ก้าวสู่ยุคใหม่ 'อัลไซเมอร์' รักษาได้? | จักรกฤษณ์ สิริริน

“อัลไซเมอร์” เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของสมอง เนื่องจากมีการสะสมของโปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมองมากเกินไป

เมื่อโปรตีนทั้ง2 ชนิดดังกล่าว เข้าไปจับกับCell สมองจะเกิดเป็นหินปูน ส่งผลให้Cell สมองเสื่อม และฝ่อลง จนสมองไม่สามารถทำงาน(ส่งสัญญาณไฟฟ้าด้วยเคมี) ตามปกติได้

ทำให้ระบบสื่อสารภายในCell สมองได้รับความเสียหาย จากการลดลงของสารสื่อประสาทAcetylcholine ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ส่งผลโดยตรงกับความจำ

การที่สมองมีโปรตีนBeta-Amyloid และTau มากเกินไปทำให้การสื่อสารระหว่างเซลล์สมองเสียหาย

โดยเฉพาะอย่างยิ่งสมองส่วนHippocampus ซึ่งมีหน้าที่จดจำข้อมูล เมื่อCell สมองส่วนนี้ถูกทำลาย ผู้ป่วยจะเริ่มมีปัญหาเรื่องความจำ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความจำระยะสั้น

จากนั้นความเสียหายที่เกิดขึ้นจะแพร่กระจายไปสู่สมองส่วนอื่นๆและส่งผลต่อการเรียนรู้ความรู้สึกนึกคิดภาษาและพฤติกรรมนำไปสู่อาการ“อัลไซเมอร์“

ข้อมูลจากหลายแหล่งวิจัย ชี้ตรงกันว่า ความสามารถในการจดจำของมนุษย์นับจากอายุ19 ปีเป็นต้นไปจะค่อยๆ เสื่อมลงตามวัย และจะเสื่อมลงเรื่อยๆ ทุกๆ ปี

จากความทรงจำที่แม่นยำ95% ในช่วงอายุ19 ปี จะลดเหลือ45% เมื่อถึงวัย75

“อัลไซเมอร์” จึงเป็นสาเหตุหนึ่งของ“ภาวะสมองเสื่อม” และเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดนั่นเอง

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง“ความชุกของโรค” ที่จะเพิ่มขึ้นตามช่วงอายุ ซึ่งจะพบความชุก10-15% ในประชากรที่มีอายุมากกว่า65 ปี และจะพบความชุก20-30% ในประชากรที่มีอายุมากกว่า80 ปี

ล่าสุดมีการเปิดตัวยารักษา“อัลไซเมอร์” ตัวใหม่

เป็นของEli Lilly ซึ่งใช้ได้ผลในรูปแบบเดียวกับยาอัลไซเมอร์ของEisai and Biogen ที่เคยเป็นพาดหัวข่าวใหญ่ไปทั่วโลก ในฐานะ“ยารักษาอัลไซเมอร์ตัวแรกของโลก” ซึ่งพิสูจน์แล้วว่า สามารถชะลออาการ“อัลไซเมอร์” ได้จริง!

แม้ยาทั้งสองจะถือเป็นความหวังของมวลมนุษยชาติทว่าทั้ง2 ตัว ยังไม่สามารถรักษา“อัลไซเมอร์” ได้อย่างสิ้นเชิง รวมทั้งยังมีความเสี่ยงในการใช้

อาทิเคยมีอาสาสมัคร2 คน เสียชีวิตจากอาการบวมในสมอง เป็นต้น

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง“ยารักษาอัลไซเมอร์” อีกตัวหนึ่ง เคยถูกสหภาพยุโรปปฏิเสธการใช้ จากความกังวลด้านความปลอดภัย และขาดหลักฐานเพียงพอที่จะพิสูจน์ว่ายาใช้ได้ผล

ยาอัลไซเมอร์ล่าสุดเป็นยาที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อขจัดปัจจัยสำคัญซึ่งนำมาสู่การเป็น“อัลไซเมอร์” นั่นคือ โปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมอง

เป็นการรักษาแบบ“ภูมิคุ้มกันบำบัด” ที่สามารถช่วยชะลออาการของ“อัลไซเมอร์” ได้ในช่วงแรกเริ่มแสดงอาการ และแม้ตัวยาจะใช้กับ“อัลไซเมอร์” ได้ดี ทว่า ไม่สามารถนำไปใช้กับภาวะสมองเสื่อมอื่นๆ ได้ รวมถึงโรคหลอดเลือดสมอง

ล่าสุดมีการตีพิมพ์เผยแพร่ผลการวิจัยของยานี้ในวารสารวิชาการJAMA ที่พบว่า สามารถชะลออาการสมองเสื่อมได้ถึง1 ใน3

นี่จึงถือเป็น“จุดเปลี่ยนสำคัญ” ต่อการรักษา“อัลไซเมอร์” ของโลกเลยทีเดียว!

สําหรับเบื้องหลังกระบวนการพัฒนายาอัลไซเมอร์ที่ว่านี้ นักวิจัยของEli Lilly เริ่มต้นด้วยการตรวจอาการของประชาชน1,736 คน อายุระหว่าง60-85 ปี ที่กำลังป่วยด้วย“อัลไซเมอร์” ระยะแรกเริ่ม

โดยกำหนดระยะเวลาในการทดลองจำนวนทั้งสิ้น18 เดือน ซึ่งจะให้“ผู้ป่วยครึ่งหนึ่ง” จะได้รับยาอัลไซเมอร์ เดือนละหนึ่งครั้ง ส่วน“ผู้ป่วยอีกครึ่งหนึ่ง” จะได้รับ“ยาหลอก“

ผลการทดลองพบว่า

1. ยานี้มีประโยชน์อย่างมีนัยสำคัญ อย่างน้อยก็กับผู้ป่วยบางคน

2. จากการสแกนสมองเพื่อตรวจสอบ ผู้ป่วยที่มีอาการในระยะแรกเริ่ม และมีโปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมองน้อยกว่า จะได้รับประโยชน์มากกว่า เพราะพบว่าโปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมองหายไปมากกว่า

3. ผู้ป่วยที่ได้รับยา สามารถดำเนินชีวิตได้ตามปกติ พูดคุยเกี่ยวกับสถานการณ์ปัจจุบัน รับโทรศัพท์ หรือทำงานอดิเรกได้

4. จากการสังเกตการณ์สิ่งที่ผู้ป่วยสามารถทำได้ในแต่ละวัน ประเมินได้ว่าอาการ“อัลไซเมอร์” ชะลอลง20-30% และอาจถึง30-40% สำหรับผู้ป่วยในกลุ่มที่ยาใช้ได้ผลมากกว่า

5. การใช้ยานี้มีผลข้างเคียงที่มีนัยสำคัญ และผู้ป่วยจำเป็นต้องตระหนักถึงความเสี่ยงในการรักษา

6. ผู้ป่วยที่ได้รับยา ครึ่งหนึ่งสามารถยุติการรักษาได้หลังรับยาต่อเนื่อง1 ปี เพราะตัวยาได้ขจัดโปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมองออกไปเป็นจำนวนมากแล้ว

7. ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า โปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมองเป็นเพียงส่วนหนึ่งซึ่งก่อให้เกิดอาการของ“อัลไซเมอร์” เท่านั้น ซึ่งยังไม่แน่ชัดว่า การรักษาจะสร้างความเปลี่ยนแปลง หากรักษาในระยะยาวต่อไปได้หรือไม่

8. ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า แม้ผลของยาอาจจะไม่มากนัก แต่ผลลัพธ์สำคัญก็คือ ข้อเท็จจริงที่ว่า การขจัดโปรตีนBeta-Amyloid และTau ในสมอง อาจชะลอพัฒนาการของ“อัลไซเมอร์” และจะช่วยผู้ป่วยหายจาก“อัลไซเมอร์” ได้ หากได้รับการรักษาในช่วงเวลาที่ถูกต้อง

