บทความพิเศษ / ทีมงานหญ้าแห้งปากคอก (ท้องถิ่น)
สภาพโครงสร้างทางการเมืองไทย ทั้งระดับชาติ และระดับท้องถิ่น ต่างก็ผูกโยงใยอยู่กับกลุ่มผลประโยชน์ และประโยชน์ทับซ้อน (Conflict of Interest : COI) อุดมการณ์หายาก คน อปท.ยังไม่ได้เรียนรู้ในเรื่องเหล่านี้นัก ทั้งนี้เพื่อการ "อยู่ให้เป็น" เป็นคำกล่าวเชิงลบที่ต้องยอมรับในระดับหนึ่ง ขึ้นกับว่ากรอบความคิดของบุคคลคนนั้นยอมรับความเป็นจริงในสภาพความเป็นจริงได้เพียงใด คน อปท.กว่าครึ่งค่อนถึงร้อยละ 80 ที่อยากให้มีการจัดการเลือกตั้งท้องถิ่นโดยเร็ว เพราะเชื่อว่าเป็นจุดแรกเริ่มของการกระจายอำนาจ แบบจับต้องได้ หรือที่เรียกว่า “กินได้” ส่วนหลักการปรัชญาแนวคิดต่าง ๆที่บรรดานักคิด นักวิชาการ รวมทั้งที่ฝ่ายอำนาจรัฐได้วางแผนไว้มันกินไม่ได้ มันไม่มีระยะเวลาที่แน่นอน ชัดเจน เอาง่าย เมื่อใด “ประมวลกฎหมายท้องถิ่น” จึงจะสามารถตราให้เสร็จเรียบร้อย หรือ เมื่อใดจะมีกฎหมาย “จังหวัดจัดการตนเอง” หรือ เมื่อใดจะมี “สำนักงานคณะกรรมการท้องถิ่นแห่งชาติ” หรือองค์กรใดๆก็แล้วแต่ที่เป็นองค์กรที่จับต้องได้ของท้องถิ่น ฯลฯ เหล่านี้ ไม่มีใครตอบได้ เพราะ ในส่วนของการกระจายอำนาจได้ลากยาวมาแต่ปี พ.ศ. 2543 นับเวลาได้ 20 ปี (หลังจาก พรบ.กำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542) ในส่วนของการเลือกตั้งท้องถิ่น ว่างเว้นมายาวนานกว่า 6 ปีเต็ม นับจากการเลือกตั้งท้องถิ่นครั้งล่าสุดในปี 2557 เป็นต้นมา แต่อย่าลืมว่า อปท. ที่ครบวาระตั้งแต่ปี 2558 เป็นต้นมา ก็จะไม่มีการเลือกตั้งเช่นกัน ก็หมายความว่า อปท. นั้นได้ว่างเว้นการเลือกตั้งนับย้อนจากปี พ.ศ. 2557 ไปอีก 3 ปีนับถึงปัจจุบัน เท่ากับ 6 + 3 ปี รวมเป็น 9 ปี หมายความว่า 8 ปีเต็มๆ ไม่ขาด
สำรวจความพร้อมในการเลือกตั้งท้องถิ่น
(1) การตั้งงบประมาณเพื่อการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น หรือที่เรียกย่อว่า “การเลือกตั้ง สถ.ผถ.” หรือ “การเลือกตั้ง อปท.” ก็แล้วแต่ความถนัดปาก การเตรียมพร้อมในการเลือกตั้ง อปท. ดังกล่าว ซ้ำแล้วซ้ำอีกตลอดเวลามานานร่วม 2 ปีนับแต่ปี 2561 ครั้งล่าสุด ก็เพิ่งสำรวจงบประมาณเพื่อเตรียมการเลือกตั้งเมื่อเดือนมีนาคม 2563 ที่ผ่านมา ตอนนี้ ณ เวลานี้ เดือน มิถุนายน 2563 ที่เหลือเวลาอีก 4 เดือนก็จะสิ้นงบประมาณปี 2563 ก็ยังสำรวจงบประมาณอยู่อีก ไม่ทราบว่าสำรวจแล้วจะเอาไปmeอะไร เพราะมันซ้ำซ้อนซ้ำซาก สถ. ขยันเกินเช็กงบประมาณเลือกตั้ง รายงานแล้วรายงานอีก
