“ความเชื่อในคืนสิ้นปี” สำรวจวัฒนธรรมที่แตกต่างของแต่ละประเทศ พวกเขาทำอะไรกันบ้างในวันปีใหม่

5…4…3…2…1… Happy New Year !

Marjan / Pexels

และแล้วก็สิ้นสุดการรอคอย เวลาแห่งการที่จะได้เฉลิมฉลองเริ่มต้นปีใหม่ก็มาถึง หลังจากที่เหน็ดเหนื่อยจากสิ่งต่าง ๆ มาตลอดทั้งปี หลาย ๆ คนรอวันที่จะได้พักผ่อนในวันหยุด บ้างก็รอที่จะสังสรรค์ บ้างก็รอที่จะได้ใช้เวลากับครอบครัว และสิ่งที่หลาย ๆ คนให้ความสำคัญและขาดไปไม่ได้ นั่นก็คือการรอที่จะได้เคาต์ดาวน์หรือนับถอยหลังในค่ำคืนสิ้นปี เพื่อก้าวไปสู่ปีใหม่ที่สว่างสดใสมากกว่าเดิม

ในช่วงใกล้ปีใหม่ที่กำลังจะมาถึงนี้ ผู้คนต่างตื่นเต้นและให้ความสำคัญกับเทศกาลดังกล่าวเป็นอย่างมาก เพราะวันปีใหม่ก็เป็นเหมือนช่วงเวลาที่ทุกคนจะได้ตั้งเป้าหมายต่าง ๆ ที่ต้องการจะไปให้ถึง พร้อมกับการเปลี่ยนแปลงจากสิ่งเดิม ๆ ให้ดีขึ้นในแต่ละแง่มุม ในคืนสิ้นปี เมื่อนาฬิกาบอกเวลาเที่ยงคืนนั่นเป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่าอะไรใหม่ ๆ กำลังจะเกิดขึ้น ให้ทุกคนก้าวออกมาจากปีเก่า พร้อมที่จะทบทวนตัวเองก่อนจะเดินต่อไปข้างหน้า เหมือนที่นักจิตวิทยาท่านหนึ่งได้กล่าวไว้ว่า “ปีใหม่ทำหน้าที่เป็นเครื่องหมายวัฏจักรของเวลาที่เราต้องประเมินใหม่และทบทวนชีวิตของเรา” นั่นเอง

เมื่อคนให้ความสนใจกับเทศกาลปีใหม่ สิ่งที่น่าสนใจไม่แพ้กันก็เห็นจะเป็นเรื่อง “ความเชื่อ” ที่คนส่วนใหญ่มักจะถือปฎิบัติบางสิ่งบางอย่างเพื่อให้เกิดเป็นความสิริมงคลแก่ชีวิตในวันปีใหม่ และเราจะชวนทุกคนไปร่วมสำรวจความเชื่อในวันปีใหม่ของแต่ละประเทศ ตั้งแต่วิธีปฏิบัติ ไปจนถึงความหมายดี ๆ ที่มาจากความเชื่อเหล่านั้น เพื่อให้ทุกคนได้ร่วมฉลองวันปีใหม่ไปด้วยกันกับผู้คนจากหลากหลายวัฒนธรรมและที่มาของแต่ละประเทศ

กินปั๊บรับโชค คนสเปนกินองุ่น 12 ลูกในคืนข้ามปี
ความเชื่อเกี่ยวกับการกินอาหารเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย เพราะอาหารบนโลกนี้มีนับพันนับล้านชนิด ความหมายของการกินสิ่งต่าง ๆ จึงแตกต่างกันออกไป และในช่วงปีใหม่นี้มีอาหารที่เป็นมงคลเหมาะกับการกินในเทศกาลเฉลิมฉลองมากมาย รวมไปถึง “ผลไม้” ที่ก็จัดอยู่ได้ของกินที่เป็นมงคลด้วยเช่นกัน เหมือนอย่างเช่นในประเทศ “สเปน” ที่เชื่อกันหากกินองุ่นครบ 12 ลูก จะทำให้ตลอดทั้งปีได้พบเจอแต่ความโชคดีในชีวิต

