“ท้าวจตุโลกบาล” เทวดารักษาทิศทั้ง 4 (อีกเวอร์ชัน) ที่ต่างจากคตินิยม มีใครบ้าง?

“ท้าวจตุโลกบาล” เทวดารักษาทิศทั้ง 4 (อีกเวอร์ชัน) ที่ต่างจากคตินิยม มีใครบ้าง?

เมื่อกล่าวถึง“ท้าวจตุโลกบาล” หรือท้าวจาตุมหาราช เทพ-เทวดาผู้รักษาทิศทั้ง 4 ตามคติความเชื่อแบบพราหมณ์-ฮินดู และโหราศาสตร์ไทยโบราณ โดยทั่วไปจะประกอบด้วย ท้าวกุเวรผู้รักษาทิศอุดร (ทิศเหนือ) ท้าวธตรฐผู้รักษาทิศบูรพา (ทิศตะวันออก) ท้าววิรูปักษ์ผู้รักษาทิศประจิม (ทิศตะวันตก) และ ท้าววิรุฬหกผู้รักษาทิศทักษิณ (ทิศใต้)

แต่ทราบหรือไม่ว่า ยังมีท้าวจตุโลกบาลอีกกลุ่ม จากสำนวนของ พระยาสัจจาภิรมย์ อุดมราชภักดีในหนังสือ เทวกำเนิด ระบุถึงเทพเจ้า 4 องค์ ที่ต่างจากคตินิยมข้างต้นถึง 3 องค์ จะตรงกันก็เพียงท้าวกุเวรเท่านั้น ดังนี้

1. พระกุเวร ผู้รักษาทิศอุดร (ทิศเหนือ) ท้าวกุเวรหรือท้าวเวสสุวรรณ เป็นจอมยักษ์ เป็นเจ้าเหล่าอสูร รากษส ภูตผี เป็นผู้ดำรงอยู่ในสัตย์ธรรม รูปกายสีขาว ถือคฑา หน้าเป็นยักษ์ มีอาภรณ์ทรงมงกุฎอย่างงาม ทรงม้าขาว มเหสีชื่อ จารวี

ท้าวกุเวรกับทศกัณฐ์นับว่าเป็นลูกร่วมบิดาเดียวกัน (ท้าวลัสเตียน) และเป็นผู้ครองกรุงลงกามาแต่เดิม ภายหลังถูกทศกัณฐ์น้องชายแย่งเมืองไป พระพรหมจึงสร้างเมืองให้ใหม่ ชื่อว่า อละกา หรือประภา อยู่ ณ เขาหิมาลัย ทั้งได้รับพรจากพรหมให้เป็นอมตะ และเป็นโลกบาลรักษาทิศอุดร

2. พระอินทร์ ผู้รักษาทิศบูรพา (ทิศตะวันออก) เป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีรูปโฉมงดงาม ผิวคล้ำ (เขียว) โปรดการถือวัชระหรือสายฟ้าเพื่อใช้ปราบพฤตาสูร ผีร้ายแห่งความแห้งแล้ง พระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ ชอบเสวยน้ำโสม (สุรา) และมีมเหสีในเทวภูมิ 4 นาง ได้แก่ สุธรรมา สุชาดา สุนันทา และสุจิตรา ทั้งยังมีชายาและนางบำเรออีกนับล้านคอยปรนนิบัติ

แม้จะเป็นผู้มักมากในกาม แต่พระอินทร์ยังได้ชื่อว่าเป็นเทพผู้คอยปกปักษ์พระพุทธศาสนา และมีเมตตากรุณาช่วยเหลือมนุษย์อยู่บ่อยครั้ง

3. พระวรุณ ผู้รักษาทิศประจิม (ทิศตะวันตก) พระวรุณหรือพระพิรุณ เป็นพระเชษฐาองค์แรกของเหล่าพระอาทิตย์ทั้ง 8 โอรสพระกัศยปเทพบิดรกับนางอทิติเทพมารดา พระวรุณเป็นใหญ่ทั้งในน้ำ ทะเล และอากาศ แต่ยุคหลัง ๆ ไปข้องเกี่ยวกับน้ำเป็นส่วนใหญ่ มีอีกนามว่าสินธุปตี

พระวรุณเป็นเทพร่วมชนก-ชนนีกับพระอินทร์ มีเมืองชื่อ วสุธา สถิตบนบุษปคีรี นับเป็นเทพรูปงาม มี 4 กร ถืออาโภค (ร่ม) บาศ ผิวกายขาวนวล รัศมีกายขาว อาภรณ์อย่างเดียวกับพระอินทร์ มีพาหนะเป็นมังกร บ้างเป็นจระเข้

4. พระยม ผู้รักษาทิศทักษิณ (ทิศใต้) พระยมหรือพระธรรมเทพ เป็นเทพเจ้าแห่งคนตาย ผู้ชั่งบุญ-บาปของวิญญาณมนุษย์ที่วายชนม์ พระยมมีสีกายเลื่อมประภัสสร (สีเหมือนพระอาทิตย์แรกขึ้น) รูปร่างใหญ่โต ตาแดงดุจไฟ เขี้ยวงอกแหลม ทรงภูษาแดง ถือพระขรรค์กับเขน บ้างว่าถือกระบองกับเชือกบาศ นั่งบนสิงหาสน์ หรือหลังมหิงสา (ควายป่า) มีชายา 13 นาง ซึ่งล้วนเป็นธิดาพระทักษปชาบดี

“นรกภูมิ” หรือยมโลก คือเมืองของพระยม เป็นดินแดนที่มีขนาดใหญ่โต มีเขตสำหรับทรมานสัตว์บาปทั้งหลาย ในทางไสยศาสตร์เชื่อว่าอยู่นอกขอบจักรวาลในทิศทักษิณ

อย่างไรก็ตาม แม้แต่ท้าวจาตุมหาราชตามคตินิยมเองก็มีคนจำนวนไม่น้อยที่ยังไม่รู้จัก หรือทราบบทบาทจริง ๆ ของพวกท่านเทวตำนาน โอกาสหน้าจึงจะขอเล่าเรื่องราวท้าวมหาราชทั้ง 4 ในเวอร์ชันนี้ให้ได้ทราบกัน

อ่านเพิ่มเติม :

• สวรรค์แบบพุทธที่เทวดาตกชั้นได้ จาก “ฉกามาพจร” ในไตรภูมิพระร่วง
• “ดาวดึงส์” สวรรค์ชื่อคุ้นหู จากพุทธประวัติเมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จไปเทศน์โปรดพระมารดา
• ภาพเขียนฝีพระหัตถ์ “สมเด็จครู” ภาพจตุโลกบาล ภายในห้องพระบรรทม พระที่นั่งบรมพิมาน

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

อ้างอิง :

พระยาสัจจาภิรมย์ อุดมราชภักดี. (2474). เทวกำเนิด.อยุธยา : ไม่ระบุสำนักพิมพ์.

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 10 มกราคม 2568

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : “ท้าวจตุโลกบาล” เทวดารักษาทิศทั้ง 4 (อีกเวอร์ชัน) ที่ต่างจากคตินิยม มีใครบ้าง?

ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com