ซ่อมใหม่แต่พังกว่าเก่า! เมื่อการ "บูรณะ" ไม่ได้พัฒนา แต่ทำลาย - จุดประเด็น

ดราม่ารื้อถอนอาคารบอมเบย์เบอร์มา อายุ 131 ปีที่จังหวัดแพร่ นำมาซึ่งประเด็น "รื้อถอนเพื่อสร้างใหม่ หรือทำลาย" ที่ทำให้คนไทยฉุกคิดเรื่องความสำคัญของประวัติศาสตร์กันยกใหญ่ ว่าเราต้องเห็นภาพสถานที่เก่าแก่ถูกรื้อถอนหรือ"ทำพัง" อีกกี่ครั้ง กว่าทางการจะเริ่มเห็นความสำคัญของประวัติศาสตร์อย่างจริงจัง

ไม่เพียงอาคารบอมเบย์ฯ ที่จังหวัดชัยภูมิก็เพิ่งมีประเด็นการซ่อมแซมบูรณะโบสถ์เก่า ที่อำเภอภูเขียว ซึ่งจากเดิมเป็นโบราณสถานอายุกว่าร้อยปี เดิมทีใช้งานเป็นสถานที่ประกอบพิธีทางศาสนา จนปัจจุบันกลายเป็นโบสถ์สภาพทรุดโทรม เจ้าอาวาสของวัดจึงของบประมาณจากสำนักพุทธศาสนามาซ่อมแซมด้วยการปูกระเบื้อง ฉาบปูน และทาสีภายนอกด้วยสีชมพูแปร๋น เจตนาจะเพิ่มสีสันให้โบสถ์ที่เริ่มชำรุดเท่านั้น

แต่เมื่อกลายเป็นประเด็นบนโลกออนไลน์ ชาวเน็ตส่วนใหญ่พบว่าการซ่อมแซมแบบนี้ไม่ได้ทำให้โบสถ์มีสภาพดีขึ้นเลย กลับพังกว่าเก่า เพราะเหลี่ยมมุมเดิมถูกลบทิ้งหมด ร่องรอยช่างศิลป์โบราณก็แทบมองไม่เห็น เดือดร้อนถึงช่างศิลป์และนักโบราณคดีต้องเข้ามาช่วยปรับปรุงใหม่อีกครั้ง เพราะโบสถ์ดังกล่าวมีอายุมากกว่า 100 ปี เพียงแต่ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเท่านั้นเอง

ประจวบเหมาะกับที่ประเทศสเปนกำลังมีประเด็นเรื่องการบูรณะรูปภาพเก่าแต่ดันพังกว่าเดิม! โดยรูปภาพดังกล่าวเป็นภาพพระแม่มารี (Virgin Mary) จากฝีแปรงของ Bartolomé Esteban Murillo ที่ถูกวาดไว้ตั้งแต่ปี 1678 ผู้ครอบครองภาพได้ว่าจ้างให้ช่างซ่อมเฟอร์นิเจอร์ซ่อมแซมภาพของเขา แต่กลับต้องตะลึงเมื่อภาพที่ถูกแก้ถึงสองครั้งให้ผลลัพธ์ราวกับเด็กหัดวาดซะอย่างนั้น

ภาพแรกคือหลังจากบูรณะแล้ว น้ำตาจะไหล..

และไม่ใช่ครั้งแรกที่งานศิลปะระดับโลกถูกทำให้พินาศจากเจตนาในการซ่อมแซม ครั้งหนึ่งเมื่อ 8 ปีก่อน ภาพพระเยซูคริสต์ที่ถูกแก้เละเทะก็โด่งดังไปทั่วโลก ชาวเน็ตถึงกับตั้งชื่อภาพให้ใหม่ว่า"Monkey Christ" (แปลเอานะ) โดยผู้ลงมือซ่อมแซมภาพก็ไม่ใช่ใครที่ไหน เป็นชาวเมืองผู้ศรัทธาในโบสถ์แห่งนี้ที่ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของสเปนนั่นเอง เจ้าตัวเพียงต้องการปรับปรุงให้ภาพวาดดังกล่าวดูดีขึ้นกว่าเดิม แต่ผลกลับตรงกันข้าม งานนี้ไม่รู้จะสงสารหรือขำดี แต่ที่รู้ ๆ คือการให้ "คนไม่รู้" หรือ "คนไร้ประสบการณ์" มาทำงานที่ตนไม่ถนัดอาจส่งผลร้ายแรงกว่าที่คุณคิด

สงสารแต่ก็ขำ

งาน "พระแม่มารี" ที่สเปนที่ถูกทำขึ้นใหม่ส่งผลต่อวงการโบราณคดีอย่างมาก ผู้เชี่ยวชาญหลายฝ่ายเริ่มเรียกร้องให้มีการสร้างมาตรฐานใหม่ให้การบูรณะซ่อมแซม เพราะหลายครั้งปัญหาเหล่านี้ไม่มีใครรู้ จนกว่าจะโดนทัวร์ลงจนกลายเป็นไวรัล

Frenando Carrera ผู้เชี่ยวชาญการบูรณะโบราณสถานจากสเปนกล่าวกับthe Guardian ไว้อย่างน่าสนใจว่า แม้งานบูรณะโบราณสถานเหล่านี้จะไม่ได้สำคัญเท่างานอื่น อย่างหมอหรือตำรวจ แต่สิ่งเหล่านี้คือมรดกทางวัฒนธรรมของแต่ละประเทศ ดังนั้นการจะให้"ใครก็ได้" เข้ามาซ่อมแซมโดยขาดประสบการณ์และความรู้จึงถือเป็นเรื่องไม่ควรทำ และอันตรายต่อประวัติศาสตร์อย่างยิ่ง

กรณีโบสถ์วัดเก่าแก่ที่ชัยภูมิ นายช่างและนักโบราณคดีก็เปิดเผยว่าเคสดังกล่าวไม่ยากเกินมือ แต่อยากฝากถึงวัดต่าง ๆ ว่าหากมีการบูรณะปรับปรุง ขอให้ทำหนังสืออนุญาตจากสำนักศิลปากรก่อน จะได้ไม่เกิดปัญหาตามมาเหมือนวัดแห่งนี้

--

อ้างอิง

- theguardian.com

- bbc.com

- thematter.com

- thairath.co.th