“พ.ร.บ.ข้าว” ปชช. สงสัย ตั้งธงเพื่อชาวนา แต่ปลายทางนั้นเพื่อใคร?

“พ.ร.บ.ข้าว” ปชช. สงสัยตั้งธงเพื่อชาวนาแต่ปลายทางนั้นเพื่อใคร?

ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา “พ.ร.บ.ข้าว” เป็นอีกหนึ่งประเด็นสังคม ที่กำลังเจอกับแรงต้านมหาศาล ไม่เพียงจากเกษตรกรไทยเท่านั้น แต่ประชาชนในฐานะผู้บริโภคก็ดูเหมือนจะรับไม่ได้เหมือนกัน! 

ดูเหมือนว่า การเสนอร่าง พ.ร.บ.ข้าว โดย สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ภายใต้การสนับสนุนของรัฐบาล คสช. จะตั้งต้นมาด้วยความมุ่งหวังที่จะสร้างความเป็นธรรมและประโยชน์ให้กับชาวนาไทย แต่ตัวแทนนายกสมาคมชาวนาไทย กลับเล็งเห็นว่า ร่างพ.ร.บ.ข้าวนี้  หลักการและเหตุผลเขียนดีแต่เนื้อในกฎหมายกลับไม่มีมาตราใดเลยเป็นประโยชน์กับชาวนา

เริ่มที่ประเด็นแรก! ตามมาตรา 27 ให้อำนาจเฉพาะการค้าเมล็ดพันธุ์ที่ได้รับการรับรองจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แม้มาตรานี้จะมีการแก้ไขล่าสุด ในส่วนของ มาตรา 27/1 วรรค 3 เรื่อง : การจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าว จะจำหน่ายได้เฉพาะเมล็ดพันธุ์ที่กรมการข้าวรับรองแล้วเท่านั้น โดยมีข้อยกเว้นให้ชาวนาจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ที่ยังไม่ได้รับการรับรองให้แก่ผู้รวบรวมพันธุ์ข้าวแต่ผู้รวบรวมพันธุ์ข้าวไม่สามารถนำไปขายต่อได้ หากกฎหมายฉบับนี้มีผลใช้บังคับ จะทำให้การซื้อขายเมล็ดพันธุ์และข้าวเปลือกไรซ์เบอร์รี่จะผิดกฎหมายทันทีเพราะกรมการข้าวยังไม่ได้รับรองพันธุ์ข้าวไรซ์เบอร์รี่! 

อีกทั้งมีแนวโน้มว่าช่องโหว่ในมาตรานี้ อาจเป็นการเอื้อประโยชน์ให้กลุ่มทุนที่ค้าเมล็ดพันธุ์ข้าวซึ่งมีความพร้อมทั้งเงินทุนและเทคโนโลยีมากกว่า

ประเด็นที่สอง คือ มาตรา 34 ภายใต้บทเฉพาะกาลที่โอนอำนาจการรับรองพันธุ์ใหม่ให้กรมการข้าวซึ่งอาจจะมีปัญหาเรื่องผลประโยชน์ทับซ้อน เพราะกรมการข้าว เป็นผู้คุมงบ, วิจัย และรับรองพันธุ์ข้าว นั่นหมายความว่า เป็นการรับรองตัวเอง! จากเดิมที่จะต้องให้กรมการค้าภายใน มาตรวจสอบ

อีกประเด็นที่เหมือนจะเป็นช่องโหว่ใหม่ จากการพยายามปิดช่องโหว่เดิม! คือเรื่อง การควบคุมโรงสีที่ไร้คุณภาพและเอาเปรียบชาวนา ด้วยการให้อำนาจเจ้าหน้าที่รัฐเข้าไปกำกับดูแลการซื้อข้าวจนมีลักษณะเหมือนโรงสีเป็นผู้ร้าย 

คำถามคือ..การไปกำกับดังกล่าวจะมีเจ้าหน้าที่พอหรือไม่? กระบวนการตรวจสอบโปร่งใสเพียงใด เพราะช่องโหว่ใหม่(ที่อาจจะใหญ่กว่าเดิม?) ก็คือปัญหาเรื่องการทุจริตในภาครัฐ!

ทั้งนี้ ความเคลื่อนไหวล่าสุดที่ประชุมสภานิติบัญญัติ เมื่อวันที่ 20 ก.พ. ที่ผ่านมา ชี้แจงว่าได้ขอเลื่อนการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติข้าวออกไปก่อน เพื่อขอทบทวนปรับแก้เนื้อหาอีกครั้ง หลังเกิดกระแสท้วงติงจากภาคเกษตรกรและชาวนา ก่อนจะเสนอต่อที่ประชุม สนช. อีกครั้ง ในวันที่ 26 ก.พ. 2562

เป็นที่สงสัยว่า หากไม่มีเสียงคัดค้านหรือแรงต้านจากการเคลื่อนไหวของภาคประชาสังคม ร่าง พ.ร.บ.ข้าว จะได้รับการทบทวนปรับแก้เพื่อเดินหน้าสู่ธงชัยที่ตั้งไว้เพื่อชาวนาอย่างเมื่อตอนตั้งต้นหรือไม่?

ไม่เพียง ร่าง พ.ร.บ.ข้าว เท่านั้น แต่กฎหมายใด ๆ ที่ตั้งใจจะออกมาเพื่อสร้างความเป็นธรรมให้กับสังคม ยิ่งเดินหน้าไปก็เหมือนจะมีบางส่วนเริ่มห่างไกลจากสิ่งที่มุ่งหวัง จนไม่แน่ใจว่า ผลประโยชน์สุดท้ายปลายทางเพื่อใครกันแน่?

แหล่งข้อมูล :

https://thestandard.co/senate-draft-of-the-rice-act-postpone/

https://mgronline.com/daily/detail/9620000016136

http://www.thansettakij.com/content/39071