ในกิจกรรมเฉลิมฉลองปีใหม่ การกินองุ่นเป็นความเชื่อที่คนสเปนมักนิยมปฏิบัติกันในวันสุดท้ายของปี ในช่วงเวลาก่อนเที่ยงคืน เพราะองุุ่นสำหรับชาวสเปนมีความหมายที่ดี มีความหมายถึงความสามัคคี ความยินดี ความสุข และจิตวิญญาณ ทำให้องุ่น เป็นผลไม้ที่เหมาะอย่างยิ่งที่จะใช้สำหรับช่วงเวลาของการเริ่มต้นปีใหม่ที่สวยงาม

สำหรับกิจกรรมนี้ทุกคนจะมารวมตัวกันที่ Puerta del Sol จัตุรัสสาธารณะในกรุงมาดริด เมื่อถึงเวลา 23.59 น. ทุกสายตาจะพากันจับจ้องไปที่หอนาฬิกาเพื่อรอสัญาณของการร่วมเฉลิมฉลอง และทุกคนจะลงมือกินองุ่นจำนวน 12 ลูกพร้อมกับเสียงระฆังที่ดังขึ้น 12 ครั้งเช่นกัน โดยเสียงระฆังครั้งที่ 1 กินลูกที่ 1 และจะเป็นเช่นนี้จนถึงครั้งที่ 12 พร้อมกับคำอธิษฐานในขณะที่กำลังเคี้ยวองุ่น ซึ่งทุกคนจะต้องกินองุ่นให้ทันเสียงระฆังในแต่ละครั้งถึงจะได้รับโชคดีตลอดปี นับเป็นความท้าทายที่ทั้งสนุกสนานและยังเป้นการสร้างขวัญและกำลังใจในการก้าวสู่ปีต่อไปได้อย่างถ้วนหน้า

ญี่ปุ่นตีระฆัง 108 ครั้ง ขับไล่กิเลส เริ่มต้นปีใหม่ด้วยใจบริสุทธิ์
ในช่วงเวลาที่กำลังจะก้าวข้ามผ่านปีเก่า ๆ แน่นอนว่าทุกคนย่อมปราถนาที่จะพบเจอแต่สิ่งที่ดีในชีวิตในวันข้างหน้า หลายคนมองย้อนกลับไปในช่วงที่ผ่านมาแล้วพบว่า ตนเองอาจหลงใหลในวัตถุนิยมหรือกิเลสตัณหาต่าง ๆ จะโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตามที ซึ่งในวันปีใหม่ หลาย ๆ คนจึงอยากจะใช้โอกาสนี้เพื่อเปลี่ยนแปลงและเริ่มต้นใหม่อีกครั้ง พร้อมทิ้งอดีตไว้กับปีเก่า

สำหรับชาวญี่ปุ่นนั้นมีความเชื่อในเรื่องของการชำระล้างกิเลสตัณหาทางโลกในตัวมนุษย์ และในคืนสิ้นปีที่กำลังจะมาถึง จึงได้ใช้โอกาสนี้จัดกิจกรรม “ประเพณีตีระฆัง 108 ครั้ง” เพื่อชำระบาปที่อยู่ในใจทุกคนก่อนจะเริ่มใช้ชีวิตในปีต่อไป พร้อมปลดปล่อยความทุกข์หรือความไม่สบายใจที่ผ่านมาไปกับเสียงของระฆัง

หลายคนคงสงสัยว่า ทำไมถึงเป็นตัวเลข 108 นั่นก็เพราะว่าแรกเริ่มเดิมทีตั้งแต่สมัยโบราณ รากฐานของพระทุทธศาสนาญี่ปุ่น ตัวเลข 108 ว่ากันว่าเป็นจำนวนความปรารถนาทางโลก ตัณหาชั่วร้ายที่ทำให้ผู้คนผิดใจกัน เกิดปัญหา และความทุกข์ทรมานที่อยู่ในตัวเราทุกคนนั่นเอง

