ทำไมฝุ่น PM2.5 ถึงมาพร้อมกับหน้าหนาว?
ทำไมฝุ่น PM2.5 ถึงมาพร้อมกับหน้าหนาว? ไทยกำลังจะเข้าสู่เดือนธันวาคมอีกครั้งซึ่งหลายเมืองในประเทศโดยเฉพาะภาคเหนือก็เริ่มมีค่าฝุ่น PM2.5 ที่สูงขึ้น แต่เพราะอะไรมันจึงมาพร้อมกับฤดูหนาวทั้ง ๆ ที่ไม่ใช่ฤดูของการ ‘เผาป่า’ ?
ตามสถิติที่ผ่านมาในเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธ์ที่ถือเป็น ‘ฤดูหนาว’ ของประเทศไทย ก็มักจะมาพร้อมคุณภาพอากาศที่ย่ำแย่ลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งอาจสร้างความประหลาดใจให้ใครหลายคนเนื่องจาก เป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่าฝุ่นใน ‘ฤดูแล้ง’ นั้นเกิดจากการเผาป่า แต่สำหรับฤดูหนาวนั้นไม่มีใครเผากันแล้ว
โดยสาเหตุที่แท้จริงนั้นไม่ได้มาจากที่ไกลตัวเลย แต่อยู่ใกล้ตัวเราทุกคนนั่นคือ มลพิษจากยานพาหนะ รวมเข้ากับปัจจัยตามฤดูกาลของธรรมชาติ ส่งผลให้เราต้องสูดฝุ่น PM2.5 ในทุก ๆ ฤดูหนาวแม้ว่าจะไม่มีใครเผาป่ากันแล้วก็ตาม
“เราได้เก็บตัวอย่างจากสถานที่สองแห่ง โดยแห่งหนึ่งอยู่ใจกลางกรุงเทพฯ และอีกแห่งหนึ่งอยู่ที่สถานบันเทคโนโลยีเอเชียเองในเขตชานเมืองกรุงเทพฯ จังหวัดปทุมธานี” ศาสตราจารย์ Nguyen Thi Kim Oanh ศาสตราจารย์กิตติคุณแห่งสถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย หรือ AIT (ที่ติดกับ ม.ธรรมศาสตร์รังสิต) กล่าว
“ตัวอย่างแต่ละตัวอย่างครอบคลุม 7 วันต่อสัปดาห์ และทำการเก็บตัวอย่างอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 52 สัปดาห์ใน 1 ปี” ซึ่งผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าอนุภาคขนาดเล็กหรือ PM2.5 นั้นเป็นละอองอนินทรีย์รองที่กระจายอย่างสม่ำเสมอในทุกสถานที่ ซึ่งหมายความว่าเกิดจากสิ่งที่มีอยู่เต็มไปหมดนั่นคือ ยานพาหนะ
ดร.เอกบดินทร์ วินิจกุล รองศาสตราจารย์ประจำสาขาวิศวกรรมสิ่งแวดล้อมและการจัดการของ AIT เขียนไว้ในบทความเรื่อง ‘Why does Pollution Peak during Winter Months?’ ว่า ในช่วงฤดูหนาว บางครั้งยอดความกดอากาศสูงจากจีนจะแผ่ตัวลงมาถึงภาคกลางของประเทศไทย
แต่สิ่งที่เป็นปัญหาคือมันทำให้เกิดปรากฏการณ์ที่ชื่อว่า การผกผันของการแผ่รังสี (Radiation Inversion) ซึ่งมักจะเกิดขึ้นกลางคืนโดยมีอากาศเย็นอยู่ข้างล่าง และมีอากาศร้อนกั้นเป็นแนว ซึ่งทำให้อนุภาคต่าง ๆ ไม่ปลิวไปไหน
อธิบายให้ลึกขึ้นก็คือเมื่ออุณหภูมิลดลง อากาศเย็นก็จะปกคลุมพื้นดิน ดังนั้นอากาศอุ่นใด ๆ ก็จะถูกบังคับให้เคลื่อนผ่านอากาศเย็นนี้ไป (อากาศจะไหลจากที่ร้อนกว่าไปยังที่เย็นกว่าเสมอ) อากาศร้อนที่เคลื่อนผ่านไปจะกลายเป็นแนวกั้นอยู่บนอากาศเย็น
ขณะเดียวกันอากาศเย็นที่มีความหนาแน่นมากกว่าและเคลื่อนที่ช้ากว่าอากาศอุ่นก็จะถูกผลักดันให้อยู่ใกล้พื้นดิน ซึ่งหมายความว่ามันจะดักจับมลพิษจากยานพาหนะเอาไว้ และไม่สามารถพัดไปไหนได้ทั้งที่ควรจะถูกดันให้ลอยขึ้นไปเมื่ออยู่ในสถานการณ์ปกติ
ด้วยเหตุเหล่านี้ทำให้ ‘ฤดูหนาว’ ที่มีอากาศเย็นกว่าฤดูอื่น ๆ มีคุณภาพอากาศพุ่งขึ้นในหลายจังหวัดของประเทศ แม้จะไม่มีการเผาป่าก็ตามเพราะฝุ่น PM2.5 นั้นมาจกยานพาหนะในเมืองใหญ่ล้วน ๆ
ข้อมูลจาก
https://ait.ac.th/2019/02/pollution-peak-winter-months/….