“บางครั้งเราก็ตัดสินอะไรง่าย ๆ ด้วยตัวของเราเอง โดยไม่มีข้อมูลประกอบทั้งสิ้น ฟังคำพูดเพียงบางคำเราก็เชื่อ เห็นภาพเพียงบางภาพก็ตัดสินอะไรง่าย ๆ ซึ่งไม่ใช่วิสัยของปัญญาชน นักปราชญ์กล่าวไว้ว่า สิ่งสำคัญไม่อาจเห็นได้ด้วยตา และคำสำคัญไม่อาจฟังได้ด้วยหู เพราะบางครั้งสิ่งที่เราเห็นก็หลอกลวงเรา คำพูดที่เราได้ยินก็มาจากคนอื่น เป็นคำพูดที่ถูกใส่สีตีไข่เรียบร้อยแล้ว อย่าประเมินคุณค่าของใครคนใดคนหนึ่งต่ำจากความเป็นจริง อย่าเชื่อว่าภาพที่อยู่ตรงหน้าจะเป็นอย่างที่เราเห็นเสมอไป”
คำพูดของพระมหาวุฒิชัย วชิรเมธี ที่บอกพวกเราว่าสิ่งที่เห็นอาจไม่ใช่สิ่งที่เป็น เราไม่มีวันรู้เบื้องลึกเบื้องหลังของสิ่งเหล่านั้น ถ้ายังไม่ได้พิสูจน์ด้วยตัวเอง
คนเรามีแนวโน้มที่จะตัดสินจากสิ่งที่เชื่อ สิ่งที่คิด มากกว่าการไปทำความรู้จักหรือบุกบั่นพิสูจน์อยู่แล้ว และไม่เชื่อก็ต้องเชื่อว่าเราทุกคนต่างตัดสินคนอื่นด้วยวิธีใดวิธีหนึ่งแม้ว่าจะพยายามไม่ทำแบบนั้นก็ตาม เรียกว่ากลไกหนึ่งของมนุษย์ที่พอสายตาเห็น ความคิดที่จะตัดสินเรื่องต่าง ๆ ก็โลดแล่นขึ้นมาทันที
แต่ในความเป็นจริง เราไม่ควรตัดสินใครหรืออะไรเลย ด้วยเหตุผลนับไม่ถ้วน 1. เพราะมันไม่ใช่หน้าที่ของเรา มันไม่ใช่ธุระของเราที่จะไปบอกว่าเค้าคนนั้นเป็นอย่างไร 2. เราไม่ได้มีประสบการณ์ร่วมมากพอที่จะบอกได้ว่าคน ๆ นั้นต้องเจอกับอะไรมาบ้าง และ 3. 4. 5. 6. ไปจนอีกหลายสิบข้อที่บอกได้ว่าคนเราไม่ควรตัดสินกันจากภายนอก เพราะเมื่อคนเราตัดสินคนอื่นบ่อย ๆ สิ่งที่ตามมาก็คืออาการอ่อนแอทางความคิดที่พาตัวเองไปสู่ความไม่ได้เรื่อง และนี่คือ 6 สิ่งที่จะตามมาเมื่อเรากลายเป็นคนแบบนั้น
1. เมื่อชอบตัดสินคนอื่น..คุณจะเกิดอคติตัวร้าย
หลายคนไม่รู้ว่าถ้ามีอคติเกิดขึ้นในจิตใจ จะทำให้คนเราคิดและทำอะไรลงไปแบบไม่มีเหตุผล ส่งผลให้มองข้ามบางสิ่งบางอย่างไปโดยไม่รู้ตัว ซึ่งการเป็นคนชอบตัดสินใจคนอื่นนี่แหละ ที่จะทำให้เกิดอคติตัวร้ายขึ้นในใจ เพราะเรายังไม่ทันรู้อะไรอย่างถ่องแท้เลย ก็ไปตัดสินแล้วว่าสิ่งนั้นต้องเป็นแบบนั้น สิ่งนี้ต้องเป็นแบบนี้ ก็เท่ากับว่าเราค่อย ๆ ปลูกอคติในใจให้เติบโตขึ้นมา