(2) ฝั่ง กกต. ก็โปรยยาหอมให้ข่าวเมื่อเร็ว ๆ นี้ว่า กกต. เตรียมพร้อมเลือกตั้งท้องถิ่นเกือบเสร็จทั้งหมดแล้ว ทั้ง อบจ. กทม. เมืองพัทยา แบ่งเขตเสร็จแล้ว ส่วนเทศบาลกำลังพิจารณา ขอให้ประชาชนอดใจรออีกนิด ซึ่งข่าวนี้น่าจะสอดคล้องกับข่าวเมื่อปีที่แล้วที่ คาดว่าเลือกตั้งท้องถิ่นไม่เกินเดือนกรกฎาคม 2563 โดย คณะกรรมาธิการ (กมธ.) การพัฒนาการเมือง การสื่อสารมวลชน และการมีส่วนร่วมของประชาชน สภาผู้แทนราษฎร แถลงความคืบหน้าการเลือกตั้งท้องถิ่นว่า ได้เชิญภาคส่วนต่าง ๆ ทั้ง พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา รมว.มหาดไทย ตัวแทน กกต. มาชี้แจงสาเหตุความล่าช้าของ พรบ.งบประมาณปี 2563 ซึ่งจะผ่านการพิจารณาช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2563 และได้สอบถามความคืบหน้าของการเลือกตั้งท้องถิ่น เช่น การเลือกตั้งผู้ว่าฯ กทม. การออกระเบียบของ กกต.คาดว่าแล้วเสร็จในเดือน ธันวาคม 2562 การเลือกตั้งท้องถิ่นต้องจัดให้เกิดขึ้นภายใน 120 วัน โดยการเลือกตั้งผู้ว่าฯ กทม.จะเกิดขึ้นเป็นอย่างแรก โดยพล.อ.อนุพงษ์ สรุปคร่าว ๆ ว่าการเลือกตั้งท้องถิ่นจะเกิดขึ้นไม่เกินเดือน กรกฎาคม 2563
(3) ในกรณีสมาชิกภาพของ สถ.ผถ.หมดวาระตามปกติกฎหมายจะใช้เวลาในการเลือกตั้งเพียงภายใน 45 วันนับแต่ตำแหน่งว่าง ที่ กกต.สามารถเตรียมความพร้อมจัดเลือกตั้งท้องถิ่นได้ทัน แต่ในยุค คสช.รวมทั้ง รัฐบาล ปัจจุบัน กกต.ต้องใช้เวลายาวนานถึง 8 ปี ดังกล่าวข้างต้น ก็ยังทำความพร้อมในการจัดเลือกตั้งให้แก่ อปท.ไม่ได้ มีเพียง การเลือกตั้ง ส.ส. ในระดับชาติเพียงครั้งเดียวเมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2563 ถือว่า กกต. ว่างเว้นงานในหน้าที่มาอย่างยาวนานมาก บุคลากร กกต. ก็ยังอยู่รับเงินเดือนค่าตอบแทนเต็มเรื่อยมา ไม่ทราบว่าได้พัฒนาองค์ความรู้ใดเพิ่มเติมหรือไม่ คืออยู่เฉย ที่สำคัญในการจัดเลือกตั้งท้องถิ่นที่ถือเป็นงานในหน้าที่ของ กกต.นั้น อปท.ก็ดำเนินการเองทั้งสิ้น รวมทั้งงบประมาณค่าใช้จ่ายในการดำเนินการเลือกตั้งด้วย กกต.เพียงทำหน้าที่เสนอ ครม.ประกาศให้จัดเลือกตั้งตามกฎหมายเท่านั้น
