เที่ยวย้อนรอยกรุงธนบุรี 258 ปี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

พระราชวังเดิม

เป็นหมุดหมายที่ GM Live ปักหมุดรอทุกปี เพื่อที่จะได้ไปสัมผัสสถานที่ประวัติศาสตร์อันสำคัญของประเทศไทยในการเที่ยวย้อนรอยกรุงธนบุรี 258 ปี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชณพระราชวังเดิม“แผ่นดินผืนนี้มีความหลัง” พระราชวังหลวงในแผ่นดินพระเจ้าตากสินมหาราช ซึ่งการเปิดให้เข้าชมพระราชวังเดิมในช่วงเวลาปลายปีเช่นนี้ เป็นความร่วมมือระหว่าง มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานภายในพระราชวังเดิม กับ กองบัญชาการกองทัพเรือ โดยเป็นการเปิด “ให้เข้าชมฟรี “ สำหรับปีนี้ เปิดให้เข้าชมระหว่างวันที่ 13 - 28 ธันวาคม พ.ศ. 2568 ตั้งแต่เวลา 09.00-15.30 น.

เพื่อน้อมรำลึกพระมหากรุณาธิคุณหาที่สุดมิได้แห่งองค์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่ทรงกำหนด “วันปราบดาภิเษกเสด็จขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ แห่งกรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร “ ในวัน 28 ธันวาคม พ.ศ. 2530 ดังนั้นทุกวันที่ 28 ธันวาคมของทุกปีจึง นับเป็นวันสำคัญของประวัติศาสตร์ชาติไทย โดยในปีนี้ ครบ 2568 ปี แห่งการสถาปนากรุงธนบุรีไม่มีท่าน ไม่มีเรา ไม่มีเงา ไม่มีแผ่นดิน อยู่ถึงทุกวันนี้

สำหรับ พระราชวังกรุงธนบุรี หรือ พระราชวังเดิม เป็นพระราชวังหลวงในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณปากคลองบางกอกใหญ่ อันเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่สำคัญ ด้วยมีป้อมปราการที่มั่นคง สามารถมองสังเกตการณ์ได้ในระยะไกล และอยู่ใกล้กับเส้นทางเดินเรือในสมัยนั้น

ความสำคัญอีกประการ คือ พระราชวังเดิมเป็นสถานที่พระราชสมภพของพระมหากษัตริย์ไทยหลายพระองค์ ทั้ง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

โดยภายในพื้นที่พระราชวังเดิมมีโบราณสถานที่สำคัญมากมาย ได้แก่

ท้องพระโรง : หรือ วินิจฉัย เป็นพระที่นั่งองค์ทิศเหนือ ใช้เป็นที่เสด็จออกขุนทาง และประกอบพระราชพิธีสำคัญ มีลักษณะคล้ายศาลากว้างๆ ยกพื้นด้วยการก่ออิฐถือปูน หลังคามุงด้วยกระเบื้องดินเผาประดับตกแต่งด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์

พระที่นั่งขวาง : พระวิมานที่ประทับหรือ ส่วนราชมณเฑียร เป็นพระที่นั่งองค์ทิศใต้ ต่อเชื่อมพื้นที่กับส่วนท้องพระโรงมาทางทิศใต้ ในส่วนพระที่นั่งขวางนี้เป็นที่ประทับส่วนพระองค์ในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ภายในพระที่นั่งขวางแบ่งพื้นที่ออกเป็น 3 ส่วน คือ ห้องโถงกลาง เฉลียงด้านทิศเหนือ และเฉลียงด้านทิศใต้

พระตำหนักเก๋งคู

ประกอบไปด้วย ตำหนักเก๋งคู่หลังเล็ก สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ช่วงรัชกาลที่ 1- 2 รูปแบบของอาคารเป็นสถาปัตยกรรมแบบจีน และได้มีการเปลี่ยนแปลงปรับปรุงประตูหน้าต่างให้เข้ากับสภาพอากาศ

ตำหนักเก๋งคู่หลังใหญ่ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะทรงดำรง พระอิศริยยศเป็น สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ในระหว่างปี พ.ศ.2367 - 2394 โดยมีพระดำริให้สร้างขึ้นพร้อมกับการปรับปรุงอาคารตำหนักเก๋งคู่หลังเล็กที่มีมาแต่เดิม

