ล้านนาคำเมือง
ชมรมฮักตั๋วเมือง
สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
“น้ำเหมี้ยง”
นาฯํ้ฯหมฯยฯ้ง
อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า “น้ำเหมี้ยง”
หมายถึง “น้ำเมี่ยง” ซึ่งเป็นอาหารคาวพื้นบ้านชนิดหนึ่ง
เมี่ยงคือชาหมักทำจากชาอัสสัมที่ปลูกบนยอดดอย การเสพชามีหลากรูปแบบเพื่อรับเอาสารกระตุ้นกาเฟอีนเข้าสู่ร่างกาย
การดื่มน้ำชาชงจากยอดชาอบแห้งแบบจีน หรือแบบชาวตะวันตกนั้นเป็นรูปแบบหนึ่ง
แต่คนล้านนานิยม “อมเมี่ยง” เป็นการเอาใบชาหมักปรุงรสมาเคี้ยว หลังอาหาร หลังสูบบุหรี่ขี้โย
ในเมื่อเมี่ยงมีอยู่คู่บ้าน คนล้านนาจึงดัดแปลงใบเมี่ยงมาทำอาหารคาว เช่น นำใบชาสดทำเป็นยำใบชาปรุงรสด้วยเครื่องปรุงอื่น เรียก “ส้าใบเมี่ยง”
ส่วนใบชาที่นึ่งสุกแล้วก่อนนำไปหมักก็คือเมี่ยงที่คนล้านนาใช้อมหลังกินข้าวดังที่กล่าวมา นอกจากนี้ยังใช้ต้อนรับแขกที่มาเยือน ถือเป็นประเพณีดีงาม นับเป็นวัฒนธรรมของคนล้านนาที่สืบทอดมาแต่โบราณ
สำหรับน้ำที่นึ่งใบเมี่ยงซึ่งเหลืออยู่ในหม้อนึ่ง เขาจะเทออกมาใส่หม้อตั้งไฟ เคี่ยวจนน้ำงวด และเข้มข้น คนโบราณจะตักใส่ขวด ปิดฝา เก็บไว้ทำ “น้ำเมี่ยง”
เวลาจะทำน้ำเมี่ยง ก็เพียงแต่เทน้ำเมี่ยงเข้มข้นออกมาผสมน้ำต้มสุก ปรุงรส มักจะนิยมทำเลี้ยงกันในหน้าเทศกาล หรืองานบุญ ใช่หากินกันได้ง่ายๆ
การทำน้ำเมี่ยง มีเครื่องปรุงและวิธีทำดังนี้
เครื่องปรุงน้ำเมี่ยง
น้ำมันหมูหรือน้ำมันพืช
ข้าวสารเจ้า 2 ส่วน
ข้าวสารเหนียว 1 ส่วน
เครื่องน้ำพริกมี หอมแดง กระเทียม กะปิ เกลือเม็ด ขิงซอย ตะไคร้ซอย
วิธีทำ
ใช้กระทะคั่วข้าวสารทั้งหมดให้สุกเหลือง แล้วโขลกให้ละเอียดเตรียมไว้
โขลกเครื่องน้ำพริกให้ละเอียดแล้วพักไว้
เอากระทะตั้งไฟ ใส่น้ำมันเจียวกระเทียมจนเหลือง ตักออกพักไว้
น้ำมันที่เหลือเอาเครื่องน้ำพริกลงผัดจนหอม เทน้ำเหมี้ยงลงไป ผสมข้าวคั่วผัดจนเข้ากันดี สุกแล้วชิมรส ยกลงตักใส่ถ้วย โรยหน้าด้วยขิงซอย ตะไคร้ซอย กระเทียมเจียว กินกับแคบหมู
กินกับข้าวสวยหรือข้าวเหนียวก็ได้แล้วแต่ชอบ •
