ เป็นร่างกฎหมายที่ค้างในที่ประชุมร่วมรัฐสภา 18 ฉบับ, ค้างในสภาผู้แทนราษฎร 72 ฉบับ, ค้างในชั้นวุฒิสภา 15 ฉบับ และที่คณะกรรมการธิการร่วมพิจารณาเสร็จแล้ว 1 ฉบับ
การย้อนกลับมาดูความคืบหน้าของหลาย ๆ นโยบายที่พรรครัฐบาลเคยหาเสียงไว้ในอดีต จึงอาจจะเป็นข้อมูลที่ช่วยทำให้ประชาชนเท่าทันหรือสามารถวิเคราะห์ความเป็นไปได้ ของแต่ละนโยบายจากหลายพรรคการเมืองที่จะระดมออกมาในช่วงการหาเสียงเร็ว ๆ นี้