เป็นลูกน้องให้ได้เหมือนหมา เป็นหัวหน้าให้ได้เหมือนแมว - ศุ บุญเลี้ยง

ก่อนอากู๋จะกลายมาเป็นหัวหน้า ก็เคยเป็นลูกน้องมาก่อน แกเคยให้สัมภาษณ์ไว้น่าฟังว่า ถ้าค้านสามหน แล้วหัวหน้ายังไม่เปลี่ยนตามก็น่าจะพอควรต้องยอมรับแนวคิด แล้วก็ปฏิบัติตาม ผมเองเคยนำมาใช้ก็ได้ผลดี จึงบอกต่อ ช่วงหนึ่งของชีวิต มีรุ่นพี่เป็นที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี ผมเองกระซิบบอกแกว่า โอ้ว…พี่เป็นที่ปรึกษานายกฯน่ายินดี  

ส่วนผมนั้นอยากเป็นที่ปรึกษาของที่ปรึกษานายกรัฐมนตรีอีกที  ถ้าพี่มีอะไรจะปรึกษาก็ยินดี แกเลยให้คิดชื่อรายการซึ่งกำลังจะนำเสนอผ่านทีวี

ผมกลับมาคิดแล้วเสนอชื่อ ‘โฮมสเตย์’ ไปเพราะเห็นว่าเป็นรายการที่จะได้คลุกคลีกินนอนอยู่กับชาวบ้าน แต่ครั้นนำเสนอไป รุ่นพี่ตอบมาว่า ‘ไม่อยากได้ชื่อภาษาอังกฤษ’ผมแย้งไปว่า ชื่อฝรั่งมันดูร่วมสมัย น่าสนใจแกว่าผู้หลักผู้ใหญ่คงไม่ชอบใจนัก ผมค้านไปว่าชื่อมันไม่ใช่ฝรั่งจ๋า เป็นภาษาที่เราเรียกทับศัพท์กันไป แบบ ‘ไอศครีม’

แกถามว่า ‘โฮมสเตย์’ บรรจุอยู่ใน พจนานุกรม เหมือน ‘ไอศครีม’หรือยัง ผมคาดว่าน่าจะยัง พลางคิดว่าได้ค้านไปสามครั้งแล้ว ก็น่าจะพอสมควรแก่การค้านอย่ากระนั้นหากอยากทำงานเป็นผู้ช่วยที่ดีต่อไป ก็มีหน้าที่คิดชื่อใหม่ จึงช่วยกันคิดชื่อไทยๆ ส่งไปนับสิบๆชื่อ ไม่มีภาษาอังกฤษติดมาแม้แต่น้อย อาทิเช่น บ้าน พัก คน ธรรม ดา /สุข ศึก ษา/ วิ ชา ชาว บ้าน ช่วยๆ กันคิดจนได้ชื่อลงตัว

อีกสามสี่เดือนเมื่อทำงานต่อมา ยังย้อนกลับมานึกและสำนึกว่า ดีแล้วที่ไม่ชื่อ โฮมสเตย์ เพราะทีมงานคงทำงานยากกว่านี้ หากต้องไปพักแรมกับชาวบ้านตลอด แทนที่จะได้นอนโรงแรม หรือรีสอร์ทบ้าง ตามแต่สถานการณ์ ที่สำคัญคือ ทำงานต่อไปได้ ไม่ต้องทะเลาะหรือขัดคอกัน 

ก็ด้วยหยิบเอาคำแนะนำจากอากู๋ที่แกเคยให้สัมภาษณ์ไว้ว่า “ถ้าค้านหัวหน้าสามครั้งแล้วไม่ผ่านเราก็อย่ามัวแต่ค้าน มาช่วยลุยงานไปข้างหน้ากันดีกว่า” มาใช้ตามแนวทางนั้นในมุมของเจ้านาย อยากได้ลูกน้องซึ่งมีวิจารณญาณ แต่บางเรื่องที่ไม่ต้องใช้วิจารณญาณก็ไม่ต้องใช้ ส่วนไอ้เรื่องที่ต้องใช้ก็ดันไม่ค่อยจะใช้

เคล็ดลับบางอย่างผมก็ฟังมาเขาว่า หากเดินทางด้วยเครื่องบินพร้อมกับหัวหน้า ถ้าหัวหน้าไม่โหลดกระเป๋า ก็ไม่ควรต้องมารอกระเป๋าของลูกน้อง หรือการแต่งตัว ถ้าหัวหน้าแต่งแนวไหน ก็ไม่ควรแต่งให้ล้ำ หรือเด่นกว่าหัวหน้าให้นึกเสมือนว่า หัวหน้าเป็นเจ้าบ่าว เราเป็นเพื่อนเจ้าบ่าว แล้วแต่งตัวไปงานแต่หล่อกว่าเจ้าบ่าว เจ้าภาพหรือแขกเหรื่อจะสับสนว่าคนไหนเจ้าบ่าวมันก็ไม่ดีหรอกนะ