ที่สำคัญแนวโน้มของการตัดสินคนอื่นมักไม่ใช่เรื่องดี คนเรามักตัดสินกันจากภายนอก จากสิ่งที่เห็นเพียงฉาบฉวย ยิ่งพอตัวอคติได้ทำหน้าที่ในการทำให้จิตใจเรามืดบอด มองไม่เห็นสิ่งใดนอกจากสิ่งที่เราอยากเห็น และทำเสียเรื่องด้วยการไม่มองสิ่งที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริง ก็ยิ่งทำให้เรายึดติดและไม่รู้ตัวว่าตัวเองทำผิดพลาดอะไรไปบ้าง
2. เมื่อชอบตัดสินคนอื่น..คุณจะมั่นใจอะไรผิด ๆ
คนที่ชอบตัดสินคนอื่น มักจะเอาความดื้อรั้นของตัวเองเป็นความถูกต้อง ทำให้ไม่เคยมองเห็นว่าตัวเองทำผิดอะไรไปบ้าง ผลก็คือมั่นใจแบบผิด ๆ แถมยังเชื่อดักดานด้วยว่าสิ่งที่คิดนั้นเป็นสิ่งที่ถูกต้อง ใครที่คิดต่างหรือทำผิดจากที่ตัวเองคิด ก็จะตัดสินเขาทันที
ทั้งที่ความจริง..ความดื้อรั้นของคนเราไม่มีทางถูกต้อง 100% และมันจะกลายเป็นความผิดพลาดอย่างที่สุด ถ้าเราไม่รู้ตัวว่าทำผิดอะไรไปบ้าง ฉะนั้นอย่าพยายามตัดสินคนอื่น เพราะมันยิ่งทำให้คนเรามั่นใจอะไรผิด ๆ ไปกันใหญ่
3. เมื่อชอบตัดสินคนอื่น..คุณจะเป็นคนชอบเอาความคิดตัวเองเป็นใหญ่
ร้อยทั้งร้อยคนส่วนใหญ่ไม่อยากคบคนที่ชอบเอาความคิดตัวเองเป็นใหญ่ ลักษณะสำคัญของคนประเภทนี้ก็คือ ข้าถูกเสมอ และข้าต้องสำคัญที่สุด คนประเภทนี้จะชอบโทษคนอื่นทุกเรื่อง แต่ไม่เคยหันกลับมามองตัวเองเลย เรียกว่าเป็นคนอ่อนแอทางความคิดที่ไม่รู้ว่าตัวเองคือตัวปัญหา
ก่อนจะไปสู่การเป็นคนชอบที่เอาความคิดตัวเองเป็นใหญ่ มักเริ่มต้นจากการชอบตัดสินคนอื่นเสียก่อนเสมอ พอเอาความคิด ความดื้อรั้นของตัวเองไปนิยามคนอื่นบ่อย ๆ เข้า ก็ทำให้มั่นใจผิด ๆ ว่าสิ่งที่คิดหรือทำนั้นคือสิ่งที่ถูกต้อง เพราะฉะนั้นก่อนที่จะกลายเป็นคนไม่มีใครคบเพราะชอบเอาความคิดตัวเองเป็นใหญ่ ให้ตัดวงจรด้วยการเลิกตัดสินคนอื่นเสียก่อน พอไม่อ่อนแอทางความคิด ก็พาตัวเองหลุดออกจากความไม่ได้เรื่องได้โดยง่าย
4. เมื่อชอบตัดสินคนอื่น..คุณจะไม่เข้าใจอะไรเลย
คนบางคนไม่รู้จักตัวเองทั้งชีวิต เพราะมัวอุทิศเวลาให้กับการหาข้อผิดพลาดของคนอื่น และหลายครั้งที่การตัดสินใครสักคน ไม่ได้มาจากความดี-เลวของเขา แต่มาจากความคิดและอารมณ์ของเราเอง ที่เป็นแบบนี้ก็เพราะคนที่ชอบตัดสินคนอื่นมักไม่เคยพยายามเข้าใจอะไรเลย ไม่เคยมอง ไม่เคยเห็น ไม่เคยรู้จัก สุดท้ายก็ตัดสินเอาจากสิ่งที่ตัวเองต้องการ
