"ตำลึง" ผักริมรั้วหน้าฝนแสนธรรมดา แต่มีสรรพคุณเป็นได้ทั้ง "ยา-อาหาร"

เชื่อว่าคงไม่มีใครไม่รู้จักหรือไม่เคยกิน ตำลึง พืชไม้เลื้อยที่มักพบตามกำแพง รั้ว หรือแม้แต่ตามต้นไม้ใหญ่ มีใบสีเขียวจัด และมีชื่อท้องถิ่นอื่นอีกเช่น ผักแคบ (ภาคเหนือ) แคเด๊าะ (กะเหรี่ยงและแม่ฮ่องสอน) ตำลึง,สี่บาท (ภาคกลาง) ผักตำนิน (ภาคอีสาน)

ตำลึงมีลำต้นเป็นเถาไม้เลื้อยเนื้อแข็ง ใบเป็นใบเดี่ยว มีลักษณะเป็น 3 แฉก หรือ 5 แฉก กว้างและยาวประมาณ 4-8 เซนติเมตร โคนใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ มีมือเกาะยื่นออกมาจากที่ข้อ ดอกเป็นดอกเดี่ยวหรือดอกคู่ มีลักษณะเป็นรูประฆัง กลีบดอกสีขาว แยกเพศอยู่คนละต้น ดอกออกตรงที่ซอกใบ ลักษณะของผลเป็นวงรีทรงยาวสีเขียวอ่อน เมื่อยามแก่จัดจะเป็นสีแดง เป็นที่ชื่นชอบของนกนานาชนิด

ในตำลึงยังมีสรรพคุณทางยาที่นำมาใช้ได้ตลอดทั้งต้น ตั้งแต่ ใบ ที่สามารถนำมาใช้แก้ไข้ตัวร้อน ตาแดง ตาเจ็บ ส่วน เถา นำน้ำต้มจากเถาตำลึงมาหยอดตาแก้ตาแดง ตาฟาง

นอกจากนี้ ดอกตำลึง ช่วยทำให้หายจากอาการคันได้ ราก ใช้แก้อาการอาเจียน ตาฝ้า และ น้ำยาง จากต้นและใบช่วยลดน้ำตาลในเลือดได้

แม้จะมีการนำมาใช้ในด้านของนาสมุนไพรไม่บ่อยนัก แต่ใบกับยอดอ่อนยังมีการนำมาทำเป็นอาหารอยู่บ่อยครั้ง เช่นใบกับยอดที่มักใส่ในแกงจืดกับหมูบะช่อ ผลตำลึงอ่อนก็รสหวานสามารถรับประทานได้ แต่ถ้าแก่แล้วจะออกรสขม ผลตำลึงอ่อนนำไปแกงเผ็ด แกงคั่ว แกงเขียวหวาน นำไปแช่อิ่มหรือดองแบบเดียวกับแตงกวา