“วัฒนธรรม” พลังแห่ง SOFT POWER ที่ไร้ขีดจำกัด
สมัยเมื่อเกือบ สิบกว่าปีที่แล้ว ในวงสังสรรค์ระหว่างเพื่อนฝูง ผมได้ตั้งบทสนทนาให้คุยกันเล่นๆ โดยผมบอกว่าให้เพื่อนร่วมวง ลองนิยามความเป็นคนไทยสั้นๆ คนละหนึ่งความหมาย มีเพื่อนสนิทผมคนหนึ่งนิยามความเป็นคนไทยได้อย่างน่าสนใจว่า “อืมม….กูว่านะเพื่อน”(มีน้ำเสียงกลั้วคอ ถ้าไปหาหมอคงบอก ลิ้นพัน !!)…. “นิยามคนไทย คือ คนที่พูดไทย ชอบกินอาหารลาว ดูซีรีย์เกาหลี แต่ดูซีดีฝรั่ง แต่งตัวญี่ปุ่น แต่หมกหมุ่นการค้าแบบจีน” เมื่อจบประโยคผมอดหัวเราะ พร้อมกับชื่นชมมุมมอง ที่มอง “วัฒนธรรม” ไทยในยุคแห่งโลกาภิวัตน์ตอนนั้นได้อย่างเฉียบคมปนขำ
แล้วผมจึงหันไปถามเพื่อนของเพื่อนที่นั่งข้างๆ หนุ่มนักเรียนนอกที่เที่ยวมารอบโลกว่า “นายว่าที่ไปเที่ยวๆมาประเทศไหนสาวๆสวยที่สุด” เสียงตอบกลับมาอย่างรวดเร็ว ราวกับระบบอัตโนมัติของ AI “ประเทศไทย สิเพื่อน นายลองมองดูสาวๆโต๊ะรอบๆพวกเราสิ มีทุกแนว ไม่ว่าหน้าหมวย หน้าคม ลูกครึ่ง ลูกเสี้ยว ไทยเดิม หรือไทใหญ่ มีทุกสไตล์จริงๆ”
จะว่าไปนี่คือความหลากหลาย วาไรตี้ทางวัฒนธรรมหรือเปล่านะ ? หรือเป็นผลพวงมาจากการโจมตีจากพลังที่ไม่ใช่ อาวุธยุทโธปกรณ์ ไม่มีเลือดตกยางออก ไม่มีบ้านพังสลัมแตก แต่มันมาแจกแนวความคิดหยั่งลึกเข้าไปได้ถึงจิตใจระดับปัจเจกบุคคล จนส่งผลเป็นภาพได้ในระดับวัฒนธรรมของสังคม นี่ละคือ พลังแห่ง “SOFT POWER”
ถ้ามีคนมาถามผมว่า วัฒนธรรมไทย คืออะไร ผมคงตอบสั้นๆคำเดียว ว่าคือ “การประนีประนอม” คนไทยนั้นมักประนีประนอมกับทุกเรื่อง เราจึงอยู่ร่วมและรับเอาทุกวัฒนธรรมเข้ามาอย่างหลากหลาย คล้ายคนหลายใจ แต่การที่เราเป็นแต่ผู้รับ และประนีประนอมไปเสียทุกเรื่อง ทำให้ประเทศไทยเรานั้นโดนตักตวงผลประโยชน์อยู่ฝ่ายเดียว เป็นเรื่องน่าเสียดายเพราะไทยเราเองนั้นก็มีวัฒนธรรมที่น่าสนใจไม่แพ้ชาติใดๆในโลก เพียงแค่ขาดการสนับสนุน ส่งเสริม อย่างเป็นเรื่องเป็นราวและต่อเนื่อง
ผมอยากยกตัวอย่างพอคร่าวๆเผื่อเพื่อนๆจะได้เห็นภาพ “ดนตรี” หลายๆคน คงชื่นชอบน้องลิซ่า จากวงดังระดับโลกของเกาหลีใต้ ‘BLACKPINK’ โดยส่วนตัวผมชื่นชมและชื่นชอบลิซ่าอย่างมาก จากทั้งความสามารถ และความพยายามจนประสบผลสำเร็จ แต่ปฏิเสธไม่ได้เหมือนกันว่าเราก็โดนโจมตีจาก soft power ด้านตนตรี โดยวง ‘BLACKPINK’ จากเกาหลีใต้แบบเต็มๆ โดนจังๆ กระจังหน้าแตกแหลกละเอียด
แต่สิ่งที่ผมสนใจและนับถือความเป็นคนไทยในตัว ลิซ่า คือ ครั้งหนึ่งเมื่อเธอออกรายการเกมโชว์ ได้มีการโชว์ท่าเต้นในจังหวะดนตรีแบบโจ๊ะๆสามช่า มาพร้อมกับสายย่อ งอเข่าเรายกล้อ เรียกเสียงฮือฮาได้มากมายในรายการและในกระแสสังคมออนไลน์ ผมว่านี่ละคือ EDM แบบไทยๆ ถ้ามีการบริหารจัดการ ส่งเสริมโปรโมทดีๆ อาจดังไกลไปทั่วโลก ไม่เพียงแค่ให้หยุดอยู่แค่ในผับเกรดบี หรือมีรถแห่ แบกพ่อนาก
