Natalie Portman นักแสดงแถวหน้าที่ต้องเคยรับมือกับการถูกมองเป็นวัตถุทางเพศตั้งแต่ยังเด็ก
ในปี 1994 หนังร่วมทุนสร้างสองสัญชาติ (ฝรั่งเศส-สหรัฐอเมริกา) เรื่อง Léon: The Professional (1994) แจ้งเกิดเด็กหญิงคนหนึ่งให้ดังไปทั่วโลก จากบทผู้รอดชีวิตเพียงคนเดียวจากการสังหารหมู่ยกครัวและติดสอยห้อยตามมือสังหารคนหนึ่งไป หวังให้เขาช่วยฝึกวิชาเพื่อให้เธอแข็งแกร่งจนกลับไปล่าแค้นให้พ่อแม่ของเธอได้ หากแต่ถึงที่สุด เด็กหญิงก็ได้เข้าใจว่าความเจ็บปวดนั้นก็เป็นอีกด้านหนึ่งของการเติบโต การใช้ชีวิตต่อไปโดยปราศจากความแค้นเคืองต่างหากที่จะทำให้เธอก้าวไปสู่ช่วงชีวิตใหม่ได้อย่างดีที่สุด
บท มาธิลดา ในหนัง Léon: The Professional ของผู้กำกับชาวฝรั่งเศสอย่าง ลุก เบซง (Luc Besson) ไม่ใช่บทที่ง่าย เพราะมันต้องเป็นบทที่อาศัยพลังการแสดงของนักแสดงเด็กอย่างเต็มกำลัง ทั้งในแง่ความไร้เดียงสา, ความเสียใจ, ความแค้นเคืองและการเติบโตในองก์ท้ายของเรื่อง และกระบวนการควานหานักแสดงเด็กที่เก่งฉกาจมากพอจะเข้าใจบทและถ่ายทอดสิ่งต่างๆ ออกมาได้ครบถ้วนกระบวนความนั้นก็หาไม่ง่ายนัก เบซงออดิชั่นนักแสดงกว่าสองพันราย และเขาก็ได้พบกับเด็กผู้หญิงคนหนึ่งที่เคยผ่านงานแสดงบรอดเวย์มาแค่เรื่องเดียว ก่อนจะมอบหมายให้เธอเป็นผู้รับบทมาธิลดา
ในหนังทุนสร้าง 16 ล้านเหรียญฯ ของเขา
นั่นคือปฐมบทการแจ้งเกิดของ นาตาลี พอร์ตแมน (Natalie Portman) ซึ่งได้รับคัดเลือกให้มารับบทนี้ในวัยเพียง 11 ปีเท่านั้น และในอีกหลายปีให้หลัง เธอเข้าชิงออสการ์สาขานักแสดงหญิงยอดเยี่ยมสามครั้ง และคว้ากลับมาได้หนึ่งครั้งจากการรับบทเป็นนักแสดงบัลเล่ต์ผู้หมกมุ่นกับความสมบูรณ์แบบใน Black Swan (2010) โดยเธอได้รับการพิจารณาว่าเป็นหนึ่งในนักแสดงหญิงมากฝีมือที่สุดคนหนึ่งแห่งยุคสมัย
พอร์ตแมนเติบโตในครอบครัวชาวยิวที่อิสราเอล ก่อนจะโยกย้ายมายังสหรัฐฯ ในวัยสิบขวบ ระหว่างที่เธออยู่ในร้านพิซซ่า เธอถูกแมวมองของแบรนด์ Revlon ชักชวนให้ไปเป็นนางแบบเด็ก แต่พอร์ตแมนปฏิเสธโอกาสนั้นและมุ่งมั่นจะเติบโตทางด้านการแสดงเป็นหลักด้วยการออดิชั่นละครบรอดเวย์ ซึ่งนั่นก็ถือเป็นช่วงเวลาไม่นานก่อนหน้าการมาถึงของบทบาทที่ส่งให้เธอเป็นที่รู้จักในวงกว้างอย่างมาธิลดาใน Léon: The Professional พร้อมกันนี้ เธอก็ตั้งหน้าตั้งตาเรียนหนังสืออย่างแน่วแน่ และจะกลับมารับงานแสดงก็แค่เฉพาะช่วงปิดเรียนภาคร้อนเท่านั้น โดยในอีกสองปีถัดมา เธอก็ปรากฏตัวในหนังโรแมนติก-คอเมดีอย่าง Beautiful Girls (1996) ด้วย
