เมื่อปี 2566 “อดีตนายกฯแม้ว” นายทักษิณ ชินวัตร ประกาศกลับไทย เจ้าตัวก็ได้กลับจริงๆ โดยเมื่อเข้าเขตเรือนจำ ก็เขียนหนังสือขอพระราชทานอภัยโทษ จึงได้รับการลดโทษ แต่ยังไม่ทันนอนเรือนจำสักคืน ก็เกิดอาการป่วยกำเริบต้องส่งเข้า รพ.ตำรวจ ซึ่งต่อมาทางกรมราชทัณฑ์ออกมาสู้ประเด็นนี้ว่า “ใช้เป็นที่คุมขังได้”
เมื่อพ้นโทษ “อดีตนายกฯแม้ว” เหมือนจะมีการส่งสัญญาณ มีท่าทีว่า จะเอา“น้องปู” น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี กลับไทยให้ได้ ซึ่ง “อดีตนายกฯปู” นั้น ต้องโทษจำคุก 5 ปี ในคดีปล่อยปละละเลยให้มีการทุจริตจำนำข้าว แม้ว่าคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) จะเตือนแล้ว ก็ยังปล่อยโครงการเดินหน้า
เมื่อมีคนไปถาม “นายกฯอิ๊งค์” น.ส.แพทองธาร ชินวัตร ว่า “อาปูจะกลับไทยเมื่อไหร่” ก็ได้รับคำตอบว่า ยังไม่ได้รับการประสานมา ถ้าประสานจะติดต่อผ่านนายกฯอิ๊งค์ แต่เรื่องนี้ก็ไม่ใช่ว่าจะเงียบเสียทีเดียว เพราะเมื่อ“พี่แม้ว”กลับมาได้ ใครๆ ก็เชื่อว่า“น้องปู”ก็ต้องกลับมาได้ สายตามุ่งเป้าไปที่กรมราชทัณฑ์ ที่มีอำนาจดำเนินการในเรื่องนี้
กรมราชทัณฑ์ ได้ออก“ร่างประกาศกรมราชทัณฑ์ เรื่อง กำหนดคุณสมบัติเฉพาะ ลักษณะต้องห้ามและวิธีการคุมขังในสถานที่คุมขัง พ.ศ. 2566 พ.ศ. ….” ซึ่ง พ.ต.อ.ทวี สอดส่อง รมว.ยุติธรรม บอกว่า เป็นระเบียบที่จำเป็นต้องออกเพื่อลดความแออัดในเรือนจำ ซึ่งหลังรับฟังความเห็นจะประมวลอีกครั้งและประกาศใช้ได้หลัง ม.ค.68
การบังคับใช้หลักเกณฑ์เป็นอำนาจของอธิบดีกรมราชทัณฑ์ หลังรับฟังความเห็นจะประมวลให้ชัดเจนนายสหการณ์ เพ็ชรนรินทร์ อธิบดีกรมราชทัณฑ์ บอกว่า กลุ่มที่จะได้อานิสงส์ อันดับแรกคือ ต้องโทษต่ำกว่า 4 ปี กลุ่มที่ได้รับ คือกลุ่มพิจารณาประพฤตินิสัยแล้ว กลุ่มเตรียมความพร้อมก่อนปล่อย กลุ่มผู้ต้องขังเจ็บป่วย
แต่มีอยู่กลุ่มหนึ่งที่เกณฑ์ยังไม่ชัดเจน คือ “กลุ่มที่ได้รับการจำแนก”ซึ่งต้องรอการอธิบายจากกรมฯ ต่อไป อย่างไรก็ตาม พ.ต.อ.ทวี ยืนยันหนักแน่นว่าอดีตนายกฯปูไม่เข้าข่ายจะได้ เพราะต้องคำพิพากษาถึงที่สุดจำคุก 5 ปี แต่“ฝ่ายจับตา”คงเตรียมง้างอาวุธรอวันบังคับใช้จริงแล้ว เพราะเชื่อกันว่า ระเบียบนี้แหละจะใช้กับ “อดีตนายกฯปู”
เพราะตามหลักกฎหมายแล้ว น.ส.ยิ่งลักษณ์ ก็โดนคำพิพากษาถึงที่สุดไปแล้ว จะขอพระราชทานอภัยโทษก็ต้องผ่านการรับโทษก่อน สั้นยาวแค่ไหนว่าไป อย่าง“อดีตนายกฯแม้ว” ก็ต้องไปขอส่วนตัวในเรือนจำ แต่จะรับโทษอย่างไรให้ “ไม่ต้องเสียประวัติ หรือไม่ต้องลำบาก” ติดแค่เรื่องระเบียบมันให้คนมีโทษไม่เกิน 4 ป
จะใช้ “เล่ห์ชั้น14” ก็ยาก เพราะมุขนี้มีคนใช้ไปแล้ว เมื่อระเบียบคุมขังนอกเรือนจำยังไม่สะเด็ดน้ำ ก็อาจปรับได้ เช่น “เมื่อพิจารณาแล้ว เห็นว่า กลุ่มเจ็บป่วย กลุ่มพิจารณาประพฤตินิสัยแล้ว หลายคนมีโทษเกิน 5 ปี ควรปรับ” เพราะบางคนเขานับโทษตามกรรม รวมหลายกรรมโดนไปเป็นร้อยปีก็มี และถ้าเอาแค่คดีโทษ 4 ปี คงไม่ดีต่อกลุ่มพิจารณาประพฤตินิสัย
และอย่างไรก็ตาม ผู้ที่ต้องป้องกันการกระทำซ้ำความผิดทางเพศ และผู้ค้ายาเสพติดรายใหญ่ก็ไม่ได้ผลประโยชน์จากระเบียบนี้อยู่แล้ว จึงมีโอกาสที่เมื่อลองประเดิมใช้สักพัก ก็สื่อสารให้เห็นถึงความจำเป็นที่ต้องปรับเปลี่ยน เพื่อสิทธิมนุษยชนของผู้ต้องขัง โดยเฉพาะผู้ที่ป่วย และสำนึกตนมีโอกาสช่วยสังคมได้
เรื่องระเบียบคุมขังนอกเรือนจำ ตอนนี้ถูกจับตามากที่สุดว่าจะถูกนำมาใช้กับ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ถ้ากลับมาแล้วอยู่ในช่วงขอพระราชทานอภัยโทษ อำนาจบังคับใช้ระเบียบอยู่ที่กรมราชทัณฑ์ อย่างติดกำไลอีเอ็มก็ไม่ต้องขอต่อศาล ขณะเดียวกัน ทางพรรคเพื่อไทยก็ช่วยสื่อสารกับสังคมว่า “น.ส.ยิ่งลักษณ์โดนการเมืองเล่นงาน” อีกทางหนึ่ง
ต้องจับตาปี 68 “น.ส.ยิ่งลักษณ์”จะกลับมาไทยด้วยระเบียบนี้ได้หรือไม่ เพราะถ้ารอกฎหมายนิรโทษกรรมคงช้าและยาก.