“อาหาร” ก่อนหน้านี้มีข่าวฮือฮา พากันสนใจเรื่อง “SOFT POWER” ขึ้นมาเพราะน้อง ‘มิลลิ’ ขึ้นไปโชว์กินข้าวเหนียวมะม่วงบนเวที Coachella สำหรับผมแล้วมันยังไม่ใช่ถึงขั้น วัฒนธรมมที่จะเรียงว่าเป็นพลังแห่ง Soft Power ได้ อาจเป็นกระแสได้แค่ชั่วครู่ ชั่วยามแล้วจางหายไป ผลระยะยาวอาจกลายเป็นคนจะรู้จักน้องมิลลิ จากการกินข้าวเหนียวมะม่วง จนไม่รู้เลยว่าผลงานเพลงของเธอมีอะไรบ้าง
การจะใช้พลัง Soft Power ของวัฒนธรรมเรื่องอาหารการกิน ผมอยากชวนให้ไปศึกษาการโจมตีของเกาหลีใต้อีกครั้ง เพราะทำได้อย่างยอดเยี่ยมและแนบเนียน เกาหลีใต้โจมตี กระหน่ำด้วย ขีปนาวุธที่เรียกว่า “โชจู” จากฐานยิงที่ชื่อว่า “ซีรีย์” โชจูเครื่องดื่มแอลกอฮอร์ประจำชาติของเกาหลี จะแทรกอยู้ในซีรีย์เกาหลีทุกๆเรื่องที่เราได้ดู จนทำให้เราอยากลิ้มลองสักครั้งว่ายามที่รับจอกแก้วด้วยสองมือ แล้วยกกระดกหมดกรึบในทีเดียว พร้อมแกล้มตามด้วยเนื้อย่างร้อนๆ อารมณ์มันจะฟินขนาดไหน ถ้าลองสังเกตดูดีๆ ขีปนาวุธลูกนี้ได้ถล่มเมืองไทยอย่างราบคาบเรียบร้อยแล้ว เพราะแม้แต่ในร้านสะดวกซื้อชื่อดังก็ยังเอามาวางขาย หรือแม้แต่ร้านโชว์ห่วยที่ใหญ่หน่อยตามต่างจังหวัดก็มีวางขายให้เราได้ลิ้มลอง และถ้าลองสังเกตดูให้ดีๆ เรากำลังจะโดนโจมตีด้วย ขีปนาวุธ อีกรุ่น ที่ชื่อว่า “มักกะรี”(Makgeolli) เพราะเมื่อโชจู ประสบความสำเร็จแล้ว เราจะเริ่มเห็นภาพการกินเครื่องดื่ม “มักกะรี” ที่เป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอร์ น้ำออกสีขาวขุ่น บ่อยยิ่งขึ้นในซีรีย์เกาหลีอย่างแน่นอน
“กีฬา” เราเคยชื่นชมความสำเร็จของนักกีฬาอาชีพอยู่หลายต่อหลายคน ไม่ว่าจะเป็น ‘เขาทรายกาแล็คซี่’ ชายาหมัดซ้ายทะลวงไส้ แชมป์มวยสากลระดับโลกหลายสถาบัน หรือ เทพบุตรหน้าหยก ‘ต๋อง ศิษฐิฉ่อย’ นักสนุ๊กเกอร์ชาวไทยที่เคยขึ้นไปยืนถึง อันดับ 3 ของโลก หรือจะเป็นซุปเปอร์บอล ‘ภาราดร ศรีชาพันธ์’ นักเทนนิสอาชีพไทยที่เคยก้าวไปถึงตำแหน่งมือวางอันดับ 9 ของโลก เหล่านี้ล้วนแต่สร้างความภาคภูมิใจให้คนไทย แต่ถึงกระนั้น มวยสากล สนุ๊กเกอร์ และเทนนิส ก็ไม่ใช่กีฬาทางวัฒนธรรมไทย ที่จะสร้างพลังแห่ง “SOFT POWER” เราได้แค่ความชื่นชม ภูมิใจ แล้วก็จบกันไป!!
สำหรับผมแล้ว ถ้ามองถึงนักกีฬาที่ได้ทั้งความภาคภูมิใจ และยังมีพลังแห่ง “SOFT POWER” อย่างทรงพลัง เขาคนนั้นคือ เจ้าดำดอตคอม ‘บัวขาว บัญชาเมฆ’ ผู้แสดงพลังมวยไทยดังไกลทั่วโลก จนมีชาวต่างชาติต่างแดน ดั้นด้นเอาเงินทองมาถ่มมาเทให้กับค่ายมวยทั้งในไทยและต่างประเทศอย่างท้วมท้น นี้อาจเป็นตัวอย่างบางส่วนที่แสดงให้เห็นลักษณะและพลังของ “SOFT POWER” ทางวัฒนธรรม ที่หากนำมาใช้อย่างถูกที่ถูกเวลา และได้รับการสนับสนุนอย่างถูกทางแล้ว ย่อมเป็นพลังที่มากมายมหาศาล ผมแค่หวังเพียงว่า ยามที่ต้องล้อมวงสังสรรค์กับเพื่อนๆคร่าวหน้า ขออย่าได้มีคนตอบว่า “คนไทยนะเหรอ…ก็คือคนที่พูดไทย กินอาหารแบบคองโก แต่งตัวโก้แบบอุซเบกิสถาน เบิกบานกับซีรีย์กัมพูชา ทำการค้าแบบเกาะเคย์แมน!!! / JPW
