ผึ้งจำหน้าคนได้ โดยเทนนิคเดียวกับมนุษย์ และจำได้อย่างน้อย 2 วัน
ระวัง! ผึ้งสามารถจำหน้าคนได้ สำหรับมนุษย์แล้วผึ้งอาจดูเหมือน ๆ กันไปหมด แต่สำหรับผึ้งแล้วเราอาจดูไม่เหมือนกันก็เป็นไปได้ งานวิจัยชี้ว่าผึ้งสามารถเรียนรู้ที่จะจดจำใบหน้ามนุษย์ในรูปถ่ายได้ และจำได้อย่างน้อย 2 วัน
ก่อนหน้านี้นักวิทยาศาสตร์หลายคนเชื่อกันมาโดยตลอดว่า การจะจำใบหน้าใครสักคนได้นั้นต้องใช้สมองขนาดใหญ่และอาจต้องมีส่วนพิเศษในสมองที่ทำหน้าที่ประมวลผลข้อมูลใบหน้าดังกล่าวโดยเฉพาะ ทำให้เชื่อกันว่ามีแค่สัตว์ซับซ้อนเท่านั้นที่มีความสามารถนี้ได้
ซึ่งเมื่อเทียบกันแล้วมนุษย์นั้นมีเซลล์สมองอยู่ราว 100,000 ล้านเซลล์ ขณะที่ผึ้งนั้นมีประมาณ 1 ล้านเซลล์เท่านั้น แต่ดูเหมือนว่าจำนวนเซลล์จะไม่มีผลอะไรเมื่องานวิจัยเผยว่าทั้งผึ้งและมนุษย์เองก็ใช้เทคนิค ‘การประมวลผลโครงร่าง’ (configural processing) หรือก็คือการนำส่วนประกอบของใบหน้า (หู ตา จมูก ปาก) มารวมกันและสร้างรูปแบบที่สามารถจดจำได้
“มันเหมือนกับประทับตราชนิดหนึ่ง” Martin Giurfa ศาสตราจารย์ด้านประสาทชีววิทยาของมหาวิทยาลัยตูลูส ประเทศฝรั่งเศส กล่าว สิ่งทำให้ “เรารู้จักเส้นแนวตั้งสองเส้นที่มียอดคล้ายกระท่อมว่ามันคือบ้าน” (นึกภาพตอนเด็ก ๆ ที่เราวาดรูปบ้าน) ใบหน้ามนุษย์ก็เช่นเดียวกัน เรามักจะจำลักษณะที่โดดเด่นของคนที่รู้จักได้
แต่นักวิทยาศาสตร์ไม่คิดเลยว่าผึ้งจะมีความสามารถเดียวกัน ในงานวิจัยที่เผนแพร่บนวารสาร Journal of Experimental Biology ได้ทำการทดลองโดยนำรูปถ่ายใบหน้าของมนุษย์จากแบบทดสอบทางจิตวิทยาไปให้ผึ้งดู ซึ่งรูปถ่ายเหล่านี้มีแสง สี พื้นหลัง และขนาดที่คล้ายคลึงกันมีเพียงใบหน้าและคอเท่านั้นที่ไม่เหมือนกัน
ทั้งหมดนี้เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้ผึ้งตัดสินโดยพิจารณาจากเสื้อผ้า จากนั้นก็ฝึกให้ผึ้งเรียนรู้ว่ารูปถ่ายของชายคนหนึ่งจะมีหยดน้ำหวานอยู่ข้าง ๆ ขณะที่รูปอื่น ๆ จะมีหยดน้ำขมแทน ในตอนแรกผึ้งบางตัวไม่ได้ให้ความสนใจกับรูปถ่ายเลย แต่แล้วก็มีผึ้ง 5 ตัวที่โดดเด่นของมา
พวกมันรู้ว่ารูปชายคนนี้แตกต่างจากรูปอื่นทำให้บินเข้ามาหาน้ำหวานได้ตลอด โดยมักจะบินวนอยู่ด้านรูปห่างไม่กี่เซนติเมตรก่อนจะตัดสินใจว่าจะหยุดอยู่ที่รูปนี้หรือไม่ ซึ่งมีความแม่นยำเฉลี่ยอยู่ที่ 80% และไม่ว่าจะวางไว้ที่ไหนผึ้งก็ตามรูปถ่ายใบหน้าคนนี้ไปถูก
“นี่เป็นหลักฐานที่แสดงว่าการจดจำใบหน้านั้นไม่จำเป็นต้องใช้วงจรประสาทเฉพาะทางหรือระบบประสาทขั้นสูง” ทีมวิจัยเขียน ยิ่งไปกว่านั้นก็คือ “ผึ้ง 2 ตัวที่เข้ารับการทดสอบสามารถเก็บข้อมูลในความทรงจำระยะยาวได้ 2 วัน”
โดยผึ้งตัวแรกทำคะแนนได้ 94% และได้ 79% ในอีกสองวันต่อมา ขณะที่ผึ้งตัวที่สองได้ 87% ในตอนแรกและได้ 76% ใน 2 วันต่อมา Adrian G. Dyer หนึ่งในทีมวิจัยระบุว่า หากผึ้งสามารถเรียนรู้ที่จะจดจำมนุษย์ในรูปถ่ายได้ ดังนั้นพวกมันก็อาจจะจดใบหน้าในชีวิตจริงได้เช่นกัน
ทั้งนี้นี่อาจไม่ได้เป็นสาเหตุของบางคำเตือนเช่น ‘คุณไม่ควรฆ่าผึ้งเพราะเดี๋ยวผึ้งในรังจะตามมาต่อยคุณ’ นักวิทยาศาสตร์กล่าวว่าแท้จริงแล้วที่มันเกิดเหตุการณ์เช่นนั้นก็เพราะว่า เหล็กในที่ผึ้งปล่อยออกมาได้ปล่อยสัญญาณเตือนทางเคมีไปยังผึ้งใกล้เคียง พวกมันจึงตามกันออกมา
“โดยปกติแล้วผึ้งจะไม่บินวนไปรอบ ๆ แล้วมองดูใบหน้า(ว่าใช่คนนี้รึเปล่าอะไรประมาณนั้น)” Dyer กล่าว
ที่มา
https://journals.biologists.com/…/BEES-RECOGNISE-FACES…
https://www.scientificamerican.com/…/face-recognition…/
https://www.nytimes.com/2010/02/02/science/02bees.html
https://phys.org/news/2005-12-bees-human.html
Photo: crshelare/Envato