อีกหลายปีให้หลัง ก็มาถึงช่วงเวลาของภาพยนตร์มหากาพย์ที่ส่งนักแสดงทั้งองคาพยพให้กลายเป็นนักแสดงหนังบล็อกบัสเตอร์ และหนังแฟรนไชส์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเรื่องหนึ่งของฮอลลีวูดอย่าง Star Wars เมื่อพอร์ตแมนปรากฏตัวในบท แพดเม อมิดาลา เจ้าหญิงที่ในเวลาต่อมาจะกลายเป็นนักเคลื่อนไหวต่อต้านสงครามแห่งดวงดาวจาก Star Wars: Episode I - The Phantom Menace (1999) ซึ่งทำเงินไปได้เป็นบ้าเป็นหลังกว่าหนึ่งพันล้านเหรียญฯ จากทุนสร้าง 115 ล้านเหรียญฯ พร้อมกันนี้ เธอก็ตะบี้ตะบันอ่านหนังสือสอบเพื่อเข้าเรียนต่อในมหาวิทยาลัย และปรากฏว่าหลังจากนั้นเพียงไม่นาน เธอก็เข้าเรียนคณะจิตวิทยา มหาวิทยาลัยฮาวาร์ด ซึ่งเป็นหนึ่งในมหาวิทยาลัยแถวหน้าของโลก (มีภาพนิ่งสมัยเธอแต่งองค์ทรงเครื่องเป็นเจ้าหญิงแพดเมเต็มยศขณะอ่านหนังสือเตรียมสอบ และถือเป็นหนึ่งในภาพที่ ‘บันดาลใจ’ อีกหลายคนว่าถ้าพอร์ตแมนถ่ายหนังไปพลาง อ่านหนังสือสอบไปพลางได้ เราก็ต้องทำได้สิ!)
ทั้งนี้ พอร์ตแมนถือเป็นหนึ่งในนักแสดงแถวหน้าที่เข้าวงการมาตั้งแต่เด็ก และแม้ว่าสมัยที่เธอแสดงใน Léon: The Professional จะเต็มไปด้วยข้อห้ามเข้มงวดเพราะเธอยังไม่บรรลุนิติภาวะ หากแต่เมื่อเธอมองย้อนกลับไป พอร์ตแมนก็กล่าวว่า “มันเป็นหนังที่หลายๆ คนยังรักแม้จนถึงทุกวันนี้ เวลาคนเจอฉัน พวกเขาก็ยังพูดถึงหนังเรื่องนี้มากกว่าเรื่องอื่นๆ ที่ฉันเคยแสดงมาเสียอีก มันมอบอาชีพทางการแสดงให้ฉันเลยล่ะ” เธอว่า “แต่ก็แน่ล่ะ ว่าถ้าคุณกลับไปดูหนังเรื่องนี้อีกครั้ง คุณก็คงรู้สึกอึ๋ยๆ อยู่ไม่น้อย ดังนั้นมันเลยเป็นเรื่องน่ากระอักกระอ่วนสำหรับฉันอยู่นะที่ต้องพูดถึงเรื่องนี้”
พอร์ตแมนกล่าวถึงชีวิตการแสดงของเธอจาก Léon: The Professional กับ Beautiful Girls ว่า แม้มันจะเป็นต้นธารที่ทำให้เธอได้เข้ามาอยู่ในอุตสาหกรรมฮอลลีวูด หากแต่เมื่อมองย้อนกลับไป อุตสาหกรรมนี้และวงการสื่อในสมัยนั้นวาดภาพของเธอในแบบที่สื่อไปในเชิงเพศไม่น้อย ถึงขั้นเรียกเธอว่าเป็น ‘Lolita figure’ ซึ่งอ้างอิงมาจากวรรณกรรม Lolita เมื่อปี 1955 โดย วลาดีเมียร์ นาโบคอฟ (Vladimir Nabokov) เนื้อหาหลักว่าด้วยชายที่ตกหลุมรักเด็กผู้หญิงคนหนึ่ง การถูกให้ภาพเป็น ‘โลลิตา’ ของพอร์ตแมนในวัยเด็กจึงมีนัยเรื่องทางเพศเข้ามาเกี่ยวด้วย และนี่ก็เป็นสิ่งที่เธอเพิ่งมาตระหนักได้ในภายหลัง “ฉันคิดว่าการถูกทำให้เป็นวัตถุทางเพศ (sexualised) ตั้งแต่เด็ก ได้พรากเรื่องเพศวิถี (sexuality) ไปจากฉันเพราะฉันกลัว มันทำให้ฉันรู้สึกว่า ทางที่ปลอดภัยที่สุดคือการบอกตัวเองว่า ‘ฉันเป็นพวกอนุรักษนิยม เป็นคนจริงจัง พวกคุณควรเคารพฉัน ฉันเป็นคนฉลาดและอย่ามองฉันโดยมีเรื่องทางเพศเข้ามาเกี่ยวข้องเลย’”
