‘I wish they didn’t teach you, I don’t see color.’ Because with that, you don’t see me.’
ย้อนกลับไปสมัยอยู่โรงเรียน ฉันอยากให้คุณครูเลิกสอนทุกคนให้ ‘ไม่มองกันที่สีผิว เพราะทุกคนเป็นคนเหมือนกัน’ เพราะด้วยคำพูดแบบนั้น มันทำให้คนอย่างคุณ มองไม่เห็นคนอย่างฉัน
เป็นคำพูดจากหญิงผิวดำคนหนึ่ง
ในวงสนทนาด้วยหัวข้อที่ว่า
‘คุณอยากให้คนที่ไม่ใช่คนผิวดำ เรียกคุณว่าอะไร? คนผิวดำหรือ Black People? แอฟริกัน-อเมริกัน? ชาวผิวสี? หรือไม่ต้องเน้นว่าเป็นคนผิวดำเลย?’
นี่เราไม่ได้ชวนพูดถึงความเหยียดที่เห็นกันอย่างโจ่งแจ้ง
เช่นครอบครัวคนผิวขาว พูดกรอกหูลูกหลานตัวเองว่า
คนผิวดำไม่ดีอย่างนั้น น่ากลัวอย่างนี้
เพื่อให้ลูกหลานไม่คบหาสมาคม และหลีกหนีให้ไกลจากคนผิวดำ
โดยคิดว่าชนชั้นของตัวเองเหนือกว่าชนชั้นอื่นหลายเท่านัก
แบบนี้เรารู้อยู่แล้วว่าเป็นการกระทำที่ไม่น่ารัก
และบ่มเพาะความเกลียดชังมาตั้งแต่เด็กยังไม่มีวุฒิภาวะ
แต่นี่เรากำลังชวนพูดถึง
ความน่าสนใจที่ว่า
บางครั้งเจตนาที่ดีและบริสุทธิ์ของผู้ใหญ่
ในการพร่ำสอนลูกหลานของตัวเองว่า
‘คนทุกคน มีค่าความเป็นคน เท่าเทียมกันหมดนั่นแหละ’
เพื่อหวังจะให้ลูกหลานให้เกียรติและเคารพเพื่อนมนุษย์ซึ่งกันและกัน
แต่นั่นอาจเป็นจุดปิดกั้นการต่อยอดกลไกทางความคิดเรื่องสิทธิมนุษยชนทั้งหลาย
ที่อาจนำไปสู่การช่างสังเกต คอยตั้งคำถาม ไม่นิ่งเฉย และพร้อมช่วยเหลือผู้คนมากมายที่ขาดแคลนและขัดสนในหลายอย่างที่เขาควรจะต้องมีได้
Colorblind หรือภาวะตาบอดสี
เป็นแสลงในภาษาอังกฤษ ที่มักกล่าวถึงกลุ่มคนผิวดำ หรือกลุ่มคนผิวสีอื่นๆ ที่ไม่ใช่ผิวขาวว่า ‘ฉันไม่เห็นความแตกต่างของสีผิวเลย เพราะทุกคนก็คือคนเหมือนกัน’
คำพูดที่ฟังดูนุ่มนวลอ่อนโยนนี้ จริงๆ แล้วมันได้ฉาบทับความละเอียดและเปราะบางจากปัญหาของคนผิวสีอื่นๆ เอาไว้ แทนที่จะช่วยกันเจาะเข้าไปที่ปัญหาความไม่เท่าเทียมอันเน่าเฟะที่หยั่งรากลึกมานานร้อยๆ ปี กลับกลายเป็นปิดตาและเมินเฉยผ่านเหตุการณ์แต่ละเหตุการณ์ โดยไม่ศึกษาอย่างตั้งใจถึงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่เอื้อให้เกิดความไม่เท่าเทียมนี้ และใช้วิธีโบ้ยไปที่ตัวตนของแต่ละคนแทน ทุกครั้งที่เกิดปัญหา
