วัวยักษ์กับเด็กหญิง - วินทร์ เลียววาริณ

วงการศิลปะโลกมีงานศิลปะประเภทหนึ่งเรียกว่า guerrilla art (guerrilla แปลตรงตัวว่ากองโจร, จู่โจม) ศิลปินวางงานของตนไว้ตามสถานที่ต่างๆ ส่วนใหญ่โดยไม่ได้รับเชิญ เพื่อแสดงความคิดสะท้อนสังคม

ในเดือนธันวาคม 1989 สองปีหลังจากตลาดการเงินสหรัฐฯล่ม ที่หน้าอาคารตลาดหลักทรัพย์นิวยอร์ก ปรากฏประติมากรรมจู่โจมชิ้นหนึ่งโผล่มาโดยไม่ได้รับเชิญ

ประติมากรรมชิ้นนี้เป็นวัวยักษ์ทำด้วยบรอนซ์ หนักกว่าสามตัน สูง 3.4 เมตร ยาวเกือบห้าเมตร กล้ามเนื้อแน่นทั้งตัว หัวก้มลงต่ำ ท่าทางดุร้าย ท่าทางโกรธจัด สองเขาพร้อมขวิดชนทุกอย่างที่ขวางหน้า

ประติมากรคือ อาร์ตูโร ดี โมดิกา ชาวอิตาลีสัญชาติอเมริกัน บอกว่างานชิ้นนี้ชื่อ Charging Bull หรือวัวพุ่งชน เขาตั้งใจทำเป็นของขวัญคริสต์มาสแก่ชาวอเมริกันที่กำลังจะก้าวผ่านวิกฤตเศรษฐกิจ วัวชนเป็นสัญลักษณ์ของพละกำลังของชาวอเมริกันซึ่งพร้อมขวิดสู้อุปสรรค มันยังเป็นสัญลักษณ์ของความดุดันของวงการเงินสหรัฐฯ และความแข็งแกร่งมั่นคง เป็นที่มาของการวางตำแหน่งรูปปั้นที่วอลล์สตรีท ศูนย์การเงินของสหรัฐอเมริกา

วางงานชิ้นนี้ปุ๊บ มันก็ฮิตทันที ประชาชนแห่มาดูวัวยักษ์ท่าทางน่าเกรงขามตัวนี้ แต่ตำรวจไม่รู้สึกสนุกไปด้วย ยึดงานศิลปะชิ้นนี้ไปเก็บ ทว่ากระแสสังคมต่อต้านสุดฤทธิ์จนทางการยอมแพ้ วัวยักษ์ได้กลับไปไล่ขวิดคนอยู่แถววอลล์สตรีทตามเดิม ไปๆ มาๆ ที่นั่นก็กลายเป็นที่อยู่ประจำของมันไปแล้ว

ไม่เพียงมันกลายเป็นสัญลักษณ์ใหม่ของนิวยอร์ก ยังเป็นจุดดึงดูดนักท่องเที่ยวจำนวนมากที่มาถ่ายรูปกับวัว

มันกลายเป็นดารานำในย่านนั้น จนกระทั่ง 28 ปีต่อมามันก็พบ ‘คู่ปรับ’ !

…………..

ในเดือนมีนาคม 2017 หนึ่งวันก่อนวันสตรีสากล เบื้องหน้าวัวยักษ์ปรากฏประติมากรรมจู่โจมอีกชิ้นหนึ่ง งานทำด้วยโลหะบรอนซ์เช่นกัน สูง 1.30 เมตร หนัก 110 กิโลกรัม เป็นเด็กหญิงตัวน้อย สองแขนเท้าเอว สองตาจ้องวัวแน่วนิ่งโดยไม่เกรงกลัววัวยักษ์

มันกลายเป็นงานฮิตทันทีเช่นกัน

เรียกชื่อว่า Fearless Girl (เด็กหญิงผู้ไม่เกรงกลัวอะไร) ใช้วัวยักษ์เป็นส่วนหนึ่งของการนำเสนอ โดยที่วัวไม่ค่อยเต็มใจนัก!

