ประวัติศาสตร์ 'องคมนตรี' และรายนามในปัจจุบัน
VoiceTV
อัพเดต 30 พ.ย. 2566 เวลา 03.28 น. • เผยแพร่ 30 พ.ย. 2566 เวลา 02.59 น. • กองบรรณาธิการวอยซ์ออนไลน์- องคมนตรี ถูกตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 เรียกว่า สภาที่ปฤกษาในพระองค์ ทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาส่วนพระองค์ ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น องคมนตรีสภา การแต่งตั้งเป็นไปตามพระราชอัธยาศัยเรื่อยมาจนปัจจุบัน
- เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ได้ยกเลิกองคมนตรีไป เป็นเวลา 15 ปี จนกระทั่งเกิดการรัฐประหาร 2490 ที่ทำให้คณะราษฎรหมดอำนาจอย่างสมบูรณ์ และมีการร่างรัฐธรรมนูญ 2492 จึงมีบทบัญญัติว่าด้วย องคมนตรี ในรัฐธรรมนูญและเป็นเช่นนั้นสืบมาจนปัจจุบัน
- รัฐธรรมนูญก่อนหน้าหลายฉบับกำหนดจำนวนองคมนตรีไว้ไม่เกิน 9 คน ต่อมาปรับเป็นไม่เกิน 15 คน และรัฐธรรมนูญ 2534 กำหนดว่าไม่เกิน 19 คนจนถึงรัฐธรรมนูญปัจจุบัน
- ในรัชสมัยของรัชกาลที่ 9 ซึ่งครองราชย์ยาวนานถึง 70 ปี มีองคมนตรีทั้งสิ้น 52 คน โดยในช่วงแรกๆ จะมีส่วนของเชื้อพระวงศ์ใกล้ชิดด้วย รวมไปถึงทหาร, ข้าราชการพลเรือน และ ผู้พิพากษา
- ในรัชกาลที่ 10 (ณ เดือนพฤศจิกายน 2566) ยังคงมีองคมนตรีบางส่วนตั้งแต่ในรัชกาลที่ 9 ที่ยังคงได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งต่อจำนวน 6 คน ขณะที่บางส่วนไม่ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งต่อ ได้แก่
พลเรือเอก ม.ล. อัศนี ปราโมช (2527-2559)
พล.อ.อ.กำธน สินธวานนท์ (2530-2559)
พล.อ.พิจิตร กุลละวณิชย์ (2536-2559)
พล.ร.อ.ชุมพล ปัจจุสานนท์ (2548-2559)
เชาวน์ ณศีลวันต์ (2518-2559)
ธานินทร์ กรัยวิเชียร (2520-2559)
อำพล เสนาณรงค์ (2537-2559)
ม.ร.ว.เทพกมล เทวกุล (2540-2559)
ชาญชัย ลิขิตจิตถะ (2551-ม.ค.60)
- ในปี 2560 องคมนตรี เป็น 1 ใน 'หน่วยราชการในพระองค์' นอกเหนือจากสำนักพระราชวัง และหน่วยบัญชาการถวายความปลอดภัยรักษาพระองค์
- สำหรับ 'ประธานองคมนตรี' ส่วนใหญ่ล้วนดำรงตำแหน่งยาวนานหลายทศวรรษ นับตั้งแต่มีสถาปนา 'องคมนตรี' ในรัฐธรรมนูญนับแต่ปี 2492 ประธานองคมนตรีหลักมีอยู่ 4 คน ได้แก่ พระบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าธานีธิวัติฯ ตั้งแต่ 2492 ยาวนานจนปี 2515 ต่อมาคือ สัญญา ธรรมศักดิ์ ตั้งแต่ปี 2511 จนถึง 2541 โดยไปดำรงตำแหน่ง "นายกฯ" ช่วงสั้นๆ หลัง 14 ตุลาฯ ต่อมาคือ พล.อ.เปรม ติณูลานนท์ ตั้งแต่ 2541-2562 ล่าสุดคือ พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ ตั้งแต่ 2563 จนถึงปัจจุบัน
ที่มาข้อมูลบางส่วน :
ฟ้าเดียวกัน ฉบับพฤษภาคม-สิงหาคม 2558
https://www.royaloffice.th/about-royaloffice/