พระตำหนักเก๋งพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สร้างขึ้นเมื่อครั้งยังทรงดำรง พระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอกรมขุนอิศเรศรังสรรค์ และประทับที่พระราชวังเดิมในระหว่างปี พ.ศ.2367 - 2394 ตัวอาคารมีรูปแบบทางสถาปัตยกรรม ตะวันตก หรือเรียกว่า"ตึกแบบอเมริกัน" และนับได้ว่าเป็นที่ประทับของพระบรมวงศานุวงค์ชั้นสูงที่มีรูปแบบสถาปัตยกรรมสไตล์ตะวันตกหลังแรกๆ ที่สร้างขึ้นในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของตำหนักเก๋งคู่ โดยประชิดกำแพงด้านทิศตะวันออกของพระราชวัง ภายในศาล เป็นที่ประดิษฐานพระบรมรูปของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชในท่าประทับยืนและทรงพระแสงดาบ สร้างขึ้นเมื่อครั้งสมเด็จ พระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีกรมพระจักรพรรดิพงศ์ เสด็จมาประทับที่พระราชวังเดิมในระหว่างปี พ.ศ.2424 - 2443

อาคารเรือนเขียว

เป็นอาคารที่สร้างขึ้นในช่วงเวลาของการปรับปรุงพระราชวังเดิมให้เป็นโรงเรียนนายเรือ และได้ใช้อาคารหลังนี้เป็นสถานพยาบาลของโรงเรียนนายเรือ เดิมเป็นอาคารไม้ชั้นเดียวยกพื้นสูงจำนวน 2 หลัง ตั้งอยู่บริเวณ "เขาดิน" ซึ่งเป็นเนินดินตรงมุมทิศตะวันออกเฉียงใต้ภายในเขตกำแพงชั้นในของพระราชวังเดิม

ศาลศีรษะปลาวาฬ

รูปแบบของอาคารหลังปัจจุบันนี้ทางมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิมได้ปรึกษากับกรมศิลปากร และเห็นชอบให้สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2542 บนฐานของศาลหลังเดิมที่ได้ขุดพบเพื่อใช้เป็นที่ จัดแสดงกระดูกศีรษะปลาวาฬ (ที่ได้พบอยู่ใต้ถุนศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชในคราวสำรวจพื้นที่ทางโบราณคดีในช่วงการบูรณะครั้งล่าสุด) โดยมีรูปแบบประยุกต์ให้เหมาะสมกับอาคารโบราณสถานโดยรอบโดยแต่ยังคงรูปแบบเป็นเก๋งจีน

สำหรับศาลศีรษะปลาวาฬนี้ถูกค้นพบในระหว่างการขุดสำรวจครั้งล่าสุด โดยมีลักษณะของฐานอาคารทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า บริเวณพื้นที่ระหว่างศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและตำหนักเก๋งคู่หลังเล็ก ซึ่งเมื่อพิจารณาจากหลักฐานทางเอกสารประกอบแล้วจึงสันนิษฐานว่าเป็นซากของอาคารศาลศีรษะปลาวาฬ ซึ่งเดิมทีศาลแห่งนี้สร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นก่อนรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้พังลงในคืนวันที่ 11 เมษายน พ.ศ.2443 ซึ่งเป็นคืนที่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีกรมพระจักรพรรดิพงศ์สิ้นพระชนม์ รูปแบบสถาปัตยกรรมของอาคารหลังเดิมตามที่ปรากฏหลักฐานทางประวัติศาสตร์เป็นอาคารโถงแบบจีน

ป้อมวิไชยประสิทธิ์

เป็นป้อมปราการริมแม่น้ำเจ้าพระยา แต่เดิมมีชื่อว่า "ป้อมวิไชยเยนทร์" หรือ "ป้อมบางกอก" โดยสร้างขึ้นตั้งแต่ยุคกรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ซึ่งเจ้าพระยาวิไชยเยนทร์กราบบังคมทูลแนะนำให้สร้างขึ้นพร้อมป้อมทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา

เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงสถาปนา กรุงธนบุรีเป็นราชธานีได้ทรงสร้างพระราชวังในบริเวณป้อมแห่งนี้พร้อมกับปรับปรุงป้อม และพระราชทานนามใหม่ว่า "ป้อมวิไชยประสิทธิ์" ปัจจุบันใช้เป็นที่ยิงสลุตในพิธีสำคัญต่างๆ และติดตั้งเสาธงเพื่อประดับธงราชนาวี และธงผู้บัญชาการทหารเรือ