“ทั้งที่พออายุถึงจุดหนึ่งคุณก็มีรสนิยมทางเพศเป็นของตัวเอง มีความปรารถนาของตัวเอง อยากสำรวจเรื่องราวต่างๆ อยากเปิดกว้างประเด็นเหล่านี้ แต่คุณกลับรู้สึกไม่ปลอดภัยเอาเสียเลย” เธอว่า กระนั้น เรื่องพวกนี้ก็คลี่คลายขึ้นเมื่อเวลาผ่านพ้นไป โดยพอร์ตแมนขยายความว่า “ถึงที่สุด ฉันก็ตระหนักได้ว่าคนที่เคารพเราจริงๆ เขาจะไม่มองเราเป็นแค่วัตถุทางเพศหรอกค่ะ”
ช่วงที่มีการเดินขบวนประท้วงของผู้หญิง (Women's March) เมื่อปี 2018 พอร์ตแมนพูดถึงการเข้าวงการมาตั้งแต่เด็กและต้องเผชิญหน้ากับประเด็นทางเพศที่อุตสาหกรรมมีต่อผู้หญิงว่า “ฉันเข้าใจเรื่องพวกนี้เร็วมากๆ แม้ในวัยเพียง 13 ปี ว่าหากฉันแสดงออกเรื่องทางเพศ -ไม่ว่าจะทางไหน- ฉันก็ไม่เคยรู้สึกปลอดภัย เพราะพวกผู้ชายจะถือสิทธิเข้ามาถกเถียงเรื่องนี้ ทั้งยังสังเกตมายังเรือนร่างของฉันซึ่งทำให้ฉันอึดอัดใจเป็นอย่างยิ่ง”
พอร์ตแมนยังสนับสนุนให้คนทำหนังผู้หญิงมีพื้นที่ในการเล่าเรื่องมากกว่าที่เคย ทั้งนี้ รายงานจากมหาวิทยาลัยแห่งซาน ดิเอโกระบุว่าในปี 2022 ในจำนวนหนัง 100 เรื่องที่ผลิตขึ้นมาในปีนั้น มีหนังจากผู้กำกับหนังที่เป็นผู้หญิงเพียง 14 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น ด้านหนึ่ง ก็อาจเป็นเพราะมีความเชื่อบางอย่างในฮอลลีวูดว่า คนทำหนังหญิงนั้นมี ‘วิธีคิด’ ที่มองประเด็นต่างๆ ของค่อนข้างเฉพาะ ซึ่งสำหรับพอร์ตแมน ความเชื่อเช่นนี้เป็นเรื่องที่เธอต่อต้านมาโดยตลอด “เพราะถ้าคุณพูดแบบนั้น ก็เท่ากับว่าคุณกำลังลดทอนวิธีคิดและมุมมองอันหลากหลายของผู้หญิงแต่ละคนอยู่น่ะสิ ผู้กำกับหญิงควรได้รับโอกาสแบบเดียวกันกับผู้กำกับชายนะ” เธอปิดท้าย
อ้างอิง
https://variety.com/2023/film/global/natalie-portman-female-gaze-vanity-fair-france-1235723540/
Photo Dior Beauty
อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง
- Natalie Portman นักแสดงแถวหน้าที่ต้องเคยรับมือกับการถูกมองเป็นวัตถุทางเพศตั้งแต่ยังเด็ก
- Harley Quinn เวอร์ชั่น Joker : Folie à Deux ลบภาพวายร้ายสาวสุดวายป่วงและกวนประสาท เพราะเธอเป็นเพียงผู้หญิงธรรมดาที่ฝันสลายจากโลกเน่าๆ
- Shiori Ito : Black Box Diaries นักข่าวที่ถูกข่มขืนโดยผู้มีอิทธิพล และถูกกระทำซ้ำโดย ‘อำนาจ’ กับความเกลียดชังจากคนญี่ปุ่น จนต้องลุกขึ้นมาทำสารคดีเพื่อบอกเล่าสิ่งที่เธอเผชิญหลังถูกข่มขืน
ตามบทความก่อนใครได้ที่
- Website : Mirror Thailand.com