นักวิทย์พบว่าทฤษฎี “จ่าฝูง” สำหรับใช้ ฝึกสุนัขนั้นเป็นเรื่องเข้าใจผิดและไม่จริง
ไม่ใช่อยู่ด้วยคำสั่ง แต่เราเข้าใจกันด้วยความสัมพันธ์ครอบครัว
แนวคิดเรื่องการฝึกสุนัขด้วยการให้เจ้าของเป็น “จ่าฝูง” เพื่อให้น้องหมาของเรายอมรับคำสั่งนั้นเป็นแนวคิดที่เราคงเคยได้ยินและเป็นที่นิยมมากมาถึงปัจจุบัน แต่เชื่อไหมว่าในปัจจุบันนั้น นักวิทยาศาสตร์ที่ทำงานเกี่ยวกับหมาป่าส่วนใหญ่ต่างออกมายืนยันตรงกันว่าแนวคิดเรื่องจ่าฝูงในหมาป่าเป็นเรื่องเข้าใจผิดและไม่เป็นจริง ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น เราจะมาสรุปให้ฟังกันเป็นข้อๆ ดังต่อไปนี้เลย
- แนวคิดเรื่องจ่าฝูงนั้นเกิดขึ้นในปี ค.ศ.1947 จากคุณ Rudolf Schenkel ได้สังเกตพฤติกรรมของหมาป่าในสวนสัตว์ซึ่งมีพื้นที่จำกัด ในพื้นที่ประมาณ 200 ตารางเมตร มีหมาป่าอาศัยอยู่ 10 ตัว ทำให้เกิดความเครียดและต่อสู้เพื่อชิงความเป็นผู้นำขึ้น โดยเขาสังเกตว่าหมาป่าตัวผู้และตัวเมียที่เก่งที่สุดจะจับคู่กันเองและปกครองหมาป่าที่เหลือ ทำให้เกิดแนวคิด “จ่าฝูง” หรือ “Alpha” ขึ้นมา
- แนวคิดเรื่องจ่าฝูงยิ่งโด่งดังมากขึ้นเมื่อ David Mech นักวิจัยด้านหมาป่าได้อ้างอิงผลการทดลองของ Rudolf Schenkel และเขียนเป็นหนังสือว่าด้วยพฤติกรรมของหมาป่าออกมาในปี ค.ศ.1970 ซึ่งหนังสือนี้ก็โด่งดังและแนวคิดเรื่องจ่าฝูงก็ถูกแพร่กระจายเป็นวงกว้างไปทั่วโลกทันที
- แต่จริงๆ แล้วหลังจากที่ David Mech ออกหนังสือมา ก็มีนักวิทยาศาสตร์ได้ไปสังเกตหมาป่าตามพื้นที่ธรรมชาติอีกมาก และพบผลลัพธ์ที่น่าประหลาดใจคือหมาป่าที่เราคิดว่าชอบอยู่กันเป็นฝูงใหญ่นั้น จริงๆ แล้วกลับอยู่กันแบบครอบครัวคือมีแค่พ่อ แม่ และลูกๆ อีก 2-3 ตัวเท่านั้น และไม่มีแนวคิดเรื่องจ่าฝูงหรือลำดับชั้น มีเพียงความสัมพันธ์แบบครอบครัวที่พ่อแม่คอยดูแลลูกเท่านั้นเอง
- งานวิจัยใหม่ๆ หลายชิ้นได้ข้อมูลตรงกัน จนกระทั่งทาง David Mech ก็ยอมรับแล้วว่าแนวคิดเรื่องจ่าฝูงนั้นพลาดไป สถานการณ์ที่มีจ่าฝูงเกิดขึ้นเฉพาะในที่ๆ หมาป่าอยู่ด้วยกันจำนวนมากในพื้นที่จำกัดเท่านั้น เขาเลยไปขอร้องให้สำนักพิมพ์หยุดขายหนังสือของเขา แต่หนังสือยังคงขายดี สำนักพิมพ์เลยยังไม่หยุดขาย ทำให้ตัวเขาเองต้องออกมาประกาศหลายครั้งว่าแนวคิดเรื่องจ่าฝูงนั้นเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนไป
- ต่อมาแนวคิดเรื่องจ่าฝูงก็ได้มาถึงวงการฝึกสุนัข โดยการฝึกสุนัขมีต้นกำเนิดมาจากการฝึกสุนัขในกองทัพ ซึ่งตอบรับกับแนวคิดเรื่องจ่าฝูงได้เป็นอย่างดี จากนั้นวิธีการฝึกสุนัขโดยให้เจ้าของเป็นจ่าฝูงเพื่อข่มสุนัขที่เลี้ยงให้ทำตามคำสั่งก็ยิ่งได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ และกลายเป็นแนวคิดเรื่อง “จ่าฝูง” มาถึงในปัจจุบัน
- การฝึกสุนัขด้วยการให้เจ้าของเป็นจ่าฝูงและเมื่อสุนัขไม่ยอมทำตามคำสั่งก็ทำโทษนั้นอาจจะไม่ใช่การฝึกสุนัขที่ได้ประสิทธิภาพมากที่สุดอีกต่อไป เพราะอย่างแรกที่สุดคือสุนัขบ้านต่างจากหมาป่าพอสมควร สุนัขบ้านได้วิวัฒนาการคู่กับมนุษย์มาเกือบ 11000 ปี ทำให้สุนัขบ้านมีความเป็นสัตว์เลี้ยงสูงมาก สามารถที่จะเข้าใจและอยู่ร่วมกับมนุษย์ได้โดยที่ไม่ต้องใช้แนวคิดเรื่องฝูงมากำกับ
- ภายหลังปี ค.ศ. 2000 เป็นต้นมา แนวคิดการฝึกสุนัขทั่วโลกได้เปลี่ยนเป็นการฝึกสุนัขด้วยการให้รางวัลและคำชมเชยแทนการลงโทษหรือที่เรียกกันว่า Positive Reinforcement ซึ่งกลายเป็นแนวคิดที่ได้รับการยอมรับจากนักพฤติกรรมสัตว์ทั่วโลกว่าเป็นวิธีการฝึกสุนัขที่มีประสิทธิภาพที่สุด
ถึงจะมีความพยายามลบล้างจากเจ้าของแนวคิดเองมาตลอดหลายสิบปี แต่แนวคิดเรื่อง “จ่าฝูง” หรือ “Alpha” ก็ยังคงเป็นแนวคิดที่แพร่หลายในสังคมทั่วโลก จนถึงขั้นกลายเป็นคำพูดติดปาก ซึ่งอาจจะยังคงต้องใช้เวลาเพื่อค่อยๆ ลบแนวคิดนี้ให้หายไป โดยเฉพาะในการฝึกสุนัขที่การฝึกสุนัขด้วยความรักและการให้รางวัลจะได้ผลที่ดีกว่า เพราะการอยู่ด้วยกันไม่ใช่การปกครองและฟังคำสั่ง
หากแต่เป็นการมอบความรักและการเข้าใจซึ่งกันและกันอย่างแท้จริง
อ้างอิงข้อมูล
https://www.youtube.com/watch?v=tNtFgdwTsbU
https://www.businessinsider.com/no-such-thing-alpha-male-2016-10
#Howl