งานชิ้นนี้ออกแบบโดยประติมากร คริสเตน วิสบัล รับจ้างทำเพื่อโปรโมตแผนการโฆษณาเรื่องความหลากหลายทางเพศ ส่งสารให้ผู้หญิงมีบทบาทมากขึ้นในองค์กร

Fearless Girl เป็นเพียงรูปปั้นเด็กหญิง ท้าวสะเอว จ้องไปเบื้องหน้า หากมองตัวรูปปั้นเดี่ยวๆ ก็เป็นเพียงเด็กหญิง เราไม่รู้ว่าเธอมองอะไร แต่ในเมื่อเธออยู่หน้าวัว เราก็เชื่อมสารว่า เธอมองวัว กิริยาท้าวสะเอวของเธอบอกว่าเธอไม่กลัว ความหมายของสาร “เด็กไม่กลัววัว” เกิดจากงานสองชิ้น เด็กหญิงกับวัวยักษ์

งาน Fearless Girl หากวางโดยลำพัง จะมีพลังเพียงแค่ตัวมันเอง แต่เมื่อวางหน้าวัวยักษ์ ความหมายของงานศิลปะชิ้นนี้ก็แรงขึ้นหลายเท่า

สมมุติว่าเอารูปปั้นนี้ไปวางหน้ายักษ์วัดแจ้ง สารที่ได้คือเด็กไม่กลัวยักษ์ ถ้านำไปวางหน้ารถถัง สารที่ได้อาจหมายถึงพลังบริสุทธิ์ที่ไม่กลัวอำนาจเผด็จการ หากวางหน้ากรงในสวนสัตว์สักแห่ง อาจได้ความใหม่ว่าคือการต่อต้านการทรมานสัตว์ หากวางไว้ที่หน้ารัฐสภาอาจหมายถึงการต่อต้านนักการเมืองพันธุ์เสือสิงห์กระทิงแรด ถ้าวางหน้าร้านเหล้า อาจหมายถึงการต่อต้านการดื่มเหล้า ถ้าวางหน้ารถยนต์ อาจหมายถึงการต่อต้านมลพิษจากรถยนต์ ฯลฯ

จะเห็นว่าสิ่งของชิ้นเดียวกัน วางคนละตำแหน่ง จะสื่อคนละสาร

เล่ากันขำๆ ว่า เวลาเราปวดท้อง ตำแหน่งของเราสำคัญมาก มีความแตกต่างใหญ่หลวงระหว่างการยืนอยู่ในห้องน้ำกับนอกห้องน้ำ

นี่บอกว่าตำแหน่งการวางสำคัญต่อความหมายที่จะสื่อ มันสมบูรณ์เมื่อวางถูกตำแหน่ง

…………..

ในการใช้ชีวิต ตำแหน่งที่ยืนสำคัญไม่น้อยไปกว่าความสามารถ

วีรบุรุษจำนวนมากในโลกเกิดเพราะยืนในตำแหน่งที่ทำให้เขาสามารถทำเรื่องสำคัญได้

เก่งอย่างเดียวไม่พอ ต้องยืนให้ถูกตำแหน่งด้วย ทว่านี่มิใช่หมายถึงการใช้เส้นสายหรือถูก-ผิด แค่ให้เข้าใจความเป็นไปของเหตุการณ์บนโลก

คนเก่งยืนผิดจุด ก็อาจไม่ไปไกลเท่าที่ควร แต่ความสามารถถ้ามีมากพอ ก็เพิ่มโอกาสการเลือกตำแหน่งชีวิตมากขึ้น

การเข้าใจตำแหน่งยังทำให้เราเข้าใจบทบาทหน้าที่ของเราในสังคมในโลก และอิ่มเอมกับชีวิตมากขึ้น

เราอยู่ในโลกสีน้ำเงินที่ตำแหน่งพอเหมาะ เรียกว่า Goldilocks zone ทำให้เราสามารถถือกำเนิดมาในรูปชีวิตนี้ 

เราเกิดในตำแหน่งของครอบครัว พ่อแม่ พี่น้อง ญาติมิตรอย่างนี้ ตำแหน่งของเราคืออยู่ ณ ตำบลนี้ เมืองนี้ ประเทศนี้ 

เราอาจเลือกตำแหน่งชาติกำเนิดไม่ได้ แต่สามารถเลือกตำแหน่งของเราบนหนทางทั้งชีวิตที่เหลือได้

เราสามารถเลือกตำแหน่งที่จะต่อสู้ความเลวร้ายหรือร่วมมือกับความเลวร้าย ตำแหน่งที่จะช่วยคนหรือเอาเปรียบคน ตำแหน่งที่มีความสุขหรือมีความทุกข์

ยืนบนตำแหน่งของความถูกต้อง มีคุณธรรมเป็นตัวค้ำจุน เราก็จะเป็น ‘Fearless Girl’ ไม่เกรงกลัวอำนาจอธรรม

…………..

วินทร์ เลียววาริณ

เว็บไซต์ winbookclub.com

เฟซบุ๊ก https://www.facebook.com/winlyovarin/

กรกฎาคม 2561