(4) แซวกันว่า 8 ปีหีบเลือกตั้งขึ้นสนิมหมด กกต.ยื้อดึงเวลาไปเรื่อยๆ แต่ กกต. ก็ยังอ้างรัฐบาลไม่ไฟเขียว ทั้ง ๆ ที่เป็นหน้าที่และอำนาจโดยกฎหมาย ทำเอาท้องถิ่นที่จัดประชุมอบรมเตรียมการเลือกตั้งมาหลายรอบ เบิกเบี้ยประชุมจนงบหมดไปเยอะแล้ว คน อปท.คิดไม่ออก บอกไม่ถูก ได้แต่นั่งบ่น นั่งนึก นั่งเทียนกันไปต่าง ๆ นานา บ้างก็ว่า หากรัฐบาลชนะการเลือกตั้งซ่อม ส.ส. ที่จังหวัดลำปางก็อาจมีการเลือกตั้งท้องถิ่นเร็วขึ้น หากฝ่ายรัฐบาล(รวมแนวร่วม) แพ้ ก็คงรออีกนาน เพราะรัฐบาลหวังสร้างฐานความนิยมจากท้องถิ่นไม่สำเร็จ (ไม่เสร็จ) จะว่าเป็นความบกพร่องในหน้าที่ของ กกต. หรือรัฐบาลก็ใช่ แต่ใครจะเป็นผู้ร้องเรียนกล่าวโทษ
(5) ปัญหาต่าง ๆ ยังมีมาเป็นกระสาย อ้างไป ประเด็นว่า มท. เห็นด้วยสมาคมกำนันผู้ใหญ่บ้านได้ยื่นขอแก้ไขกฎหมายเทศบาล เพื่อให้คงมีกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ในเขตเทศบาลเมืองต่อไป ก็คือประเด็น ประเด็นข่าว กกต. แบ่งเขตเลือกตั้งของ กกต. ก็สำคัญ ถามว่า กกต.จะเสนอให้ ครม.เลือกตั้งท้องถิ่น เมื่อใด เป็นคำถามที่คน อปท. เฝ้ารอมานาน 2 ปีแล้ว ที่ผ่าน ๆ มาเดิม กกต.ว่าไม่ใช่หน้าที่โดยตรงของ กกต.ที่จะเสนอ ครม.เรื่องเลือกตั้งท้องถิ่น แต่เป็นหน้าที่ ครม.ที่จะกำหนดเอง แต่อย่างไรก็ตามเรื่องกำหนดวันเลือกตั้งท้องถิ่นนี้เมื่อต้นปี 2563 กมธ.การกระจายอำนาจฯ สภาผู้แทนฯ เคยเรียกทั้ง กกต.และ มท.มาสอบถามชี้แจง ได้สรุปว่าเป็นหน้าที่ของ กกต. ที่ต้องเสนอ ครม. แต่เมื่อไม่มีสัญญาณตอบรับจากรัฐบาล กกต. ก็ไปไม่เป็น คน อปท. ไม่เข้าใจและเข้าไม่ถึงจริง ๆ ว่าเหตุใดการเลือกตั้งท้องถิ่นถึงได้ลากยาวได้ขนาดนี้ตั้ง 8 ปี ทั้งที่ท้องถิ่นเองก็ตั้งงบสำหรับการเลือกตั้งเอง รายละเอียดปลีกย่อยก็ดำเนินการเองเกือบ 100% กกต. เพียงดำเนินการเป็นเจ้าภาพตามกฎหมายเท่านั้น เหมือนว่ามีเหตุปัจจัยอื่นซึ่งเป็นเหตุปัจจัยในส่วนที่คน อปท.ไม่เข้าใจว่ามีอะไรที่ซุกซ่อนอยู่
