ชำแหละอำนาจนำ ผ่านสัญลักษณ์ “ไก่” ของจอมพล ป. พิบูลสงคราม

…ความคิดเรื่องการสร้างชาติไทยให้เจริญเป็นอารยะนั้น นอกจากจะเน้นการปลุกกระแสชาตินิยมแล้ว ยังถูกสั่งสอนกล่อมเกลาให้เชื่อว่า ชาติไทยจะพัฒนาเป็นอารยะได้นั้น มีหนทางสำคัญคือ ทำตามคำสั่งหรือนโยบายของ จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นสำคัญ คติพจน์ที่เป็นที่รู้จักดีของยุคคือ “เชื่อผู้นำ ชาติพ้นภัย”

ภายใต้กระบวนการสร้างวาทกรรม “เชื่อผู้นำ” ดังกล่าว ในเชิงศิลปะได้มีการสร้างรูปสัญลักษณ์ใหม่บางอย่างขึ้น และอำนาจนำ ผ่านรูปสัญลักษณ์บางอย่าง สัญลักษณ์ที่ถูกเลือกขึ้นมาคือ “ไก่” เพราะ “ไก่” คือปีเกิดของจอมพล ป. พิบูลสงคราม

น่าพิจารณาอย่างยิ่งว่า สัญลักษณ์ “ไก่” ของ จอมพล ป.พิบูลสงคราม มีการออกแบบที่เสมือนว่าจะพยายามลอกเลียนตราสัญลักษณ์ “ครุฑ” ของกษัตริย์อยู่ในที (และบางส่วนดูเหมือนจะได้รับอิทธิพลจากอินทรีนาซี)

“ไก่” ในยุคนี้ต้องถือว่าถูกสร้างสถานะและความหมายที่พิเศษมากกว่า “ไก่” ในทุกยุคสมัย สัญลักษณ์ “ไก่” ถูกนำไปสร้างขึ้นเป็นรูปปั้นตั้งอยู่ที่ลพบุรี ถูกนำไปแต่งเป็นเพลง ถูกนำไปเขียนเป็นรูป ถูกนำไปทำน้ำพุประดับทำเนียบสามัคคีชัย

และที่สำคัญ ถูกใช้เป็นองค์ประกอบลวดลายประดับชายคาในทำเนียบรัฐบาล ทั้งหมดนี้เพื่อสื่อแสดงถึงอำนาจและบารมีของจอมพล ป. พิบูลสงคราม

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

หมายเหตุ : คัดเนื้อหาส่วนหนึ่งจากบทความเรื่อง “ศิลปะคณะราษฎร 2475-2490” เขียนโดย ชาตรี ประกิตนนทการ ในหนังสือ “ศิลปะสถาปัตยกรรม คณะราษฎร สัญลักษณ์ทางการเมืองในเชิงอุดมการณ์” (มติชน, 2552)

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรก เมื่อ 11 มิถุนายน พ.ศ.2562