“ปลูกหญ้าแฝก” แซมไม้ผล ลงทุนน้อย มีเงินเก็บทุกปี

หญ้าแฝก เป็นพืชที่มีระบบรากลึกและแผ่กระจายลงไปในดินตรงๆ เป็นพืชที่มีอายุได้หลายปี ขึ้นเป็นกอแน่น สามารถขยายพันธุ์ที่ได้ผลรวดเร็ว การปลูกหญ้าแฝกส่วนใหญ่จะมุ่งเน้นในเรื่องการอนุรักษ์ดินและน้ำ ลดการชะล้างพังทลายของดิน การช่วยเก็บกักตะกอนดินในพื้นที่ลาดชัน แต่จากผลของการวิจัยพบว่า หญ้าแฝกยังมีลักษณะในด้านการฟื้นฟูทรัพยากรดินด้วย ซึ่งช่วยให้ดินมีศักยภาพในการให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น การปลูกหญ้าแฝกในพื้นที่ดินเสื่อมโทรมหรือพื้นที่ดินมีปัญหาจึงมีส่วนช่วยฟื้นฟูและปรับปรุงดินให้มีสภาพดีขึ้น เนื่องจากผลของอินทรียวัตถุที่เพิ่มขึ้น และกิจกรรมของจุลินทรีย์บริเวณรากหญ้าแฝก รวมทั้งการมีความชื้นที่ยาวนานขึ้น สภาพดินจึงมีการพัฒนา และความอุดมสมบูรณ์เพิ่มขึ้นเป็นลำดับ

คุณอนุสิทธิ์ พวงมาลัย หรือ พี่ป๋อ อยู่บ้านเลขที่ 82 หมู่ที่ 6 ตำบลไผ่ดำพัฒนา อำเภอวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง เกษตรกรเจ้าของบ้านสวนอนุลักษณ์ ผิดหวังจากการปลูกพืชผสมผสาน เนื่องจากพื้นที่ทำกินต้องประสบปัญหาน้ำท่วมทุกปี จึงหาทางออกด้วยการนำหญ้าแฝกมาปลูกเพื่อลดการชะล้างพังทลายของดิน และเพื่อปรับปรุงพื้นดินเสื่อมโทรมให้กับมาอุดมสมบูรณ์เหมาะกับการเพาะปลูกอีกครั้ง จนกลายเป็นอาชีพเสริมสร้างเงินเก็บรายปีได้เป็นอย่างดี

พี่ป๋อ เล่าถึงความเป็นมาในการเริ่มต้นปลูกหญ้าแฝกเป็นอาชีพเสริมให้ฟังว่า ก่อนที่จะมาเป็นเกษตรกรตนเองทำงานเป็นมนุษย์เงินเดือนมานานกว่า 15 ปี จนถึงจุดอิ่มตัวทำให้ตัดสินใจที่จะออกจากงานเพื่อกลับบ้านมาประกอบธุรกิจส่วนตัว จนมาประจวบเหมาะกับที่แถวบ้านมีการจัดฝึกอบรมเรื่องการทำเกษตร และเป็นเรื่องที่ตนเองกำลังสนใจเกี่ยวกับการปลูกพืชผักปลอดภัยไว้รับประทานเองอยู่พอดี จึงได้เข้าไปร่วมนั่งฟังอบรม และเกิดเป็นการลงมือปฏิบัติในเวลาถัดมา โดยเริ่มต้นจากการปลูกพืชผสมผสาน ปลูกไม้ผลหลากหลายชนิด แต่เนื่องด้วยสภาพพื้นที่ไม่อำนวย มักจะประสบปัญหาน้ำท่วมเป็นประจำทุกปี ส่งผลให้ในปัจจุบันพืชผลไม้ที่ใช้เวลาปลูกมาได้ระยะเวลาหนึ่งล้มตายไปแล้วกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ จึงต้องแก้ปัญหาด้วยการปรับปรุงพื้นที่ปลูกใหม่ มีการยกร่องปลูกให้สูงจากพื้นนาประมาณ 3 เมตร รวมถึงการนำหญ้าแฝกมาปลูกเพื่อกันหน้าดินพังทลายลงมา และเพื่อฟื้นฟูสภาพพื้นดินจากดินที่เป็นกรดให้กลับมาดีอีกครั้ง