ซึ่งก็คือผู้ที่กำลังป่วยด้วย“อัลไซเมอร์” ระยะแรกเริ่มนั่นเอง

ศาสตราจารย์ ดร. Giles Hardingham จาก“สถาบันวิจัยโรคสมองเสื่อม” แห่ง“สหราชอาณาจักร” บอกว่า น่าตื่นเต้นมากที่ได้เห็นผลลัพธ์ที่ตีพิมพ์อย่างละเอียดในวารสารJAMA

“พวกเราเฝ้าคอยยาแบบนี้มานานแล้ว มันจึงเป็นความสมหวังที่ได้เห็นพัฒนาการที่เกิดขึ้นในตอนนี้ แน่นอนว่า เรากำลังอยู่ในจุดที่น่าตื่นเต้นมาก และการเปลี่ยนแปลงนี้มีความสำคัญต่อแนวทางรักษาผู้ที่ได้รับผลกระทบ หรือเสี่ยงกับภาวะสมองเสื่อม” ศาสตราจารย์ ดร. Giles Hardingham กระชุ่น

เช่นเดียวกับศาสตราจารย์ดร. Susan Kohlhaas จาก“สถาบันวิจัยอัลไซเมอร์” แห่ง“สหราชอาณาจักร” ที่กล่าวว่า บทความในJAMA นี้ เป็นอีกก้าวย่างสำคัญ

“นี่คือผลจากการวิจัยนานหลายสิบปี ในที่สุด มุมมองต่อภาวะสมองเสื่อม และผลกระทบต่อผู้คน และสังคม กำลังเปลี่ยนแปลงไป เรากำลังก้าวสู่ยุคสมัยใหม่ที่อัลไซเมอร์เป็นโรคที่รักษาได้” ศาสตราจารย์ ดร. Susan Kohlhaas เผย

สอดคล้องกับKate Lee จาก“สมาคมอัลไซเมอร์” แห่ง“สหราชอาณาจักร” ซึ่งระบุว่า ข่าวเกี่ยวกับยาอัลไซเมอร์ล่าสุด ถือเป็นสถานการณ์สำคัญต่อการวิจัยภาวะสมองเสื่อม

“แต่ฉันคิดว่า การรักษาแนวใหม่นี้ อาจจะไปไม่ถึงคนไข้ได้ทันเวลา หากเรายังไม่สามารถพัฒนาแนวทางการวินิจฉัยโรคให้ดีกว่าเดิม และเร็วกว่าเดิม” Kate Lee สรุป

ทั้งนี้ ประชากรในสหราชอาณาจักรจำนวน720,000 คน อาจได้รับประโยชน์จากแนวทางรักษา“อัลไซเมอร์” ตัวใหม่ มากขึ้นจากในอดีต ที่กว่าจะเข้ารับการรักษาได้ จะต้องมีการตรวจสอบแบบเฉพาะทาง ว่าผู้ป่วยแต่ละคนเหมาะที่จะเข้ารับการรักษาหรือไม่

ไม่เพียงเท่านั้นยาอัลไซเมอร์ตัวเก่าๆกำหนดไว้ว่าต้องให้ผู้ป่วยเข้ารับยาและสังเกตอาการอย่างต่อเนื่องซึ่งNational Health Service หรือNHS (ระบบบริการสุขภาพแห่งชาติแห่งสหราชอาณาจักร) ยังไม่พร้อมแบกรับภาระในระดับนี้

สำหรับยารักษา“อัลไซเมอร์” ตัวแรก ที่ได้รับการอนุมัติเพื่อใช้รักษาในสหรัฐ มีราคาต่อคอร์สการรักษาที่900,000 บาท

ขณะนี้ยังไม่แน่ชัดว่าราคาของยาอัลไซเมอร์ล่าสุดจะอยู่ที่เท่าไหร่และต้องใช้เวลาอีกนานแค่ไหนเพื่ออนุมัติการใช้รักษาในสหราชอาณาจักร

แต่ผู้เชี่ยวชาญ“อัลไซเมอร์” มองว่า การมีตัวยาที่ใช้ได้มากกว่า1 ตัว จะช่วยทำให้เกิดการแข่งขัน จนทำให้ราคาลดลง และผู้คนสามารถเข้าถึงยาได้มากขึ้น