คิดเป็น จะคิดน้อย ไม่คิดมาก - ดังตฤณ

หลายคนชอบเสียเวลาตั้งคำถามเพ้อๆ ชนิดที่ได้คำตอบไปก็ไม่หายสงสัย เพราะเวลาพิสูจน์ว่าตอบถูกหรือผิดยังอีกไกล จึงยังคงต้องวนเวียนถามซ้ำซากต่อไปเรื่อยๆ เช่น 

แก่ๆ เราจะยังรักกันไหม? 

เมื่อไหร่จะสบายไม่ต้องทำงานอีก? 

ถ้าลูกออกมาหน้าตาไม่ดีหรือปัญญาอ่อนจะทำยังไงน้อ?

เมื่อติดนิสัยจมปลักอยู่กับการเอาคำตอบไกลตัว ไกลปัจจุบัน เท่ากับยอมปล่อยให้เกิดนิสัยฟุ้งซ่านเปล่าประโยชน์ เอาสมองมนุษย์ไปทำงานแบบสมองแมลงอย่างน่าเสียดาย

ตอนรู้สึกตัวว่ากำลังครุ่นคิดถึงเรื่องไม่เป็นเรื่อง ผมอยากให้คุณลองใช้กล้องมือถือให้เป็นประโยชน์ ถ่ายคลิปไว้ดูย้อนหลัง เอาไว้ให้เกิดความจดจำว่า ขณะที่ในหัวอลหม่านไปด้วยพายุความคิดสารพัดพิษ มันผลิตใบหน้าคิดหนักออกมาประมาณไหน

ตอนคนส่วนใหญ่ทำหน้าคิดมาก จริงๆพวกเขาไม่ได้คิดอะไรหรอกครับ ที่แท้กำลังหยุดใช้ ‘ความสามารถคิด’ ของสมองอยู่ต่างหาก ปล่อยใจให้แล่นตามอารมณ์ดิบ หาเป้า หาลำดับขั้นตอนไม่ได้ วนไปเวียนมาเหมือนพายเรือในอ่างอยู่เท่านั้น

เมื่อใช้สมอง แบบที่เรียกว่า ‘คิดเป็น’ สิ่งแรกที่จะเกิดขึ้น คือ โจทย์ที่ใช่ หรือคำถามถูกจุด ถามแบบมีวิธีคิดเอาคำตอบเป็นความจริง ไม่ใช่คำตอบเป็นอารมณ์เพ้อพก

การตั้งโจทย์แบบได้เป้า จะนำคุณไปสู่การ ‘คิดจริง’ ซึ่งไม่ได้หมายถึงจริงจังเคร่งเครียด ไม่ใช่ต้องมีการแอคติ้งว่าฉันกำลังเอาเรื่องเอาราวอยู่นะ ตรงข้าม หากคิดจริง คุณจะออกแรงนิดเดียว แล้วก็ได้คำตอบอย่างรวดเร็วมากด้วย สีหน้าสีตาเป็นปกติสุขจนคนอื่นมองมาไม่รู้เลยว่าคุณกำลังคิดอะไรไบร๊ท์ๆอยู่

แล้วทำอย่างไรจะตั้งโจทย์เป็น?

คำตอบคือ ‘ฝึกเลือกคำ’ ครับ คำในภาษามนุษย์มีความสำคัญสูงมาก ผมจะยกตัวอย่าง เช่น หลายคนเวลาเกิดปัญหาไม่ว่าจะหนักหรือเบา มักถามตัวเองว่า ‘จะทำยังไงดี?’ 

และคำถามนี้มักวนไปเวียนมาแบบดำผุดดำว่าย ราวกับในกะโหลกมีน้ำขังให้มันว่ายเล่น เพราะคุณนึกภาพตัวเองทำอะไรไม่ถูก เหมือนก๊อบปี้ภาพง่อยๆมาฉายซ้ำไปซ้ำมาไม่เลิก

เห็นไหม? พอคุณติดกับดัก เฝ้าวกวนอยู่กับคำถามผิดๆ มันจะแปรเป็นอารมณ์เพ้อขึ้นมาได้ท่าไหน มันไม่ได้พาคุณไปสู่กระบวนการคิดอ่านอะไรทั้งสิ้น ตัวคุณจะปรากฏต่อสายตาชาวโลกคล้ายลิงโชว์ท่าคิดมากอยู่ในกรง ประตูกรงไม่ได้ล็อกไว้ แต่ลิงก็ไม่รู้จักเปิดหนีออกมาเสียที

แค่เลือกคำใหม่ อย่าออกแรงเค้นคอตัวเอง แต่กระซิบถามตัวเองแผ่วๆว่า ‘จะเอาอะไร?’ แล้วภาพของสิ่งที่ต้องการจะปรากฏเอง อาจคมชัดยิ่งกว่าตอนกำลังเกร็งกำลังภายในคิดสร้างภาพขึ้นมาเสียอีก

สมมุติว่าคุณอยากคืนดีกับใครสักคน พอกระซิบถามตัวเองอย่างมีสติว่า ‘จะเอาอะไร?’ แล้วเกิดคำตอบจากสติว่า ‘ฉันจะกลับไปคุยดีๆ มีวันคืนดีๆกับเขา (หรือเธอ) ให้ได้!’ ภาพเก่าๆที่คุยกันดีๆ ก็จะกลับมาอยู่ในหัว แล้วภาพนั้นจะบอกคุณเองว่า ที่เคยคุยกันได้ดีๆ เพราะคุณเคยทำอย่างไร เอาท่าไหนไปหาเขา

หรือสมมุติว่าคุณอยากหาเงินใช้หนี้ พอกระซิบถามตัวเองอย่างมีสติว่า ‘จะเอาอะไร?’ แล้วเกิดคำตอบจากสติว่า ‘ฉันจะทำให้หนี้หมด’ ภาพของการลงมือทำงานจริง ได้เงินมาทีละน้อยได้ผ่านเดือนผ่านปีจริงๆ ภาพของหนี้กองโตจะค่อยๆลดลงตามลำดับในใจคุณ ช่วยให้ใจคุณสบายขึ้นได้มากแล้ว

เมื่อใช้คำที่ก่อให้เกิดภาพแจ่มชัดในหัว จิตใจคุณจะไม่มั่ว หายมัวซัว เปิดทางให้ภาพ ‘ก้าวแรกของความเป็นไปได้’ ปรากฏขึ้นเสมอ!