เขตสนามแม่เหล็กโลกอ่อนแรงผิดปกติ เหนือมหาสมุทรแอตแลนติกตอนใต้ กำลังขยายตัวสู่แอฟริกา

เขตสนามแม่เหล็กโลกอ่อนแรงผิดปกติ เหนือมหาสมุทรแอตแลนติกตอนใต้ กำลังขยายตัวสู่แอฟริกา - BBCไทย

ข้อมูลล่าสุดจากฝูงดาวเทียม Swarm ขององค์การอวกาศยุโรป (ESA) ชี้ว่าบริเวณที่สนามแม่เหล็กโลกอ่อนแรงผิดปกติเหนือมหาสมุทรแอตแลนติกตอนใต้ หรือที่เรียกกันว่า Southern Atlantic Anomaly (SAA) กำลังขยายตัวไปสู่ทวีปแอฟริกา ทั้งยังพบว่าความเข้มของสนามแม่เหล็กโลกในบริเวณดังกล่าวลดลงอย่างต่อเนื่อง ตลอดช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา

สนามแม่เหล็กที่อ่อนแรงกว่าพื้นที่อื่นบนโลก ทำให้ดาวเทียมและยานอวกาศต่าง ๆ ไม่สามารถทำงานได้ตามปกติเมื่อโคจรผ่านภูมิภาคอเมริกาใต้ตอนกลางไปจนถึงตอนล่าง รวมทั้งพื้นที่เหนือมหาสมุทรแอตแลนติกตอนใต้และทวีปแอฟริกาทางตะวันตกเฉียงใต้ เนื่องจากขาดเกราะกำบังรังสีอันตรายและอนุภาคมีประจุที่ทรงพลังจากอวกาศ

ESA / DTU SPACE แผนที่แสดงอาณาเขตของ Southern Atlantic Anomaly (สีน้ำเงินและสีฟ้า) ซึ่งกำลังขยายตัวสู่แอฟริกาใต้

การวิเคราะห์ข้อมูลของ ESA ระบุว่า ตลอดช่วงสองศตวรรษที่ผ่านมา สนามแม่เหล็กโลกทั้งหมดอ่อนกำลังลงโดยเฉลี่ยราว 9 % ส่วนบริเวณความผิดปกติ SAA ที่ความเข้มของสนามแม่เหล็กโลกต่ำสุด ก็ยังมีแนวโน้มจะอ่อนกำลังลงไปอีก โดยในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา บริเวณดังกล่าวมีความเข้มของสนามแม่เหล็กลดต่ำลงจาก 24,000 นาโนเทสลา เหลือเพียง 22,000 นาโนเทสลา

• ขั้วเหนือสนามแม่เหล็กโลกกำลังเคลื่อนตัวจากแคนาดาไปไซบีเรีย
• เหตุใดขั้วเหนือของสนามแม่เหล็กโลกเปลี่ยนตำแหน่งเร็ว ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา
• นาซาเผย 3 สาเหตุทำให้แกนหมุนโลกเคลื่อนไปจากเดิม

นอกจากนี้ทีมนักวิจัยของ ESA ยังพบว่า นับแต่ทศวรรษ 1970 เป็นต้นมา บริเวณความผิดปกติ SAA มีแนวโน้มขยายตัวกว้างขึ้นไปทางตะวันออกราว 20 กิโลเมตรต่อปี โดยขณะนี้กำลังแผ่ขยายไปครอบคลุมทวีปแอฟริกาทางตอนใต้ และดูเหมือนว่าจุดดังกล่าวจะมีการแยกตัวเป็นศูนย์กลางความผิดปกติของสนามแม่เหล็กโลกแห่งใหม่ โดยน่าจะอยู่เป็นเอกเทศจากพื้นที่ความผิดปกติเดิมในอนาคต

ESA / ภาพจำลองสนามแม่เหล็กโลก ซึ่งเกิดจากการเคลื่อนตัวของเหล็กหลอมละลายที่แกนโลกด้านนอก

ดร. เจอร์เกน มัตซ์กา จากศูนย์วิจัยธรณีศาสตร์เยอรมัน (GFZ) หนึ่งในทีมนักธรณีฟิสิกส์ของ ESA บอกว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวลุกลามไปอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ซึ่งสะท้อนว่าอาจกำลังเกิดความเปลี่ยนแปลงในกระบวนการไหลเวียนของโลหะหลอมละลายที่แกนโลก ซึ่งเป็นตัวการควบคุมสนามแม่เหล็กโลก

อย่างไรก็ตาม งานวิจัยในอดีตชี้ว่าความเปลี่ยนแปลงในลักษณะนี้สามารถจะเกิดขึ้นได้ในทุก 200-300 ปี โดยไม่ส่งผลกระทบร้ายแรงต่อโลก ส่วนที่มีผู้เป็นกังวลว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวอาจบ่งชี้ถึงการสลับขั้วแม่เหล็กโลก ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ในรอบ 1-2 แสนปีนั้น นักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถจะยืนยันได้ว่าการสลับขั้วเหนือ-ขั้วใต้จะเกิดขึ้นจริงหรือไม่ และจะส่งผลกระทบต่อโลกอย่างไรบ้าง