**“หญ้าแฝก” ประโยชน์รอบด้าน

ปลูกเพื่อบำรุงดินหรือปลูกไว้ขาย ก็ดีทั้งนั้น**

เจ้าของบอกว่า หลังจากที่ได้มีการปรับพื้นที่เพื่อปลูกพืชผักผลไม้ใหม่ ก็ได้มีการนำหญ้าแฝกที่ได้รับต้นพันธุ์มาจากกรมพัฒนาที่ดินมาปลูก ซึ่งในปีแรกก็ได้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงในแง่ของการช่วยป้องกันดินถล่ม น้ำท่วมฉับพลันได้ในระดับหนึ่ง จึงได้มีการขยายพื้นที่ปลูกเพิ่มไว้บริเวณรอบขอบสระ รวมถึงปลูกแซมไว้ใต้ต้นไม้ใหญ่กระจายอยู่ทั่วสวนบนพื้นที่กว่า 9 ไร่ จนมีคนเข้ามาติดต่อขอซื้อต้นพันธุ์เพื่อนำไปปลูก ซึ่งในช่วงแรกก็ยังไม่ขาย เพราะจุดประสงค์ปลูกไว้เพื่อกันหน้าดินพังทลาย แต่ช่วงหลังๆ เริ่มมีคนเข้ามาขอซื้อเยอะขึ้นจึงตัดสินใจลองขุดต้นพันธุ์ขายดู ปรากฏว่าหญ้าแฝกกลายเป็นพืชสร้างรายได้ที่ดีมากๆ เมื่อเทียบกับการปลูก การดูแลที่ง่าย และเงินลงทุนน้อย ใช้ระยะเวลาปลูกเพียง 6-7 เดือนสามารถขุดขายได้

ซึ่งพันธุ์หญ้าแฝกที่ปลูกจะเลือกปลูกสายพันธุ์ศรีลังกา ที่เหมาะกับพื้นที่ตรงนี้เป็นพื้นที่ลุ่ม มีการปรับสภาพแปลงยกร่องเพื่อปลูกพืชนั้นสามารถปลูกหญ้าแฝกเป็นแถวรอบขอบเขตพื้นที่หรือปลูกที่ขอบแปลงยกร่องหญ้าแฝก จะช่วยยึดดินไม่ให้พังทลายและช่วยรักษาความชื้นในดินเอาไว้

เทคนิคการปลูก

การเตรียมดิน ไถตากดินทิ้งไว้ 1 สัปดาห์ จากนั้นใช้รถปั่นตีดินให้ละเอียดแล้วตากดินทิ้งไว้อีกประมาณ 3-4 วัน ก่อนปลูกรดน้ำให้ดินชุ่ม แล้วเตรียมต้นพันธุ์ที่แช่น้ำทิ้งไว้จนรากออกมาลงหลุมปลูกในอัตราหลุมละ 3-4 ต้น

ระยะห่างระหว่างต้น 50×50 เซนติเมตร เพื่อให้การแตกกอดี แตกกอใหญ่ เพิ่มจำนวนต้นต่อกอ และเป็นระยะที่กำลังเหมาะสมสำหรับการปลูกเชิงการค้า แต่ถ้าต้องการปลูกเพื่อกันหน้าดินพังทลายควรปลูกในระยะ 5 เซนติเมตร

การให้น้ำ หลังจากปลูกเสร็จให้ช่วงสัปดาห์แรกให้รดน้ำทุกวัน จากนั้นสัปดาห์ที่สองให้ลดปริมาณน้ำลงเหลือวันเว้นวัน เมื่อเข้าสู่สัปดาห์ที่สาม ลดปริมาณการให้น้ำลงอีกเหลือเป็น 2-3 วันครั้ง จนเหลืออาทิตย์ละครั้ง ให้แบบนี้ไปเรื่อยๆ จนถึงวันเก็บเกี่ยว หากปลูกโดยการเดินสายน้ำหยดจะใช้เวลาการปลูกจนถึงเก็บเกี่ยวประมาณ 6-7 เดือน สามารถขุดต้นพันธุ์ขายได้ แต่ถ้าปลูกตามฤดูกาลรอเพียงน้ำฝนต้องใช้ระยะเวลาการปลูกยาวนานถึง 1 ปี ถึงจะสามารถขุดต้นพันธุ์ออกมาขายได้

การให้ปุ๋ย ใช้เพื่อเร่งการแตกกอ เนื่องจากมีจุดประสงค์การปลูกเพื่อขายต้นพันธุ์ จึงต้องการจำนวนต้นเยอะๆ หากมีการแตกกอดีก็จะได้หลายต้น ก็คือการเพิ่มรายได้ขึ้นมา โดยสูตรปุ๋ยที่ใช้เป็นปุ๋ยลดต้นทุน สูตรหมักเอง มีส่วนผสมดังนี้ 1. ถั่วเหลืองเม็ดปริมาณ 1 กิโลกรัม 2. กากน้ำตาล 1 กิโลกรัม และ 3. น้ำมะพร้าวประมาณ 10 ลิตร แล้วนำส่วนผสมทั้งหมดมาหมักทิ้งไว้สัก 1 เดือน แล้วนำมาใช้ละลายในน้ำเปล่า 20 ลิตรต่อปุ๋ยหมัก 20 ซีซี ปล่อยพร้อมระบบน้ำสัปดาห์ละครั้ง ช่วยลดต้นทุนค่าปุ๋ยจากแทนที่จะใส่ปุ๋ยยูเรียเม็ดกระสอบละ 400-500 บาท ลดลงมาเหลือต้นทุนค่าปุ๋ย 100 บาท

การดูแลตัดแต่งกอ

ในรอบของการปลูกจะทำการตัดแต่งกอเพียง 1-2 ครั้งเท่านั้น โดยครั้งแรกตัดช่วงอายุ 3 เดือน ด้วยการใช้เครื่องตัดหญ้าตัดให้กุดถึงโคนเหมือนกับการตัดหญ้าทั่วไป หลังจากนั้นไม่กี่วันจะงอกออกมาเป็นกอ ในขณะที่หญ้ายังไม่ทันขึ้นเลย ส่วนอีกครั้งจะตัดหรือไม่ตัดก็ได้ คือตัดก่อนจะขุด 3 เดือน

ภายใน 3 เดือนหลังจากตัด หญ้าแฝกจะงอกเป็นกอทันให้ขุด โดยการตัดแต่งรอบสองเพื่อให้หญ้าแฝกทำง่ายเพราะกาบแห้งๆ ถูกตัดทิ้งไปแล้ว และต้นที่เตรียมขุดขายก็ยังไม่ทันมีกาบแห้ง ก็จะได้หน่อพันธุ์ที่สวยส่งให้กับลูกค้า

วิธีการตัดขาย คือการขุดขายทั้งราก โดยขายเป็นมัด 1 มัด มี 100 ต้น ขายในราคาต้นละ 20 สตางค์ หรือเท่ากับว่าขายได้กำละ 20 บาท ซึ่งในระยะเวลาการปลูก 6 เดือนจะตัดต้นพันธุ์ขายได้ไม่ต่ำกว่า 2-3 แสนต้น เมื่อหักลบต้นทุนออกมาแล้วก็พอให้มีเงินเก็บเพิ่มขึ้นจากเดิมได้เยอะขึ้นมาก เนื่องจากหญ้าแฝกเป็นพืชที่ปลูกดูแลง่าย ใช้เงินลงทุนน้อยมาก ยิ่งถ้าสำหรับคนที่มีต้นพันธุ์อยู่แล้ว แทบไม่ต้องลงทุนอะไรเลย ปุ๋ยยาไม่ต้องใช้ก็สามารถปลูกได้ รดแต่น้ำอย่างเดียว เพียงขยันตัดแต่งกอเท่านั้นเอง