(6) ความจริงมีว่า “ตราบใดที่คน อปท. ไม่เชื่อศรัทธาในการเลือกตั้ง ตราบนั้นคน อปท.ก็ไม่มีวันเห็นความสำคัญของการเลือกตั้งท้องถิ่นอยู่ดี” ท้องถิ่นจ่ายค่าอบรมบุคลากร ไปกว่า 2-3 ร้อยล้านแล้ว ต้องไม่มีการโกหกแน่นอนยกตัวอย่างเช่น กกต. บอกเป็นหน้าที่ ครม. ครม.บอกเป็นหน้าที่ มท. มท.บอกให้รองบประมาณ เมื่องบประมาณผ่าน บอกให้รอโควิดจบก่อน เมื่อโควิดหาย บอกมีปัญหาการแบ่งเขตเลือกตั้ง ล่าสุดมีข่าวว่า กกต. ทักท้วงว่า กกต. ท้องถิ่นบางรายอายุแก่เกิน 70 ปี เกรงว่าจะทำงานลำบาก (ไม่ได้) ทั้ง ๆ ที่การพิจารณาคัดเลือก กกต. ท้องถิ่น ซึ่งเป็นหน้าที่ของ กกต. ได้เสร็จเรียบร้อยไปแล้ว โดย อปท. ส่งข้อมูลให้ กกต. ทั้งอายุ ที่อยู่ ความสามารถ ประสบการณ์ อย่างนี้จะให้คน อปท.เข้าใจว่าอย่างไร
ฝันเฟื่องการปฏิรูปโครงสร้างอำนาจท้องถิ่น
(1) มีข้อเสนอการปฏิรูปโครงสร้างอำนาจโดยคณะกรรมการปฏิรูป 2554 "การกระจายอำนาจจากส่วนกลางสู่ท้องถิ่น จะต้องไม่ใช่การสร้างระบบรวมศูนย์อำนาจขึ้นมาในท้องถิ่น ต่าง ๆ แทนการรวมศูนย์อำนาจไว้ที่ศูนย์กลาง หากจะต้องเป็นเนื้อเดียวกับการลดอำนาจรัฐ และเพิ่มอำนาจประชาชนโดยรวม” มีแนวคิดข้อเสนอการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นที่สำคัญ เช่น ในรูปแบบ "จังหวัดจัดการตนเอง" ได้ถูกปลุกขึ้นมาใน กมธ.สภาผู้แทนราษฎรอีกครั้งหลังจากได้หายไป 6 ปี นับว่าเป็นประเด็นรุกของฝ่ายหัวก้าวหน้า ที่จะชิงความได้เปรียบในสนามการเลือกตั้งท้องถิ่น หรือที่เรียกกันว่า “สนามเล็ก” แม้มีเสียงก่นว่า ตลอดเวลาที่ผ่านมา ทิศทางการกระจายอำนาจและการถ่ายโอนภารกิจไม่คืบหน้าก็ตาม
(2) ลองฝากแง่คิดกระจายอำนาจในภารกิจ อปท. อาทิ การกำหนดให้งบประมาณเป็นสวัสดิการที่ส่งเสริมสุขภาพ เช่น สนามกีฬา (ที่วิ่งที่ประหยัดสุดๆ) ส่งเสริมคุณภาพชีวิตของคนในท้องถิ่นตั้งแต่เด็กแรกเกิดไปจนตาย คนพิการ ให้ทุนการศึกษา แก้ปัญหาเด็กสำคัญมากๆ พัฒนาคนในพื้นที่ให้ทำดีแล้วได้ดี พัฒนาสิ่งแวดล้อม เช่น พื้นที่ป่าในท้องถิ่นต้องไม่ต่ำกว่าเท่าใด ถ้ากำหนดไว้แล้วว่าต้องทำอะไร ก็ต้องทำ ประกาศให้คนท้องถิ่นรับทราบว่า หน่วยงานท้องถิ่นต้องทำอะไรบ้าง อะไรที่ยังไม่ทำ ก็ประกาศไว้ ใครจะเข้ามาบริหาร แล้วไม่ทำ ก็ประกาศไว้ เป็นต้น
