เล่าเรื่องจากการตรวจเยี่ยมคณะสงฆ์ ภาค ๒ (อยุธยา, สระบุรี, อ่างทอง) ตอนที่ ๑

เจริญพรสาธุชนผู้มีศรัทธาในพระพุทธศาสนา.. ดังที่กล่าวเล่าไปแล้วว่า ห้วงเวลาของ เดือนมิถุนายน ๒๕๖๘ มีกำหนดการตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๑-๒-๓ ธรรมยุต ตามพระบัญชาในสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต โดยมี พระพรหมวชิรากร กรรมการมหาเถรสมาคม/เจ้าอาวาสวัดราชผาติการาม เป็นประธานผู้ตรวจการ ซึ่งต่อมาได้มีคำสั่งประธานผู้ตรวจการ ภาค ๑-๒-๓ (ธ) โดย พระพรหมวชิรากร ทำหน้าที่หัวหน้าคณะผู้ตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๑ (ธ) (กรุงเทพฯ, นนทบุรี, ปทุมธานี, สมุทรปราการ), พระราชวัชรสุทธิวงศ์ (อารยวังโส) ทำหน้าที่ หัวหน้าคณะผู้ตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๒ (ธ) (อยุธยา, สระบุรี, อ่างทอง) และ พระธรรมวชิรวิจิตร ทำหน้าที่ หัวหน้าคณะผู้ตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๓ (ธ) (ลพบุรี, ชัยนาท, อุทัยธานี, สิงห์บุรี)

การออกตรวจการคณะสงฆ์ (ธ) ในภาค ๒ ที่นำโดย พระราชวัชรสุทธิวงศ์ (อารยวังโส) ได้เริ่มต้นในวันที่ ๕ มิถุนายน ๒๕๖๘ กำหนดพื้นที่เป้าหมาย คือ จังหวัดสระบุรี โดยเริ่มที่ วัดพุทธบูชาญาณสังวร เป็นศูนย์กลางของอำเภอวิหารแดง มีวัดต่างๆ ในพื้นที่เข้าร่วม และวัดพระพุทธเนรมิต เป็นศูนย์กลางของอำเภอเมือง มีวัดต่างๆ เข้าร่วม ก่อนที่จะเข้าสู่พื้นที่เป้าหมายอำเภอต่างๆ ใน จ.สระบุรี จนไปสิ้นสุดที่ อำเภอพระพุทธบาทและอำเภอมวกเหล็ก ในวันที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๖๘ โดยมี นางรพีวรรณ บำรุง ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติจังหวัดสระบุรี และคณะเจ้าหน้าที่ติดตามสังเกตการณ์ พร้อมถวายการต้อนรับไปในทุกพื้นที่เป้าหมายการตรวจการคณะสงฆ์อย่างดียิ่ง ควรแก่การอนุโมทนา

ก่อนที่จะเดินทางเข้า ตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๒ (ธ) จ.อ่างทอง ในวันที่ ๙ มิถุนายน ๒๕๖๘ โดยมี วัดไตรรัตนาราม เป็นศูนย์กลางของทุกวัดในจังหวัดอ่างทอง ซึ่งใช้เวลาเพียงวันเดียว เพราะ
จ.อ่างทอง มีเพียง ๘ วัดจาก ๔ อำเภอ โดยมี พระเทพบัณฑิต เจ้าคณะจังหวัดอ่างทอง (ธ) พระครูถาวรวินัยวงศ์ เจ้าคณะอำเภอจังหวัดอ่างทอง (ธ) ร่วมถวายการต้อนรับและถวายข้อมูลด้านต่างๆ โดยมี นางวิทิดา การสมทบ ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดอ่างทอง เข้าร่วมถวายข้อมูลในทุกๆ ด้าน สมกับการทำหน้าที่ถวายงานพระสงฆ์

ต่อจากนั้น ได้ขอพักเครื่องหนึ่งวัน โดยได้รับความเอื้อเฟื้อถวายการดูแลจาก นายบัญชา เชาวรินทร์ ผู้ว่าราชการจังหวัดสระบุรีและภรรยา ในฐานะประธานแม่บ้านมหาดไทยฯ โดยได้จัดที่พักถวาย ณ สวนพฤกษศาสตร์พุแค ที่สงบร่มรื่นยิ่ง เหมาะควรแก่เพศบรรพชิต.. ที่ควรพึงใจในเสนาสนะป่า.. ต้องยอมรับว่า สัปปายะสถานยังเป็นเรื่องจำเป็นอย่างยิ่งต่อการพักกายจิต เพื่อความพร้อมในการทำหน้าที่อย่างมีสติปัญญา เพื่อทำหน้าที่ให้เป็น ธรรม!!

อากาศที่ดี.. เสียงสัตว์นานาชนิด ที่ขับร้องประสานอย่างกับวงคอรัสชั้นเยี่ยม.. ทั้งกลางวันและกลางคืน เมื่อผสมผสานกับความเงียบสงบ ไม่พลุกพล่านของสวนป่าฯ จึงเหมาะควรยิ่งต่อการเจริญภาวนา ด้วยการสวดมนต์ สาธยายธรรม.. จึงได้ใช้เวลาในยามที่กลับมาพัก ณ สวนพฤกษศาสตร์พุแค จ.สระบุรี เป็นช่วงเวลาแห่งการปฏิบัติธรรมอย่างเข้มข้น โดยตื่นสวดมนต์ สาธยายธรรม ประมาณตี ๒ ของทุกคืน เพื่อถึงรับอรุณของวันใหม่ ดังที่ถือปฏิบัติเป็นปกติ ก่อนที่จะรับภัตตาหารที่มีญาติโยมนำมาถวาย และเตรียมตัวออกไปประกอบศาสนกิจ โดยมีศาสนกิจพิเศษเพื่อแผ่นดินไทย ในชื่อ โครงการร้อยใจไทย สืบสานราชธรรม ทั้งแผ่นดิน น้อมถวายเป็นพระราชกุศล ณ จังหวัดสระบุรี ที่สนับสนุนโดยกระทรวงมหาดไทย ในช่วงเช้าของวันที่ ๕ มิถุนายน ๒๕๖๘

เรียกได้ว่า เป็นการออกตรวจการคณะสงฆ์ ควบคู่กับการแสดงธรรมโปรดชาวโลก.. เพื่อประโยชน์และความสุขของแผ่นดินไทยด้วย ซึ่งในยามนี้ เชื่อว่า แผ่นดินกำลังโหยหาราชธรรม.. อย่างยิ่ง .. ด้วยผลพิษจากการเมือง.. ที่ส่งผลต่อสังคมประเทศชาติ

แม้การตรวจการคณะสงฆ์ที่ จ.อ่างทอง ก็เช่นเดียวกัน.. ก็ได้มีการจัด โครงการร้อยใจไทย สืบสานราชธรรมฯ ขึ้น โดยในยามเช้าก่อนจะออกตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๒ (ธ) จ.อ่างทอง ได้เดินทางไปเป็นประธานขับเคลื่อนโครงการร้อยใจไทย สืบสานราชธรรมฯ ที่จังหวัดอ่างทอง โดยผู้ว่าราชการจังหวัดได้จัดขึ้นที่หอประชุมองค์การบริหารส่วนจังหวัดอ่างทอง และต่อเนื่องสู่ในยามบ่ายของวันที่ ๙ มิถุนายน ๒๕๖๘.. ได้เข้าตรวจการคณะสงฆ์ (ธ) จ.อ่างทอง ณ วัดไตรรัตนาราม.. หลังจากเสร็จสิ้นศาสนกิจดังกล่าวจึงได้เดินทางกลับไปพักที่สวนพฤกษศาสตร์พุแค จ.สระบุรี เช่นเดิม

ต่อจากนั้นจึงเดินทางกลับมาพักที่วัดป่าอารยวังสาราม (ธ) อ.บางไทร จ.พระนครศรีอยุธยา เพื่อออกตรวจการคณะสงฆ์ ภาค ๒ (ธ) จ.พระนครศรีอยุธยา ในระหว่างวันที่ ๑๑-๑๒ มิถุนายน ๒๕๖๘ โดยกำหนด ๔ อำเภอเป้าหมาย ได้แก่ อ.ท่าเรือ, อ.มหาราช, อ.ลาดบัวหลวง และ อ.บางไทร รวมจำนวน ๑๘ วัด.. ที่เตรียมความพร้อมในการเข้าถวายรายงานข้อมูลด้านต่างๆ อย่างดียิ่ง.. แต่ที่ จ.พระนครศรีอยุธยา ไม่ปรากฏบุคลากรจากสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติฯ เข้าร่วม ทั้งๆ ที่ได้แจ้งให้เจ้าคณะจังหวัดพระนครศรีอยุธยา (ธ) ทราบเพื่อประสานงานแล้ว

สำหรับข้อมูลที่ได้จากการสังเกตในการตรวจเยี่ยมและได้รับข้อมูลจากคณะสงฆ์ (ธ) ในแต่ละจังหวัด ที่สามารถสรุปได้เพื่อนำมาสู่การพิจารณาร่วมกันในทุกฝ่ายที่รับผิดชอบต่องานพระศาสนา รวมถึงพุทธศาสนิกชนที่ควรรับทราบ มีดังต่อไปนี้…

ก.ปัญหาโดยรวมทางสภาพสังคมและภูมิศาสตร์

สภาพสังคมและภูมิศาสตร์ ที่เรียกรวมว่า สภาพภูมิรัฐศาสตร์ในบ้านเมืองเรา ในปัจจุบันมีความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไปอย่างรุนแรง.. จนกระทบต่อความเป็นอยู่ วัฒนธรรม ประเพณี ของประชาชนในทุกพื้นที่อย่างยากจะหลีกเลี่ยง อันเป็นไปตามกฎธรรมนิยาม..

ดังวิกฤตการณ์โลกร้อน ที่ส่งผลต่อการประกอบอาชีพทำไร่ทำนา.. การกสิกรรม.. การเกษตรกรรม ซึ่งกระทบต่อการดำรงชีวิตในประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศ ที่มีอาชีพการเกษตร ประมาณ ๔๐% ผนวกกับปัญหาเกษตรกรไทยที่กำลังเข้าสู่สังคมสูงวัย มีอายุเฉลี่ยที่ ๕๘.๔๖ ปี หรือประมาณ ๖๐ ปีเป็นส่วนใหญ่

เมื่อประชาชนในพื้นที่เป็นสังคมของผู้สูงวัย ที่กำลังเผชิญกับปัญหาวิกฤตการณ์ทางธรรมชาติอย่างไม่เคยปรากฏ.. ในขณะที่คนหนุ่มสาวทิ้งไร่ทิ้งนาไปสู่สังคมโลกดิจิทัล จึงส่งผลต่อกำลังศรัทธาของวัดวาอารามในพื้นที่ที่มีคนเข้าวัดน้อยลง ซึ่งแตกต่างไปจากเดิม จึงกระทบต่อศาสนทายาทที่น้อยตามลงไปด้วย จนเห็นได้ชัดถึงจำนวนพระภิกษุ-สามเณรในแต่ละวัดที่ลดลงไปจากเดิมมาก

โดยยอดเฉลี่ยวัดในแต่ละพื้นที่ห่างไกลจากตัวเมือง จะมีพระภิกษุจำนวน ๒-๕ รูป เป็นค่าคงที่ ซึ่งไม่ใช่เฉพาะปัญหาศาสนทายาทอย่างเดียว เพราะแม้กระทั่งยอดจำนวนนักเรียนในโรงเรียนในทุกพื้นที่ ก็ลดลงไปมากเช่นเดียวกัน จึงมีการแก้ไขปัญหาด้วยการนำเอาเด็กชาวเขาเผ่าต่างๆ มาเข้าเรียนในพื้นที่ราบ หรือหลายวัดที่นำมาบวชมาเรียนเป็นสามเณร เพื่อให้มีโอกาสศึกษาในโรงเรียนของวัดนั้นๆ และต่อไปหากอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ก็จะได้รับการสนับสนุนให้ได้รับการศึกษาสูงขึ้นในระดับวิทยาลัย.. มหาวิทยาลัย โดยจะได้รับทุนการศึกษาตลอดไป ซึ่งนับเป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าที่ดีที่สุดในขณะนี้

แต่ที่น่าแปลกใจ คือ แม้จะมีจำนวนพระภิกษุ-สามเณรลดลง.. แต่กลับมีจำนวนวัดวาอารามเพิ่มขึ้น แม้วัดนั้นๆ จะมีจำนวนพระภิกษุ-สามเณรไม่มาก ซึ่งบางวัดมีภิกษุเพียงแค่ ๑-๒-๓ รูป ซึ่งปัจจัยอันหนึ่งมาจากสภาพความเปลี่ยนแปลงไปในทางสังคมและภูมิศาสตร์ ที่ได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงในยุคสมัยสังคมดิจิตอล ที่กำลังเผชิญกับวิกฤตการณ์ Climate Change จนเข้าสู่ภาวะโลกร้อน (Global Warming) .. อันเป็นปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อทุกโครงสร้างของโลก ไม่เว้นแม้องค์กรทางศาสนา.. ที่ต้องรับผลทั้งโดยทางตรงและทางอ้อม ที่ควรนำมาพิจารณาในประเด็นดังกล่าว เพื่อความเข้าใจ วิถีโลก ที่กำลังเปลี่ยนแปลงไปตามกาลสมัย

ข.ปัญหาพื้นฐานโดยภาพรวมของพระสงฆ์โดยทั่วไปที่พบเห็น

๑.ปัญหาภาวะผู้นำด้านศาสนพิธี

๒.ปัญหาการขาดความรัก ความเข้าใจ ในงานเผยแผ่พระพุทธศาสนา

๓.ปัญหาการจัดกิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนามีจำกัด

๔.ปัญหาความไม่มีอุดมการณ์ธรรมในการบวชเป็นพระภิกษุ-สามเณรแท้จริง

ติดตามตอนต่อไป.

เจริญพร

dhamma_araya@hotmail.com