แนะนำมือใหม่
หาตลาดก่อนปลูก

สำหรับเกษตรกรมือใหม่ที่สนใจอยากปลูกหญ้าแฝกเชิงการค้า พี่ป๋อ แนะนำว่า ทางที่ดีควรที่จะหาตลาดมารองรับไว้ก่อนปลูก เพราะอย่างตนเองในช่วงแรกปลูกเพื่อใช้ประโยชน์ปรับปรุงบำรุงดินและกันหน้าดินพังทลายเพียงเท่านั้น แต่เมื่อพอปลูกไปได้สักระยะก็เริ่มมีคนเห็นแล้วเข้ามาขอซื้อเอง โดยตลาดของที่สวนตอนนี้หลักๆ เป็นหน่วยงานจากรัฐในจังหวัดอ่างทอง สิงห์บุรี และปทุมธานี มาติดต่อขอซื้อเพื่อนำไปแจกจ่ายต่อให้กับประชาชนที่ต้องการนำต้นพันธุ์หญ้าแฝกไปปลูกไว้ใช้ประโยชน์ภายในสวน โดยปัจจุบันพื้นที่ปลูกที่สวนยังไม่สามารถผลิตต้นพันธุ์ออกมาขายให้เพียงพอกับความต้องการของตลาดได้ จึงจำเป็นต้องชักชวนคนในหมู่บ้านมาร่วมกันปลูกเพื่อให้พอต่อความต้องการของลูกค้า จนไปสู่ขั้นการวางแผนการผลิตในปีหน้าว่าจะมีการขยายพื้นที่ปลูกเพิ่มเพื่อให้มีสินค้าส่งขายทั้งปี แล้วเปิดขายในตลาดออนไลน์อีกช่องทางหนึ่ง เพราะดูจากแนวโน้มการตลาดแล้วว่าน่าจะไปได้ดี ประกอบกับที่ช่วงนี้มีการขุดโคก หนอง นา กันเยอะ

อยากปลูกหญ้าแฝกไว้ใช้ประโยชน์
ขอต้นพันธุ์ได้ฟรีที่สถานีพัฒนาที่ดิน

“การปลูกหญ้าแฝก ก่อนเริ่มต้นปลูก คือคนปลูกต้องมีจุดประสงค์ก่อนว่า อยากจะปลูกเพื่ออะไร ปลูกเพื่อขาย หรือว่าปลูกไว้ใช้ประโยชน์ ถ้าปลูกขายจะต้องหาตลาดก่อน และถ้าจะให้แน่นอนเลยคือให้ไปที่สถานีพัฒนาที่ดินของแต่ละจังหวัดว่าจะรับซื้อของเราไหม ส่วนเงินลงทุนไม่มีอะไรมาก ต้นพันธุ์เราไปขอจากสถานีพัฒนาที่ดินของแต่ละจังหวัดจะมีแจก ในช่วงก่อนฤดูฝนต้องไปจองไว้ก่อน ใช้บัตรประชาชนเพียงใบเดียว โดยทางสถานีพัฒนาที่ดินจะแจกต้นพันธุ์ให้ต่อคนไม่เกิน 200 มัด มัดละ 100 ต้น และหลังจากขอไปแล้วจะมีเจ้าหน้าที่เดินทางมาตรวจที่แปลงว่ามีการปลูกจริงหรือไม่ เนื่องจากเคยเกิดกรณีคนมาขอแล้วนำต้นพันธุ์ไปขายต่อในออนไลน์ก็มี” พี่ป๋อ กล่าวทิ้งท้าย

ปรึกษาปัญหาดิน รวมถึงการปลูกหญ้าแฝกเพิ่มเติมได้กับพี่ป๋อหมอดินอาสาของตำบลไผ่ดำพัฒนา ได้ที่เบอร์โทร. 087-697-8386