อะไรที่หัวหน้าเกริ่นฟังแล้วก็รีบดำเนินการ เช่นสมมุติ หัวหน้าบอกมาว่า “พี่อยากได้วงดนตรีที่มันเป็นครอบครัวมาเล่นด้วยกัน”

สิ่งที่ลูกน้องต้องทำคือสรรหา แล้วก็ควรสรรหามาให้เลือกหลายๆวง จะเป็นพ่อแม่ลูกหรือพี่น้อง หากหายากจะเอาน้องเขยกับพี่สะใภ้มารวมวงกัน ดีๆ ไม่ดีควรหาปู่กับย่ามาเสริม คือหาให้มันล้ำไปกว่าที่หัวหน้าอยากจะได้ หรือยิ่งไปหาวงเป็นฝาแฝดมาได้ อันนั้นก็ยิ่งดี คือทำให้มันเกินไปกว่าหัวหน้าจะนึกออกบอกได้เสียอีก

แต่ผมได้ยินลูกน้องบางคน พอหัวหน้าพูดจบว่าพี่อยากได้วงดนตรีแบบครอบครัว มันตอบกลับทันที “มันหายากนะพี่ ไอ้ที่เป็นครอบครัวแล้วเล่นดี” อย่างนี้ก็มีเป็นต้น

…….

วันนั้นมีโอกาสขึ้นรถไปชมแนวชายฝั่งซึ่งโดนกัดเซาะ จากผลกระทบของการสร้างเขื่อนหรือวัสดุโครงสร้างแข็งลงในทะเล  แต่เนื่องจากทะเลมันยาว แวะดูกันหลายจุดหลายที่ ได้ชมอยู่หลายหาดด้วยขึ้นลงรถหลายครั้งแล้วกระทั่งมาถึงหาดแห่งหนึ่ง รถจอดให้แวะชม สื่อมวลชนก็ทยอยลงกัน พี่ที่เป็นเจ้าภาพ บอกผมว่า “ลงไปถ่ายรูปไหม” ผมบอก “มันร้อนครับพี่ หาดนี้ไม่ลงดีกว่า” ลูกน้องของพี่เขาคนหนึ่งก็คงเห็นว่ามันร้อนจริงอย่างผมว่า จึงนั่งนิ่งอยู่บนรถ พอพี่เขามองๆ ลูกน้องจึงบอกว่า “หนูก็ไม่ลง” 

เจ้านายบอก “เธอไม่ลงไม่ได้…เธอต้องลง” ทั้งๆ อากาศร้อนเหมือนกัน แต่คนเป็นแขกนั้นจะลงหรือไม่ลงก็ได้ ส่วนคนเป็นลูกน้องต้องลง ไม่งงนะ… มันคนละสถานภาพกัน 

……..

คนขับรถที่เป็นมืออาชีพ บางครั้งหากจะต้อง ไปงานสำคัญ บางวันเขาจะหาโอกาสไปดูเส้นทางก่อน พอถึงวันจริงจะได้ไม่พลัดหลงให้เสียเวลาบางมื้ออาหารสำคัญ ลูกน้องบางคนก็ไปเตรียมสื่อสารกับ เจ้าของร้านหรือเชฟเสียก่อน ครั้นตอนหัวหน้าพาแขกมาถึงร้าน สามารถตะโกนสั่งให้ลั่นร้านได้เลยว่า ‘มื้อนี้ขอปลาชั้นดีที่สุดของร้านมาบริการ’ แต่ก่อนหน้านั้น ลูกน้องไปเลือกชี้ปลาในครัวไว้ก่อนแล้ว ว่าอย่าเอาที่แพงนักนะ

หัวหน้ากับลูกน้องแบบนี้ก็เคยได้ยินมาว่ามี คนเป็นลูกน้องต้องเป็นเหมือนหมา นอกจากควรแสดงความดีใจเวลาเจอนาย ควรแสดงอาการคึกคักกับคำสั่ง

ลองสังเกตก็ได้พอเปิดประตูพาหมาไปไหน หมามันจะเดินไปข้างหน้าก่อน แต่ครั้นเจ้านายเลี้ยวเมื่อไหร่มันจะเลี้ยวตาม พอเลี้ยวได้ที่ มันก็จะเดินนำไปข้างหน้าอีก เรียกว่าเป็นผู้ตามที่เดินนำหน้า

ส่วนหัวหน้าควรเป็นเหมือนแมว คือควรสงบเสงี่ยม ไม่ต้องข่มขู่ อยากได้อะไรก็แค่เกาๆ ขอนิ่มๆ

คนจึงกลายเป็นทาสแมวเพราะความนุ่มนวลของมัน