การตัดสินคนอื่นจะทำให้เราไม่เปิดใจ ไม่เปิดโลก และไม่อยากรับรู้อะไรทั้งสิ้น เพราะปัญหาในการมองเห็นของคนประเภทนี้ ไม่ได้เกิดจากสายตาแต่มาจากความคิด
5. เมื่อชอบตัดสินคนอื่น..คุณจะเข้าข้างตัวเองไปโดยปริยาย
คนที่ชอบตัดสินคนอื่น มักจะมีแนวโน้มที่จะชอบเข้าข้างตัวเองตามไปด้วย เพราะมองว่าคนอื่นไม่ได้มาตรฐานตามที่ตัวเองต้องการ ก็เลยตัดสินเอาเองว่าเค้าต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ โดยที่แทบจะไม่รู้จัก และไม่มีเหตุผลอะไรมาประกอบการตัดสินใจนั้นเลย
แม้บางครั้งการเข้าข้างตัวเองจะไม่ใช่เรื่องผิด และเผลอ ๆ จะมีข้อดีมากกว่าข้อเสียถ้าเข้าข้างตัวเองบนพื้นฐานของเหตุผล และการวิเคราะห์อย่างสมเหตุสมผล เพราะมันทำให้เรารู้จักตัวเองดีพอ แต่คนส่วนใหญ่ไม่ได้เป็นแบบนั้น แทบทุกคนเข้าข้างตัวเองว่าดีกว่าคนอื่น เพียงเพราะมองว่าคนอื่นไม่ดีพอหรือไม่เป็นอย่างที่ต้องการ
6. เมื่อชอบตัดสินคนอื่น..คุณจะพลาดอะไรดี ๆ ไปอีกเยอะเลย
อย่างที่บอกว่าแนวโน้มของการตัดสินคนอื่นมักไม่ใช่เรื่องดี หลังจากการตัดสินใครสักคนแล้ว คน ๆ นั้นจะถูกแบ่งตามสิ่งที่เรานิยามไว้ เช่น คนไม่น่าคบ คนไม่ดี คนเห็นแก่ตัว ฯลฯ แต่อย่าลืมว่าทั้งหมดนี้เป็นแค่มุมมองของเรามุมเดียว ไม่มีทางถูกต้อง 100% คนที่โดนตัดสินว่าไม่ดี ไม่น่าคบ หรือเห็นแก่ตัว ลึก ๆ แล้วเค้าอาจไม่ได้เป็นคนแบบนั้น แค่ภายนอกหรือแค่ผิวเผินไม่สามารถบ่งบอกอะไรได้เลย
อย่าลืมอีกอย่างว่าสิ่งที่เห็นกับสิ่งที่เป็น บ่อยครั้งที่มันกลายเป็นคนละเรื่องกัน เพราะฉะนั้นให้เวลาเป็นเครื่องพิสูจน์ ถึงแม้เวลาในชีวิตคนเราจะไม่ได้นานนัก แต่ถ้าด่วนตัดสินก็อาจผิดหรือพลาดอะไรดี ๆ ไปโดยไม่รู้ตัว
มาถึงตรงนี้หลายคนน่าจะพอรู้ว่าการตัดสินคนอื่นจากมุมมองของเราเอง นอกจากมันจะไม่ยุติธรรมสำหรับคนนั้นแล้ว มันยังส่งผลที่ร้ายกาจมาถึงตัวเราได้ด้วย อย่าลืมว่าโลกนี้เต็มไปด้วยความต่าง จงอย่าเที่ยวไปตราหน้าใคร แม้จะรู้จักเค้าดีพอแล้วก็ตาม
