MIND: ถ้าคุณมีปัญหาสุขภาพจิต เพราะเป็น ‘Perfectionist’ เป้าของการบำบัดอาจไม่จำเป็นต้อง ‘ดีขึ้น’ แค่ต้องยอมรับว่า ‘มันเป็นเช่นนั้นเอง’

ทุกวันนี้คำว่า Perfectionist อาจไม่ต้องการคำแปลอีก เพราะคำนี้คนไทยก็เข้าใจว่ามันคือ ‘ผู้นิยมความสมบูรณ์แบบ’ หรือจะเรียก ‘นักสมบูรณ์แบบนิยม’ ก็พอได้ และเนื่องจากคำแปลมันยาวรุงรัง คนเลยนิยมใช้คำว่า Perfectionist

Perfectionist มีมากมายในประชากร เคยมีการประเมินว่าประชากรโลกราว 25-30 เปอร์เซ็นต์ ต้องเคยเป็น Perfectionist สักครั้งในชีวิต ซึ่งนั่นก็คือจำนวนไม่น้อย และก็ไม่แปลกที่ว่าคนจำนวนไม่น้อยมีภาวะแบบนี้ระดับที่พัฒนาไปเป็นปปัญหาสุขภาพจิตในที่สุด

ในระดับความคิด Perfectionist คือผู้ที่เห็น ‘ความไม่สมบูรณ์’ ในสิ่งต่างๆ ตลอดเวลา และเห็นว่ามันเป็นปัญหาที่ต้องแก้ อย่างไรก็ดี พอเป็นหนักเข้า และมองว่าตัวเอง ‘ไม่สมบูรณ์’ และเป็น ‘ปัญหาที่ต้องแก้’ เมื่อไร ปัญหามันก็เกิดขึ้น ซึ่งพอเป็นหนักเข้า หลายคนก็ต้องเข้ารับการบำบัด

และนี่จึงนำมาสู่ปัญหาทั้งทางจิตวิทยาและปรัชญาว่า เราจะทำให้ ‘คนที่ต้องการความสมบูรณ์ทั้งที่ตัวเองไม่สมบูรณ์’ นั้นดีขึ้นได้อย่างไร?

ทางออกในแบบสามัญสำนึกก็คือ การบำบัดต้องทำให้คนที่เป็น Perfectionist ‘รู้สึกสมบูรณ์’ ให้ได้ เพื่อจะได้มีสุขภาพจิตที่ดีขึ้น

แต่ปัญหาก็คือ Perfectionist ไม่มีทางจะรู้สึกถึง ‘ความสมบูรณ์’ ได้อย่างจีรังยั่งยืน คนเหล่านี้ ‘ดีขึ้น’ ได้ก็จริง แต่ไม่มีวันรู้สึกว่าตัวเอง 'ดีพอ'

ทำให้การบำบัดคนแนวนี้มันประหลาดกว่าแนวอื่นหน่อย เพราะเป้าคือก็แทบไม่ต้องบำบัดให้ดีขึ้น แต่เป้าคือต้องให้ผู้มาบำบัดยอมรับว่าตัวเอง ‘ไม่มีทางดีขึ้น’ และต้องยอมรับในสิ่งที่ตัวเองเป็น ในอย่างที่มันเป็น

แน่นอนว่ากระบวนการมันน่าปวดหัวพอสมควร เพราะ Perfectionist ก็จะพยายาม ‘ดีขึ้น’ ตลอดเวลา เช่นเดียวกับผู้เข้ารับบำบัดทั่วไป แต่กรณีนี้ ทางนักบำบัดก็ต้องทำให้เขารู้สึกว่าเขา ‘ไม่ต้องดีขึ้น’ หรอก และให้ยอมรับสภาวะนั้นให้ได้ รวมถึงเห็นว่าปัญหาทั้งหมดมันเกิดจากการพยายามคิดว่าตัวเองต้อง ‘ดีขึ้น’ นั่นเอง

แน่นอน มีหลายคนที่ ‘ดีขึ้น’ ได้เองโดยไม่ต้องเข้ารับการบำบัด เพราะส่วนใหญ่แล้วเมื่อคนอายุมากขึ้นก็จะเริ่ม ‘มองโลกอย่างที่มันเป็น’ มากขึ้น และก็ไม่ได้มีปัญหากับ ‘ความไม่สมบูรณ์แบบ’ ของสิ่งต่างๆ รวมทั้งตนเองด้วย

ทั้งนี้ สำหรับคนไทยเองน่าจะหายจากภาวะ Perfectionist ได้ง่ายกว่า เพราะในโลกของปรัชญาตะวันออก การ ‘ยอมรับโลกอย่างที่เป็น’ นั้นเป็นเรื่องปกติมากๆ แบบที่เราได้รับการสั่งสอนมาว่าสารพัดสิ่งมันเป็นเช่นนั้นเอง และเรื่องพวกนี้มันไม่ปรากฏในกรอบคิดแบบตะวันตก แต่มันอยู่ในวัฒนธรรมของเรา โดยอยากให้สังเกตง่ายๆ เรามีภาวะที่มีคำภาษาไทยที่ภาษาอังกฤษไม่มีคำแปลที่บรรยายภาวะนี้ไว้ว่า ‘ทำใจ’ หรือ ‘ปลง’

หรือถ้าจะให้พูดง่ายๆ ฝรั่งมีปัญหาจากภาวะ Perfectionist มากกว่าคนไทย เพราะพวกเขาไม่รู้จักการ ‘ทำใจ’ หรือ ‘ปลง’ นั่นเอง