“พระปิ่นเกล้าฯ” ทรงค้านตัดตรง “ถนนเจริญกรุง” จากสามแยกสู่พระนคร ?!?

มีเรื่องเล่ากันว่า เมื่อแรกสร้าง “ถนนเจริญกรุง” นั้น พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรง “ทักท้วง” ไม่ให้ตัดถนนเจริญกรุงพุ่งตรงจากสามแยกเข้ามาในพระนคร

สุดท้ายถนนเจริญกรุง ช่วงดังกล่าวก็ต้องโค้งอ้อมตามพระราชประสงค์

เหตุผลที่พระองค์ทรงคัดค้าน คือ “หนีวิถีกระสุนปืนใหญ่” เมื่อดูพระราชประวัติ ความสนพระทัย และพระราชภารกิจ ก็จะเห็นว่าพระองค์เป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่อง “ปืนใหญ่”

ดังจะเห็นได้ว่า ในสมัยรัชกาลที่ 3 เมื่อดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ทรงเป็นผู้ฝึกทหารปืนใหญ่ สําหรับใช้ในราชการทั้งวังหลวงวังหน้า, ทรงเป็นแม่กองหัดขุนหมื่นให้ยิงปืนใหญ่ และบังคับบัญชาพวกทหารปืนใหญ่, ทรงบังคับบัญชาว่ากล่าวทหารปืนใหญ่ กรมทหารแม่นปืนหน้า ปืนหลัง และญวนอาสารบแขกอาสาจาม, ทรงกำกับการทำป้อมพิฆาตข้าศึก และการรักษาป้อมที่เมืองสมุทรปราการซึ่งเป็นด่านสำคัญ

ด้วยพระอัจฉริยภาพทางการทหาร และความเชี่ยวชาญเรื่องปืนใหญ่ ทั้งทรงมีความรู้ภาษาอังกฤษเป็นอย่างดี จึงนิพนธ์ “ตำราปืนใหญ่” โดยข้อมูลบางส่วนทรงแปลจากตำราภาษาอังกฤษเป็นภาษาไทย และบางส่วนก็เป็นความรู้ความเชื่อถือของไทย เช่น ทําเนียบนามปืนใหญ่ที่พระองค์พระราชทาน, ความเชื่ออย่างไทยๆ ในสมัยโบราณ (ยันต์ห่อลูกปืน, คาถากํากับภาวนาเวลาจะยิง และมีเคล็ดลับอาถรรพ์ต่างๆ)

เมื่ออุปราชาภิเษกเป็น พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหากษัตริย์องค์ที่สอง พระองค์ก็คงดําเนินงานนี้ต่อไป ปรากฏว่าข้าในวังหน้าเป็นทหารปืนใหญ่กันจนหมด แม้แต่คนสวน มหาดเล็ก ห้องสรง ก็เป็นทหารปืนใหญ่

เมื่อราชทูตอังกฤษ เซอร์จอห์น เบาว์ริง ไปเฝ้าที่พระราชวังบวรฯ ได้บันทึกเรื่องราวตอนที่เห็นไว้ว่า “การตั้งแถวปืนใหญ่มีทหารปืนใหญ่แต่งแบบอังกฤษ ซึ่งได้ฝึกหัดกันมาจนน่าจะมีวินัยอย่างดี”

กิจการทหารทางฝ่ายวังหน้านั้นค่อนข้างคึกคัก กล่าวกันว่า พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงหัดทหารด้วยพระองค์เอง ตามหลักฐานที่ขุนวิจิตรมาตราได้ค้นพบ กล่าวว่า

“ในสมัยรัชกาลที่ 3 สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศเรศรังสรรค์ (พระปิ่นเกล้าฯ) ได้บังคับบัญชาทหารปืนใหญ่ ได้เห็นภาพในหนังสือฝรั่งเล่มหนึ่งเป็นภาพทหารแต่งตัวนุ่งกางเกงขาวขายาว ใส่เสื้อดํา มีสายสะพายขาวไขว้สองบ่า (แบบทหารอังกฤษสมัยนั้น) ใส่หมวกคล้ายเฮลเมต สะพายปืนข้างหลังตั้งตรง ยืนอยู่ข้างปืนใหญ่ แสดงว่าเป็นทหารปืนใหญ่ ตัวหนังสือบอกว่าเป็นทหารเจ้าฟ้า ลางที่ทหารซีป่ายที่ว่าจะแต่งแบบนี้เอง ฝรั่งที่แต่งหนังสือเล่มนั้น (พ.ศ. 2383) เล่าว่า เจ้าฟ้าออกหัดทหารเองทุกเช้า พอเลิกแล้วก็ทรงเดินนําหน้ากองทหารปับๆ กลับเข้าโรงในวัง”

เช่นนี้ เมื่อแรกวางแผนตัด “ถนนเจริญกรุง” เดิมทีนายช่างต้องการขีดเส้นตัดถนนลากจากจุดตรงสามแยกพุ่งเข้ามาในพระนครเลยทีเดียว

แต่พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่ทรงเห็นด้วย

พระองค์ได้ทรงทักท้วงว่าผิดหลักยุทธศาสตร์ เพราะถ้าข้าศึกเอาปืนใหญ่ตั้งที่ถนนก็อาจจะยิงทําลายประตูเมืองได้สบาย ด้วยเหตุนี้จึงได้แก้ถนนให้เลี้ยวออกสะพานดํารงสถิตตรงสามยอด ซึ่งจะเห็นว่าหักมุมกันอยู่

อ่านเพิ่มเติม :

• ถนนหลานหลวง มีที่มาจากไหน?
• ถนนสมเด็จเจ้าพระยา ย่านคลองสาน มีสมเด็จเจ้าพระยาคนไหนบ้าง?

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

ข้อมูลจาก :

สำนักสังคีต กรมศิลปากร. “บังคับบัญชาทหารปืนใหญ่ แต่ง-แปลตำราปืนใหญ่”, สูจิบัตรในวันคล้ายวันสวรรคต พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว 7 มกราคม 2547

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 19 กรกฎาคม 2562

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : “พระปิ่นเกล้าฯ” ทรงค้านตัดตรง “ถนนเจริญกรุง” จากสามแยกสู่พระนคร ?!?

ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com