ในวันที่ 31 ธันวาคม ช่วงเวลาก่อนเที่ยงคืน เสียงระฆังจะเริ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ณ วัดทั่วประเทศในญี่ปุ่น หากได้ยินเสียงระฆัง นั่นบ่งบอกถึงสัญญาณแห่งการชำระกิเลสตัณหาที่กำลังจะเริ่มขึ้น เสียงระฆัง107 ครั้งจะดังก่อนเที่ยงคืน และเมื่อถึงเที่ยงคืนจะจบลง ณ ครั้งที่ 108 พอดี หรือในบางสถานที่อาจรอให้ถึงเที่ยงคืนก่อนถึงจะเริ่มตีระฆัง แต่จะตีให้ครบจำนวน 108 ครั้งเช่นเดิม เมื่อนั้นความกังวลใจ ความทุกข์ใจที่เกิดจากกิเลสต่าง ๆ ที่เกิดจากปีที่ผ่านมา ก็จะถูกคลี่คลายและได้รับอิสระตามความเชื่อของคนญี่ปุ่น

ฟิลิปปินส์กับความเชื่อสัญลักษณ์วงกลม
ความเชื่อที่มากับงานเทศกาลต่าง ๆ ล้วนเป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้น เนื่องจากในวันสำคัญล้วนมีความเชื่อมากมายนานัปการ อย่างอาหารมงคล ประเพณี หรือกิจกรรมต่าง ๆ ของแต่ละพื้นที่ เพราะวันเทศกาลจัดเป็นวันที่เกิดขึ้นไม่บ่อยนัก เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ผู้คนจึงให้ความสนใจและให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก จึงทำให้เกิดความเชื่อตามมา เหมือนดั่งเช่นวันปีใหม่ที่มีความเชื่อหลากหลายรูปแบบ ต่างคน ต่างพื้นที่จึงต่างความเชื่อและสัญลักษณ์ที่นำมาซึ่งการปฏิบัติที่แตกต่างกัน

ความเชื่อเกี่ยวกับสัญลักษณ์ในวันปีใหม่มีหลายรูปแบบไม่ว่าจะเป็น รูปภาพ สิ่งของ หรือเครื่องหมาย เหมือนอย่างในประเทศฟิลิปปินส์ ที่จะนำ “สัญลักษณ์วงกลม” มาเป็นตัวแทนของความเชื่อด้านความเป็นสิริมงคงในวันปีใหม่ เพราะชาวฟิลิปปินส์เชื่อว่า วงกลมเป็นสัญลักษณ์ของความร่ำรวย ด้วยความที่มีรูปร่างคล้ายเหรียญทองหรือเงินในสมัยก่อน ทำให้ในช่วงปีใหม่ พวกเขาจะนำสิ่งของต่าง ๆ ที่เป็นทรงกลมมาไว้ในบ้านเพื่อเพิ่มความเป็นสิริมงคลนั่นเอง

สัญลักษณ์วงกลมสำหรับชาวฟิลิปปินส์ถือว่ามีความหมายที่ดีเป็นอย่างมาก เมื่อถึงช่วงปีใหม่พวกเขามักจะกินผลไม้ที่เป็นทรงกลมจำนวณ 12 ชนิด จะเป็นผลไม้ชนิดใดก็ได้ ว่ากันว่าจะนำโชคลาภมาให้ในปีหน้า อย่างเช่น แอปเปิล ส้ม สัปปะรด แตงโม องุ่น เมลอน ลำไย เป็นต้น โดยผลไม้แต่ละสีก็จะมีความหมายแตกต่างกันออกไป อย่างสีเขียวและสีม่วงเป็นสัญลักษณ์ของความเจริญรุ่งเรือง สีชมพูหมายถึงสุขภาพที่ดี สีแดงเป็นความสุขและโชค สีเหลืองคือความสุข และสีส้มคือความสามัคคี นอกจากนั้นในตอนเที่ยงคืน ชาวฟิลิปปินส์มักจะนำเหรียญมาใส่ไว้ในกระเป๋าแล้วเขย่าพร้อมกับอธิษฐาน หรืออาจโปรยเหรียญไว้รอบ ๆ บ้าน วางไว้ตามลิ้นชัก โต๊ะ หรือประตูบ้านก็ได้ ด้วยเชื่อว่าการทำสิ่งเหล่านี้จะนำความโชคดีมาให้ หรือแม้แต่การสวมชุดก็ยังคงมีสัญลักษณ์วงกลมเช่นการสวมชุดลายจุดที่เชื่อว่าเป็นการต้อนรับความเจริญก้าวหน้าและความร่ำรวยในปีใหม่