ปัจจุบันพระราชวังกรุงธนบุรี หรือ พระราชวังเดิม คือที่ตั้งของ กองบัญชาการกองทัพเรือ และการจะเข้าชมพื้นที่พระราชวังเดิมนอกเหนือจากช่วงเวลานี้ที่เปิดให้เข้าชมฟรี จะต้องมาเยี่ยมชมเป็นหมู่คณะและต้องทำหนังสือขออนุญาตเยี่ยมชมล่วงหน้า 1 -2 สัปดาห์ โดยมีค่าบำรุงสถานที่ ผู้ใหญ่คนละ 100 .- บาท และ เด็ก 50 .-บาท

รายละเอียดการเปิด “พระราชวังเดิม”

วันที่เปิดให้เข้าชมฟรี : ตั้งแต่วันที่ 13-28 ธันวาคม 2568

เวลาการเปิดเข้าชม : ตั้งแต่เวลา 09.00-15.30 น.

ทั้งนี้สามารถเข้าออกได้ 2 ทาง โดยไม่ต้องแลกบัตรผ่านเข้า - ออก คือ

• ทางเข้าด้านหน้ากองบัญชาการกองทัพเรือ

• ประตูด้านข้างกำแพงวัดอรุณ

ข้อควรทราบเรื่องกฎระเบียบในการเข้าชม "พระราชวังเดิม"

• คนไทยเข้าชมฟรีไม่เสียค่าใช้จ่าย

• ไม่ต้องทำเรื่องขออนุญาตล่วงหน้า

• นักท่องเที่ยวต่างชาติไม่อนุญาตให้เข้าชมตามลำพัง ต้องมีคนไทยหรือไกด์พาเข้าชม เนื่องจากเป็นสถานที่ราชการ

• การแต่งกาย : สุภาพบุรุษ ควรสวมเสื้อมีแขน และกางเกงขายาว สุภาพสตรี ควรสวมเสื้อมีแขน กระโปรงคลุมเข่า หรือกางเกงขายาว ห้ามใส่กางเกงขาสั้น กระโปรงสั้น รองเท้าแตะ

• ไม่อนุญาตให้บันทึกภาพด้วยกล้องถ่ายรูป/ กล้องวีดีโอ /โทรศัพท์มือถือภายในอาคารทุกอาคารเด็ดขาด เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากทางมูลนิธิฯ

การเดินทางไป "พระราชวังเดิม"

รถโดยสารประจำทาง : สาย 57

รถยนต์ส่วนบุคคล : สามารถนำรถเข้ามาจอดภายในพระราชวังเดิม กองบัญชาการ กองทัพเรือ ได้เฉพาะวัน เสาร์-วันอาทิตย์ วันจันทร์-วันศุกร์ ต้องนำรถไปจอดรอบนอก เช่น วัดโมลีโลกยาราม , วัดหงส์รัตนาราม วัดเครือวัลย์ โดยเสียค่าบำรุงสถานที่วัด 30 บาทต่อคัน

รถไฟฟ้าใต้ดิน MRT : ลงสถานีอิสรภาพ ทางออกซอยอิสรภาพ 34 จากสถานีเดินเลี้ยวขวามาจนเจอสามแยกโพธิ์สามต้น เลี้ยวขวาเดินตรงไป ประมาณ 10 - 15 นาที จะเจอกองบัญชาการกองทัพเรือ หรือหากไม่ต้องการเดินก็ต่อวินมอเตอร์ไซต์รับจ้างได้

เรือโดยสารข้ามฝาก : ท่าเตียน - ท่าวัดอรุณราชวราราม เดินตรงมาประตูด้านข้างกำแพงวัดอรุณ แล้วเดินเลียบแม่น้ำเจ้าพระยาจนมาถึง ประตูสามสมอ มองไปทางซ้ายมือ รับชมมัลติมีเดีย ประวัติพระราชวังเดิม (อาคารเรือนเขียวฉายเป็นรอบๆ ตามประกาศประชาสัมพันธ์ตามตารางว่ารอบไหนบ้างหน้างาน แล้วเดินตามแผ่นพับ ทั้งนี้หากมีข้อสงสัยสามารถสอบถามเจ้าหน้าที่ตามจุดต่างๆ

รายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ โทร : 0 2475 4117, 0 2472 7291 (ตามวันเวลาราชการ)

หรือ https://www.facebook.com/wangdermpalace?mibextid=LQQJ4d

(FB : มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม)

ข้อมูลและภาพ : มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม