SOCIETY: ย้อนรอย 'กุหลาบแดง' สัญลักษณ์แห่งรักที่มาพร้อมความตาย จากตำนานรัก ‘อโฟรไดต์-อโดนิส’ สู่รักอันแตกสลายของ ‘พระดล’ ใน สาธุ ซีซัน 2
[เนื้อหาหลังจากนี้มีสปอยล์เนื้อเรื่องซีซัน 2]
ภาพดอกกุหลาบแดงในมือของ ‘ดล’ คือหนึ่งในภาพบาดใจที่สุดในซีรีส์ ‘สาธุ 2’ จากทาง Netflix ที่เปรียบเสมือนตัวแทนความรักอันบริสุทธิ์ที่เขามีต่อ ‘เดียร์’
สำหรับผู้ชมที่ดูซีรีส์เรื่องนี้จนจบ ต่างก็รู้กันดีว่าสุดท้ายแล้ว ดลไม่ได้มีโอกาสมอบกุหลาบดอกนั้น ทำให้กุหลาบสีแดงสดกลายเป็น ‘อนุสรณ์แห่งความรักที่แตกสลาย’ จากดอกไม้ที่ควรจะเบ่งบานเพื่อเฉลิมฉลองความรัก กลับกลายเป็นดอกไม้สีเลือดอันเศร้าโศก
เรื่องราวของทั้งคู่ในซีรีส์สาธุ 2 สะท้อนให้เห็นถึงมิติอันลึกซึ้งของกุหลาบแดง ที่ไม่ได้เป็นเพียงตัวแทนความรักอันเร่าร้อนโรแมนติก แต่กลับซ่อนความหมายของการจากลาและความสูญเสียเอาไว้เบื้องหลัง
ทำไม ‘กุหลาบแดง’ สัญลักษณ์แห่งความรักอันยิ่งใหญ่นี้ จึงมีอีกหนึ่งความหมายที่มาพร้อมกับโศกนาฏกรรม บทความนี้ขอพาทุกคนไปย้อนรอยประวัติศาสตร์และตำนาน เพื่อค้นหาความหมายที่แท้จริงของ ‘กุหลาบแดง’ ที่ถือกำเนิดขึ้นพร้อมหยาดน้ำตาและความตาย
[หยดเลือดและหยาดน้ำตาของเทพี]
ก่อนที่กุหลาบแดงจะกลายเป็นดอกไม้ประจำวันวาเลนไทน์อย่างที่เราคุ้นเคย มันเคยเป็นดอกไม้ที่เต็มไปด้วย ‘หยาดน้ำตาและหยดเลือด’ ในตำนานปกรณัมของกรีก-โรมันมาก่อน เรื่องราวที่ถูกเล่าขานสืบต่อกันมาคือตำนานรักระหว่าง ‘อโฟรไดต์’ (Aphrodite) เทพีแห่งความรักและความงาม กับมนุษย์หนุ่มรูปงามนามว่า ‘อโดนิส’ (Adonis)
แต่ความสุขของเธอแสนสั้นนัก เมื่ออโดนิสถูกหมูป่าทำร้ายจนเสียชีวิต ตามตำนานเล่ากันว่า ทันทีที่อโฟรไดต์รู้ข่าว เธอรีบวิ่งเข้าไปหาคนรักด้วยความโศกเศร้า น้ำตาของอโฟรไดต์ได้หยดลงไปปะปนกับเลือดของอโดนิสที่ไหลอาบพื้นดิน จากหยาดน้ำตาและหยดเลือด จึงได้กำเนิดเป็นดอกไม้สีแดงสดสวยงามมีหนามขึ้นมา
กุหลาบแดงจึงถือกำเนิดขึ้นจากโศกนาฏกรรม และฝังความหมายที่สื่อถึงการสูญเสียและความรักที่จบลงด้วยความตาย ไว้ในกลีบดอกสีแดงของมันเสมอ
[ความเสียสละของเยซู]
หรือถ้าจะพูดกันในทางศาสนา กุหลาบแดงนี้ก็ถูกขยายความให้ลึกซึ้งขึ้น โดยเฉพาะในคริสต์ศาสนา ที่กุหลาบแดงไม่ได้เป็นเพียงสัญลักษณ์แห่งความรักโรแมนติก หากแต่ยังถูกตีความให้เป็นสัญลักษณ์ของ ‘ความกล้าหาญ’ และ ‘การเสียสละ’
บางตำนานเล่าว่า กุหลาบแดงเกิดขึ้นจากหยดเลือดของพระเยซู เมื่อพระองค์ทรงถูกสวมมงกุฎหนามขณะถูกตรึงกางเขน ดังนั้น สีแดงของกุหลาบจึงเป็นตัวแทนของ ‘การพลีชีพ’ (Martyrdom) เป็นการบอกนัยว่าความรักที่ยิ่งใหญ่ที่สุดนั้น มักจะต้องแลกมาด้วยความเจ็บปวดและการสูญเสียตนเอง
[มัทนะพาธา กุหลาบแดงในวรรณคดีไทย]
หลายคนอาจจะคิดว่ากุหลาบแดงนั้นเป็นตัวแทนของความรักที่สมบูรณ์แบบ ซึ่งถูกสื่อสารผ่านสีแดงที่เต็มไปด้วยความหลงใหล แต่ความงามอันเย้ายวนนี้กลับเต็มไปด้วย ‘หนามแหลมคม’ ที่ซ่อนอยู่ตามลำต้น
หนามของกุหลาบไม่ได้มีอยู่เพื่อความสวยงาม แต่เป็นตัวแทนของ ‘ความเจ็บปวด’ และ ‘ความเปราะบาง’ ของความรัก การยื่นมือไปคว้าดอกกุหลาบอย่างไม่ระมัดระวัง อาจทำให้เลือดออกได้ เช่นเดียวกับการมอบหัวใจให้ใครสักคน ซึ่งอาจนำมาสู่ความทุกข์ระทมเมื่อความรักไม่เป็นไปตามหวัง
ในวรรณคดีไทยเราจะพบว่า ดอกกุหลาบก็เป็นสัญลักษณ์ของความรักที่เต็มไปด้วยโศกนาฏกรรมเช่นกัน จะเห็นได้จากเรื่อง ‘มัทนะพาธา’ บทละครพูดคำฉันท์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ว่าด้วยเรื่องราวของ ‘มัทนา’ ผู้ถูกสาปให้ต้องลงมาเกิดเป็นดอกกุหลาบในโลกมนุษย์ เพราะไม่ยอมรับรัก ‘สุเทษณ์’ ดอกกุหลาบและหนามของมันในเรื่องนี้ จึงแสดงให้เห็นถึงความเจ็บปวด และความผิดหวังจากความรัก
กุหลาบแดงจึงเป็นตัวแทนของความปรารถนาที่ไม่ได้รับการเติมเต็ม ไม่ว่าจะด้วยการถูกปฏิเสธ (มัทนา) หรือการถูกพรากไปโดยความตาย (ดล) ซึ่งตอกย้ำความจริงที่ว่า ความงามของกุหลาบนั้น มักจะฝังอยู่บนรากฐานของความเศร้าโศกและชะตากรรมอันโหดร้ายเสมอ
[สีแดงของความปรารถนา สีดำของความตาย]
ดอกกุหลาบแดงที่ดลถือไว้จึงเปรียบเสมือน ‘การสารภาพรักที่บริสุทธิ์’ ที่เขาพยายามจะมอบให้เดียร์หลังจากการปลดเปลื้องภาระ และตัดสินใจว่าทุกอย่างต่อจากนี้จะเป็นการ ‘เริ่มต้นใหม่’ ไปด้วยกัน
แต่แล้วโศกนาฏกรรมก็มาถึง เดียร์ต้องจบชีวิตก่อนที่ดลจะทันได้มอบดอกไม้นั้น ดอกกุหลาบแดงจึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของรักแท้และความรู้สึกอันแตกสลายของดล ดอกกุหลาบจึงเป็นพยานแห่งความจริงใจที่ไม่เคยถูกส่งมอบ และเป็นเครื่องย้ำเตือนถึงความเจ็บปวดที่ว่า แม้จะซื่อตรงต่อความรู้สึกของตนเองเพียงใด ก็มิอาจก้าวข้ามโชคชะตาแห่งความตายไปได้
สุดท้ายแล้ว สีแดงของความปรารถนาอันแรงกล้าของดล ก็ถูกกลืนกินด้วย ‘สีดำ’ แห่งความตายและความโศกเศร้าอย่างสมบูรณ์ ดอกกุหลาบที่ควรถ่ายทอดความสุขและความตื่นเต้นของชีวิตใหม่ กลับกลายเป็นสัญลักษณ์ของความว่างเปล่าที่เกินจะรับไหว
นี่คือการตอกย้ำความหมายอันขมขื่นของกุหลาบแดงตามตำนานที่ถูกกล่าวถึงทั้งหมด ว่าความรักที่ยิ่งใหญ่ที่สุดย่อมนำมาซึ่งความเจ็บปวดที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเช่นกัน กุหลาบแดงในฉากจบของ ‘สาธุ 2’ จึงมิใช่สัญลักษณ์ของความรักสุดโรแมนติกเพียงอย่างเดียว แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ที่เศร้าโศกที่สุดของรักแท้ที่พ่ายแพ้ต่อโชคชะตา