เวลาเดินในเมือง เห็นหลายชีวิตเดินสวนทางไปมาเหมือนฝูงมดในป่า ผมเคยถามเล่นๆ ว่า แต่ละคนรู้ไหมว่าจะไปทางไหนในชีวิต
รู้และเดินไปเรื่อยๆ
หรือไม่รู้และเดินไปเรื่อยๆ?
มีใครกี่คนที่หลงทางแต่ไม่รู้ว่าตัวเองหลงทาง?
อย่างน้อยสักครั้งในชีวิต แทบทุกคนจะถามตัวเองว่า เราเกิดมาทำไม
ผมถามมาตั้งแต่เด็กแล้ว ถามมากกว่าหนึ่งครั้ง และคำตอบก็เปลี่ยนไปตามวัยและความรู้
บางทีมนุษย์อาจเป็นสายพันธุ์เดียวที่ตั้งคำถามนี้ เมื่อสมองของเรามีคุณสมบัติที่จะคิดลึก
หลายคนสงสัยการดำรงอยู่ของตัวเองในโลก และแสวงหาความหมายของชีวิต พวกเขาตั้งคำถามเดิมๆ ที่ถูกถามมาหลายพันปีแล้ว
แต่ละศาสนาและความเชื่อมีทฤษฎีและคำตอบต่างกันออกไป อะไรคือจุดหมายของชีวิต? ชีวิตมีความหมายหรือไม่?
หลายคนตอบว่าจุดหมายคือความสุข
บางคนบอกว่าความสุขคือฐานะความร่ำรวย ถึงจะตอบว่าความรวย ก็อาจกลับมาที่ความสุขอีกเช่นกัน เพราะคนส่วนมากโยงความสุขกับความรวย
ทว่ามีตัวอย่างมากมายที่ชี้ว่าความสุขไม่ได้เกิดมาจากความรวยความจน
รวยหรือจนเป็นเพียงค่าสัมพัทธ์ เร็วหรือช้าก็เป็นค่าสัมพัทธ์
เพราะเงินทองในปริมาณเท่ากัน คนหนึ่งพอ อีกคนหนึ่งไม่พอ
ค่าสัมพัทธ์นี้เมื่อปรุงแต่งในใจ ก็ทำให้เราสุขหรือทุกข์ได้
………
เอาละ สมมุติว่าจุดหมายของชีวิตคือความสุขจริง ความสุขก็ตีความได้หลายระดับ สุขทางกาย สุขทางใจ
ทั้งสุขทางกายและใจก็ตีความได้อีก และมีหลายระดับ
ใช่ไหมว่าเรามองแค่ในกรอบคิดของความสุข เพราะเรามองเห็นว่ามันเป็นสิ่งดีที่สุดบนโลกใบนี้
เมื่อเครื่องมือเดียวของเราคือค้อน เราก็มักมองทุกคำถามเป็นตะปู
บางทีจะเข้าใจมนุษย์จริงๆ เราอาจต้องเข้าใจ ‘ชีวิต’ และการจะเข้าใจชีวิต อาจต้องเข้าใจทุกชีวิต มิเพียงชีวิตบนโลก แต่ชีวิตทั้งจักรวาล มิเพียงจักรวาลนี้ หากทุกจักรวาล (ถ้ามี)!
ปรัชญาพุทธบอกว่า ความสุขเป็นมายา
ความไม่ทุกข์ก็ไม่ใช่ของจริง เราปรุงแต่งมันขึ้นมาเองเป็นรูป
การปรุงแต่งนี้ทำให้ในเรื่องเดียวกัน คนหนึ่งสุข อีกคนทุกข์
เช่นเดียวกับที่เรามองว่าความสุขเป็นอย่างนี้ ความทุกข์เป็นอย่างนั้น แต่จริงๆ แล้วอาจไม่มีความสุขความทุกข์ ทั้งสองอาจเป็นมายาแห่งทวิลักษณ์ที่เราสร้างขึ้นมาเอง
แต่เป็นไปได้ไหมว่าพวกเขาตั้งคำถามผิด บางทีมันไม่อาจเป็นคำถามตั้งแต่แรก? บางทีไม่สำคัญว่าใครส่งเรามา ไม่สำคัญว่าเราเกิดมาทำไม ที่สำคัญคือเรารู้ไหมว่าเรากำลังทำอะไรบนโลก?