เผาหุ่นไล่กามอดไหม้ ขับไล่สิ่งชั่วร้ายในเอกวาดอร์
ถึงแม้ความเชื่อจะเป็นเพียงความสบายใจ หรือเชื่อเพื่อความเป็นสิริมงคล เชื่อเพราะเป็นประเพณีสืบทอดต่อ ๆ กันมา หรืออะไรก็ตามแต่ แต่ในบางครั้งความเชื่อก็นำมาซึ่งกิจกรรมแปลก ๆ อยู่เหมือนกัน เหมือนอย่างเปรูซึ่งจัดกิจกรรมการชกต่อยกันเพื่อขจัดความบาดหมางหรือปัญหาที่ค้างคากันมาก่อน หรือจะเป็นการทุบจานให้แตกในประเทศเดนมาร์ก ที่ว่ากันว่ายิ่งจานแตกมากเท่าไร ความโชคดีในวันปีใหม่ก็จะมีมากขึ้นเท่านั้น ส่วนประเทศเอกวาดอร์ก็เช่นกัน ที่มีความเชื่อเกี่ยวกับ “การเผาหุ่นไล่กาในคืนสิ้นปี” ที่ก็เป็นความเชื่อแปลก ๆ ที่น่าสนใจไม่แพ้กัน

การเผาหุ่นไล่กานั้น จริง ๆ แล้วมีต้นกำเนิดมาจากโศกนาฏกรรมในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ซึ่งเป็นช่วงเวลา ที่ได้เกิดโรคไข้เหลืองระบาด ทำให้สมาชิกในครอบครัวจำต้องนำเสื้อผ้าของผู้ตายบรรจุลงในโลงศพแล้วจุดไฟเผา ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของการชำระล้างโรคภัยร้ายและการเริ่มต้นชีวิตใหม่ นั่นจึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้มีกิจกรรมการเผาหุ่นไล่กา เพื่อชำระล้างสิ่งไม่ดีที่เคยเกิดขึ้นในปีที่ผ่านมา เพื่อเริ่มต้นปีใหม่อย่างมีความสุขและราบรื่นไปตลอดทั้งปี

สำหรับชาวเอกวาดอร์ สัญลักษณ์หุ่นไล่กานั้นมีความหมายในเชิงลบ เพราะหมายถึงสิ่งชั่วร้าย จึงเป็นที่นิยมในการนำมาเผาเพื่อขจัดสิ่งไม่ดีทิ้งไป โดยส่วนใหญ่จะนำมาแต่งตัวสวมใส่ชุดต่าง ๆ บ้างก็แต่งเป็นคนดัง นักการเมือง หรือคนที่มีชื่อเสียงหลาย ๆ คน ในบางพื้นที่จะจัดขบวนและนำหุ่นไล่กาหรือตุ๊กตาที่ตกแต่งอย่างอลังการขนาดใหญ่ยักษ์เพื่อเป็นการให้ความสำคัญกับกิจกรรมเฉลิมฉลองนี้ บ้างก็เผารูปถ่ายหรือเผาของใช้ในปีเก่าร่วมด้วย จนทำให้การจุดไฟเผาหุ่นหน้าตาต่าง ๆ ในทุกพื้นที่กลายเป็นภาพที่เห็นกันจนชินตาในคืนสิ้นปี

ความเชื่อที่มาพร้อมกับวันปีใหม่นั้นแตกต่างกันไปแล้วแต่บุคคล กลุ่มคน พื้นที่ และวัฒนธรรม แต่ละความเชื่อไม่มีผิดถูก แต่คือความสบายใจที่จะช่วยเสริมสร้างความรู้สึกดีในคืนข้ามปีนั่นเอง

เรื่อง : รัชฎาพรวรรณ มุ่งหมาย

โปรดอัพเดตเบราว์เซอร์

ไลฟ์สไตล์

นิตยสารคิด