‘ถ้าคุณไม่ทำผิดกฎ ก็ไม่มีใครเล่นงานคุณหรอก’
- ซึ่งเห็นมาหลายครั้งแล้วว่าตำรวจในอเมริกา เล่นงานคนผิวดำอย่างไม่เป็นธรรมบ่อยครั้ง เช่น อยู่ดีๆ ก็บุกเข้าบ้านบรีออนน่า เทเลอร์ หญิงผิวดำที่กำลังหลับอยู่และโดนยิงตาย เพียงเพราะตำรวจจับคนร้ายผิดคน
‘ก็อย่าทำตัวน่าสงสัยนักสิ’
- เช่น อไลจ์ย่า แม็คเคลน เด็กหนุ่มผิวดำวัย 23 ที่ต้องตายเพราะตำรวจสงสัยว่าเป็นคนร้าย ระหว่างเดินกลับบ้านจากร้านสะดวกซื้อในตอนกลางคืนและใส่หน้ากากสกี เพราะร่างกายของเขาทนสภาวะหนาวมากไม่ไหว ซึ่งมันเป็นความผิดของเด็กคนนี้หรือไม่ที่มีลักษณะ ‘น่าสงสัย’ เพียงเพราะข้อจำกัดทางสุขภาพของเขา
‘คนอื่นก็ตายกันทุกวัน ทำไมต้องเศร้านักหนากับการจากไปของคนดำด้วย’
- เพราะหลายครั้ง เหตุการณ์การจากไปและการถูกกดขี่ของคนผิวดำ เกิดจากความลำเอียงที่หยั่งรากลึกในใจของคนผิวสีอื่นๆ จนไม่มีใครกล้าที่จะยอมรับมันนั่นแหละ
และภาวะตาบอดสี ทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอย่างนี้
เกิดขึ้นในหลายสังคม ที่เต็มไปด้วยความเหลื่อมล้ำและความไม่เท่าเทียม
เรารู้ว่า หลายคนไม่ได้คุยกับลูกแล้วชี้ไปที่คนไร้บ้าน แล้วบอกว่าอี๋ๆๆๆ แบบนั้นหรอก
แต่คุณมีบทสนทนาที่น่ากระอักกระอ่วนใจนี้กับลูกบ่อยแค่ไหน –หัวข้อเรื่องที่มันไม่น่าอภิรมย์นัก
เมื่อขับรถผ่านคนไร้บ้าน คนฐานะยากจน คนเมา ผัวเมียตีกันทิ้งลูกเล็กยืนร้องไห้อยู่ข้างทาง ฯลฯ
ก็ไม่ถึงกับสนับสนุนให้ลงไปห้าม ทำตัวเป็นฮีโร่อะไรขนาดนั้น
แต่ได้มีการถกกับลูกถึงต้นตอของมัน มากกว่าผลลัพธ์ที่เห็นอยู่รึเปล่า?
‘ทำไมค่าของคนที่มันเท่าๆ กัน แต่สิ่งที่เขาเป็น กลับไม่เหมือนสิ่งที่เรามี’
มีอะไรบ้างที่ทำให้เรากับเขาแตกต่างกัน
ทำไม?
มาจากไหน?
แล้วเราอยากทำอะไรเพื่อเปลี่ยนปัญหานี้ไหม?
เป็นไปได้มากน้อยแค่ไหน?
ลองฝึกคุยกับลูกให้เป็นคำถามปลายเปิด แทนที่จะเป็นประโยคคำสั่งเพื่อตัดบทสนทนา
เพราะความเป็นจริงแล้ว
การเข้าสู่โหมดภาวะเมินเฉย ‘ไม่ใช่เรื่องของเรา เราไม่ต้องไปยุ่งก็ได้’
อาจทำให้ลูกกลายเป็นคนไม่มีความคิดลึกซึ้งเป็นของตัวเองได้
โดยไม่รู้ตัว
ติดตามบทความใหม่จาก เพจ Beautiful Madness by Mafuang ได้ทุกวันอังคาร บน LINE TODAY