(3) ปัญหาการเลือกตั้งท้องถิ่นแล้วได้คนเดิม ๆ เพราะ ส่วนใหญ่เลือกได้นอมินีของชุดเดิมที่รักษาผลประโยชน์ ปัญหาคือ “การมองโลกท้องถิ่นสวยงาม” หรือ “การมองด้านเดียวไม่มองหลายๆมิติ” ในมุมมองว่า พัฒนาการการเมืองท้องถิ่นไม่ก้าวไปไหน เพราะส่วนกลางไม่จริงใจ แถมเจอระบบพวกมากลากไป ด้วยผลประโยชน์ทับซ้อน ทำให้นักการเมืองท้องถิ่นไร้จุดยืน เสียศูนย์ คนที่อยู่ได้ก็คือนักการเมืองคนเก่าๆ เพราะชินแล้ว ปรากฏการณ์แบบนี้พบเห็นทั่วไปในชนบทบ้านนอก แต่ในเมือง พักหลังมีการล้มช้างบ้าง เพราะบริบทคนเมือง กับคนชนบทบ้านนอกมีหลายเรื่องที่แตกต่างกัน เช่น ลองสังเกตอาชีพเดิมของนักการเมืองชนบท (บ้านนอก) กับนักการเมืองในเขตเมืองปริมณฑลจะต่างกัน เพราะในเขตเมืองเขตปริมณฑลคนอาสามาทำงานการเมืองท้องถิ่นที่อยู่ในวัยแรงงาน (25-55 หรือ 60 ปี) จะหายาก เพราะเขาจะไปทำงานเอกชนอื่นๆ จนเกษียณหรือจนพอมีเงิน เขาจึงไม่สนใจการเมืองท้องถิ่นนัก คนที่อาสามาทำงานท้องถิ่นคือ คนที่มีพ่อแม่เป็นนักการเมือง หรือพวกคนเกษียณงานแล้ว ส่วนคนเป็นนักธุรกิจจริงๆ เขาก็มัวไปทำธุรกิจของตัว ไม่สนใจมาเป็นนักการเมืองท้องถิ่น เป็นต้น
มหากาพย์การดองเค็มการเลือกตั้งท้องถิ่น 8 ปี
(1) ในช่วงแรก คสช. ในปี 2557 ไม่ทราบว่ามีใครเสนอแนวคิดให้มีการสรรหา สมาชิกสภา อปท. ครั้งแรกไม่ได้สรรหานายก แต่ให้ปลัดปฏิบัติหน้าที่นายก แต่มีการสรรหาสมาชิกสภา (ส.อปท.) ส่วนใหญ่มาจากข้าราชการระดับซี 8 หรืออดีตข้าราชการ แต่มาทำงานได้ 3-4 เดือน ก็ล้มเข้าใจว่ามีแรงกดดันจากกลุ่มอดีตนายก และอดีตสมาชิกสภาเดิม หรือความไม่พอใจของคน "รักดีที่หวังดี แต่ประสงค์ร้าย" เช่น กลุ่มหมาเฝ้าบ้าน หรือฝ่ายต่อต้านระบบอุปถัมภ์ ฯลฯ ที่ทนเห็นการเล่นปาหี่โดยการตั้งพวกพ้องเข้ามาทำงานสภา อปท. ไม่ได้ ที่บางรายอาจไม่ชินต่อบริบทท้องถิ่นเดิม ๆ ที่มีมาก เรียกว่าไม่ค่อยมีความรู้ หรืออาจรู้มากเกิน ทำให้ คสช. เปลี่ยนกลับลำใหม่ ให้เอาสมาชิกสภาฯเก่าที่หมดวาระไปแล้วกลับมาทำงานต่อแบบไม่มีวาระ แถมยังลากเอานายก อปท.ที่หมดวาระเอามาต่ออายุแบบไม่มีวาระอีกเช่นกัน
