ทำไมผู้ชายจีนยุคราชวงศ์ชิง ต้องไว้ผมเปีย
ใครที่เคยดูภาพยนตร์ ซีรี่ส์ หรือศึกษาเรื่องราวประวัติศาสตร์จีนในยุคราชวงศ์ชิง น่าจะเคยสงสัยใช่ไหมว่า ทำไมผู้ชายจีนในยุคนั้น ถึงได้โกนผมหน้าและไว้เปียยาว
โดยที่มาของทรงผมนี้ มาจากทรงผมของชาวแมนจู ซึ่งเป็นชนเผ่าที่อาศัยอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของจีน
ซึ่งสาเหตุที่ทำให้ผู้ชายชาวแมนจูไว้ทรงผมแบบนี้ ก็มาจากวิถีชีวิตของชาวแมนจูที่ผูกพันกับท้องทุ่ง การขี่ม้า และการล่าสัตว์
ดังนั้นการไว้ผมยาวด้านหน้าจึงเป็นอุปสรรคสำหรับการใช้ชีวิตของพวกเขา ดังนั้นชายชาวแมนจูจึงนิยมโกนผมด้านหน้าออก ส่วนผมที่ยาวด้านหลังก็ถักให้เป็นเปีย เพื่อที่จะเก็บผมได้สะดวก
เรื่องของทรงผมชาวแมนจู ยังเชื่อมโยงไปถึงเรื่องสภาพอากาศ รวมถึงความเชื่อท้องถิ่นอีกด้วย จริง ๆ แล้วนอกจากชาวแมนจู ชนเผ่าอื่น ๆ ที่อาศัยอยู่นอกกำแพงเมืองจีน อย่างเช่นชาวมองโกล ชาวคีตัน ก็มีทรงผมที่มีเอกลักษณ์เฉพาะประจำเผ่าของตนเช่นกัน
ในปี 1645 ราวหนึ่งปีหลังจากราชวงศ์ชิงของชาวแมนจูบุกยึดครองแผ่นดินจีน ราชสำนักชิงภายใต้ผู้สำเร็จราชการอย่าง ตัวเอ๋อร์กุ่น (Dorgon) ก็ได้ออกคำสั่งให้ชายชาวฮั่นทุกคน หรือก็คือชาวจีน จะต้องโกนผมหน้าและไว้เปียยาวเหมือนกับชาวแมนจู เพื่อเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงการยอมศิโรราบต่อราชวงศ์ชิง (ส่วนผู้หญิงไม่ได้มีการบังคับเรื่องทรงผม)
แต่แน่นอนว่าคำสั่งดังกล่าว สร้างความไม่พอใจให้กับชายชาวจีนอย่างมาก เพราะมันไปขัดกับค่านิยมดั้งเดิมของจีน ที่บอกว่าอวัยวะทุกส่วนบนร่างกาย เป็นสิ่งที่แสดงถึงความกตัญญูต่อบุพการี ดังนั้นการตัดผมจึงเป็นเรื่องที่ผิด (ค่านิยมนี้มาจากแนวคิดแบบขงจื๊อ) ที่สำคัญทรงผมแบบแมนจู ยังทำให้เกิดความน่าอับอายอีกด้วย
เมื่อถูกกระแสต่อต้าน ราชสำนักชิงจึงออกบทลงโทษรุนแรง นั่นก็คือใครที่ไม่ยอมตัดผมจะต้องถูกตัดหัว มีบันทึกว่า มีชายชาวจีนกว่าหลายแสนคนถูกประหารชีวิตจากเรื่องทรงผมนี้ ท้ายที่สุดเมื่อเวลาผ่านไป ชายชาวจีนก็ไม่มีทางเลือกนอกจากต้องไว้ทรงผมแบบแมนจู
อย่างไรก็ตามในช่วงปลายยุคราชวงศ์ชิง เมื่อเกิดกระแสต่อต้านราชวงศ์ชิง การตัดเปียก็กลายเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของการต่อต้านนี้ เมื่อราชวงศ์ชิงหมดสิ้นอำนาจในปี 1912 ทรงผมเปียแบบแมนจูก็ได้จบลงไปด้วย แต่ก็ยังมีบางคนที่ไว้ทรงผมนี้ต่อไป หนึ่งในนั้นก็คือจักรพรรดิองค์สุดท้ายอย่างปูยี ที่พระองค์ไว้เปียจนถึงปี 1922
อ้างอิง
• Thought Co. The Queue Hairstyle. https://bit.ly/3xNLUZc
• The China Project. The Manchu queue: One hairstyle to rule them all. https://bit.ly/3BG3EH3
• The Culture Trip. Is the Manchurian 'Queue' the Next Big Hairstyle Trend?. https://bit.ly/3C0KDAH