เดินตามคนอื่น หรือเดินตามใจตัวเอง
………
เมื่อจักรวาลถือกำเนิดในปรากฏการณ์ที่เรียกว่า บิ๊ก แบง นั้น สรรพสิ่งยังไม่มี เมื่อเกิดอะตอมตัวแรก จักรวาลก็ค่อยขยายตัว
อะตอมประกอบเป็นสรรพสิ่ง ประกอบเป็นตัวเราเมื่อไม่นานมานี้เอง อีกไม่นานก็เลิกชุมนุม
ลองคิดดู เราเกิดมาในโลกตัวเปล่า ไม่มีอะไรเป็นของเราจริงๆ ทุกอย่างในโลกนี้ เราหยิบยืม เช่า ขโมย ปล้น มาจากธรรมชาติทั้งสิ้น และเวลาจากโลก เราก็ต้องคืนทั้งหมด แม้แต่ร่างกายของเราเอง
ความสุขทุกข์จึงอาจเป็นเพียงมายาภาพ ชั่วขณะที่เรายังหายใจได้
มันเป็นเพียงมายา ชั่วคราว ไม่จีรัง มันมิอาจจีรัง เพราะเป็นโครงสร้างของจักรวาลอย่างนี้เอง
ชั่วคราวหรือไม่ชั่วคราวก็เป็นมายา
การเกิดการตายก็เป็นมายา เมื่อเข้าใจเรื่องมายา เราก็จะอยู่ในโลกได้อย่างมีความสงบขึ้น และความสงบก็คือ ‘ความสุข’
คนเราต้องการอะไรจริงๆ ถ้ามิใช่ความสงบ?
ความสุขอยู่ที่มุมมอง ทัศนคติ และเป็นอิสระจากกรอบของความสุข
บางทีความสุขอาจเป็นแค่ผลพลอยได้ (by-product) ของการดำเนินชีวิต และมันเป็นแค่ความสงบสงัดสันติมากกว่าสุขลิงโลด?
………
ผมเลิกถามตัวเองมานานแล้วว่า เราเกิดมาทำไม ส่วนหนึ่งเพราะมันอาจไม่จำเป็น ส่วนหนึ่งอาจเพราะมันยังไม่ถึงเวลาตั้งคำถามนี้ บางทีมนุษย์อาจไม่มีความสามารถเข้าใจคำถามนี้ เราเป็นเพียงมดตัวหนึ่งเดินไปมาในป่ากว้าง ปฏิสัมพันธ์กับมดตัวอื่น เรายังไม่มีความสามารถจะรู้ว่าป่ากว้างแค่ไหน มีกี่ป่า ทำไมจึงมีป่า ใครสร้างป่า อาจเพราะอายุขัยของเราสั้นเกินไป และบางทีเพราะเราไร้ความสำคัญ และบางทีเราต้องหลงทางไปตลอดชีวิต
บางทีเราอาจคิดมากไป?
บางทีการมีชีวิตก็คือการหายใจ กิน กระทำ?
เวลาเดินในเมือง เห็นหลายชีวิตเดินสวนทางไปมาเหมือนฝูงมดในป่า เราแต่ละคนรู้ไหมว่าจะไปทางไหนในชีวิต
บางทีมันไม่มีสาระอะไร สาระเป็นเพียงสิ่งสมมุติ?
ผมเลิกถามตัวเองไปนานแล้วว่าชีวิตคืออะไร เราเกิดมาทำไม เพราะไม่มีคำตอบ และไม่คิดว่าเราจะพบคำตอบในเร็ววันนี้ จนกระทั่งเรารู้เรื่องกำเนิดจักรวาลมากกว่านี้
รู้และเดินไปเรื่อยๆ กับไม่รู้และเดินไปเรื่อยๆ ต่างกันอย่างไร?
ระหว่างนี้ก็ใช้ชีวิตไปตามธรรมดา ง่าย หิวก็กิน กระหายก็ดื่ม ง่วงก็นอน
ถ้าตอบคำถามได้ ก็ตอบ ตอบไม่ได้ ก็ไม่ต้องตอบ
วินทร์ เลียววาริณ
เฟซบุ๊ก https://www.facebook.com/winlyovarin/
มิถุนายน 2561