(2) ในส่วนของการเลือกตั้งท้องถิ่น ไม่ต้องกล่าวถึง ที่มีการวิตกจากผู้รู้ว่า การว่างเว้นการเลือกตั้งท้องถิ่นมานานถึง 8 ปี จนกระทั่งเจ้าหน้าที่ กกต. ที่เชี่ยวชาญเริ่มทยอยเกษียณไปกันหลายคน และรวมปลัด อปท. ด้วย ส่วนปลัด อปท.รุ่นใหม่ ที่มาใหม่ในช่วง 8 ปีนี้จะทำการเลือกตั้งไม่ถนัด เพราะปลัด อปท.บางคนยังไม่เคยเป็น ผอ.กต.ท้องถิ่นมาก่อนเลย เพราะการเลือกตั้งมีแท็กติกปัญหาในรายละเอียดมากมาย คงไม่ใช่การดูผิดแต่อาจดูถูกต่างหาก นี่คือความวิตกกังวล
(3) ข้อพึงระวังเรื่องค่าใช้จ่ายในการหาเสียงเลือกตั้งท้องถิ่น จะเริ่มคิดค่าใช้จ่ายการเลือกตั้งเมื่อไรกันแน่ เหมือน ส.ส.หรือไม่ ในการเลือกตั้งท้องถิ่นครั้งแรก ตาม พ.ร.บ.การเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2562 ตามระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยวิธีการหาเสียงและลักษณะต้องห้ามในการหาเสียงเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2563 มีผลใช้บังคับเมื่อวันที่ 18 เมษายน 2563 ข้อ 6 บัญญัติให้ การหาเสียงเลือกตั้งยังไม่คิดค่าใช้จ่าย จะเริ่มและนับแต่วันที่ คณะกรรมการการเลือกตั้งตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการการเลือกตั้ง ประกาศกำหนดให้มีการเลือกตั้ง จนถึงวันเลือกตั้ง ฉะนั้น การโกยคะแนนหาเสียงของนักเลือกตั้งท้องถิ่น โดยการบริจาคเงินตนเองช่วยเหลือสาธารณภัยหรือโควิด จึงไม่นับ
ถึงเวลาปลดล็อกการเลือกตั้งท้องถิ่นแล้วหรือยัง เฮ้อ!
ความเห็น 12
newyear
แค่ประโคมข่าว
ไปถามชาวบ้านเขาเอือมระอาผู้บริหารท้องถิ่นจะแย่อยู่ล่ะ
เมื่อไหรจะเลือกตั้งท้องถิ่นสักทีเบื่อโว้ย
05 มิ.ย. 2563 เวลา 21.06 น.
อ.เรียงพ
เลือกตั้งใหม่ก็ดีเอาคนใหม่เข้ามาทำงานบ้างคนเก่าๆกินตามน้ำมาหลายปีผลงานอะไรก็ไม่มีอยู่ไปวันๆหนึ่ง
05 มิ.ย. 2563 เวลา 21.35 น.
เซี้ยง
ฝันไปเถอะ โควิสมาด้วยลากยาว อีกสองปีรอไป
05 มิ.ย. 2563 เวลา 20.03 น.
นายช่าง พ่อลูกอ่อน
เลือกสักทีเถอะ อยู่กันยาวๆมาหลายปีแระ แต่ไม่มีการพัฒนา รอดูเลือกตั้งใหม่ มันจะสอนบทเรียน นักเลือกตั้งเอง
05 มิ.ย. 2563 เวลา 23.10 น.
PRAYUTH789💖🇹🇭
ถึงเวลาลงทุนและถอนทุนกันต่อไป
05 มิ.ย. 2563 เวลา 22.06 น.
ดูทั้งหมด