ไขปริศนาแล้ว! ทำไม “แมวส้ม” ถึงมี “ขนสีส้ม” ที่ค้างคามานานนับสิบปี

สำนักข่าวต่างประเทศ BBC รายงานว่า ล่าสุด ทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยคิวชู ประเทศญี่ปุ่น และมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ประเทศสหรัฐฯ ทั้งสองทีม ได้ร่วมกันเปิดเผยผลการค้นพบในรายงานวิชาการที่ตีพิมพ์พร้อมกัน เกี่ยวกับ ความลับทางพันธุกรรมว่า แมวส้มมีส่วนหนึ่งของรหัสพันธุกรรมที่หายไป ซึ่งส่งผลให้เซลล์ที่ควบคุมสีผิว ดวงตา และขน สร้างเม็ดสีที่อ่อนลงกว่าปกติ

ความก้าวหน้าครั้งนี้สร้างความยินดีให้กับนักวิทยาศาสตร์ รวมถึงเหล่าคนรักแมวนับพันที่ร่วมกันระดมทุนให้กับงานวิจัยนี้ตั้งแต่แรก นักวิจัยหวังว่า การไขปริศนานี้จะช่วยให้เข้าใจมากขึ้นว่า แมวสีส้มมีความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพบางอย่างหรือไม่ ที่ผ่านมา แม้จะทราบกันมานานแล้วว่าสีส้มของแมวมีที่มาจากพันธุกรรม แต่ตำแหน่งที่แน่ชัดในรหัสพันธุกรรมนั้น กลับยังเป็นปริศนา

ทีมวิจัยพบว่า ในเซลล์ที่รับหน้าที่ผลิตเม็ดสีให้กับผิวหนัง รูขุมขน และดวงตาของแมว หรือที่เรียกว่า “เมลาโนไซต์” (melanocytes) ยีน ARHGAP36 ทำงานมากกว่าปกติ ยีนคือหน่วยพันธุกรรมที่ประกอบด้วย DNA ซึ่งทำหน้าที่ให้คำสั่งแก่เซลล์เกี่ยวกับการทำงานต่าง ๆ เมื่อนำ DNA จากแมวจำนวนหลายสิบตัวที่มีและไม่มีสีส้มมาเปรียบเทียบกัน พบว่า แมวสีส้มมีส่วนของรหัสพันธุกรรมภายในยีน ARHGAP36 หายไปบางส่วน และเมื่อ DNA ส่วนนั้นขาดหายไป ก็ไม่มีสิ่งใดไปกดการทำงานของยีนนี้ ทำให้มันทำงานมากขึ้น ส่งผลให้เซลล์เมลาโนไซต์ผลิตเม็ดสีที่อ่อนลงกว่าแมวทั่วไป

สำหรับคำถามที่ว่า ทำไมแมวส้มจึงมักเป็นตัวผู้มากกว่าตัวเมีย? นักวิทยาศาสตร์ กล่าวว่า สังเกตมานานหลายทศวรรษแล้วว่า แมวที่มีสีส้มทั้งตัวมักเป็นเพศผู้ ซึ่งสอดคล้องกับข้อเท็จจริงที่ว่า ยีนดังกล่าวอยู่บนโครโมโซม X โครโมโซมคือกลุ่มของ DNA ขนาดใหญ่ โดยแมวเพศผู้จะมีโครโมโซม X และ Y เหมือนกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดอื่น ๆ ขณะที่เพศเมียจะมีโครโมโซม X สองชุด เมื่อยีนควบคุมการผลิตเม็ดสีอยู่บนโครโมโซม X เพียงชุดเดียว การขาดหายของชิ้นส่วน DNA เพียงหนึ่งก็เพียงพอที่จะทำให้แมวเพศผู้มีสีส้มทั้งตัว ในทางกลับกัน แมวเพศเมียต้องขาด DNA ส่วนนี้ในโครโมโซม X ทั้งสองชุด จึงจะทำให้เกิดสีอ่อนแบบเดียวกันได้ ซึ่งมักจะไม่เกิดขึ้น จึงทำให้แมวเพศเมียมักมีสีผสมมากกว่า เช่น สีส้มสลับดำแบบแมวสามสี

ศาสตราจารย์ฮิโรยูกิ ซาซากิ นักพันธุศาสตร์จากมหาวิทยาลัยคิวชู หนึ่งในนักวิจัย อธิบายว่า "แพตเทิร์นสีส้ม-ดำที่เห็นในแมวสามสี เกิดจากกระบวนการสุ่มปิดการทำงานของโครโมโซม X หนึ่งในสองชุดในแต่ละเซลล์ ระหว่างพัฒนาการในครรภ์ เมื่อเซลล์แบ่งตัว ก็จะเกิดบริเวณที่มียีนสีขนทำงานต่างกัน ส่งผลให้เกิดลายเป็นหย่อม ๆ ชัดเจน"