ปัญหาหนี้นอกระบบ..แก้ที่ใคร

จากผลการสำรวจหนี้ครัวเรือนไทยปี 2560 พบว่าคนไทยส่วนใหญ่ยังเป็นหนี้ร้อยละ 91 ซึ่งเป็นตัวเลขที่น่าตกใจอย่างมาก โดยเป็นหนี้นอกระบบสูงถึงร้อยละ 26 ตัวเลขดังกล่าวนี้แสดงให้เห็นว่าคนไทยมีภาระผูกพันกับหนี้ทั้งในระบบและนอกระบบอย่างเห็นได้ชัด แม้รัฐบาลหลายยุคหลายสมัยจะพยายามทำให้สิ่งที่อยู่นอกระบบกลายเป็นหนี้ในระบบมาตลอด แต่ด้วยหลักเกณฑ์ หลักฐานและวิธีการต่าง ๆ ก็ทำให้เป็นเรื่องยากสำหรับคนบางกลุ่ม

โดยเฉพาะรัฐบาลของพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่มีมาตรการเร่งด่วนในการเร่งแก้ปัญหาหนี้นอกระบบอย่างครบวงจรเพื่อลดความเหลื่อมล้ำในสังคม แม้ที่ผ่านมารัฐบาลจะทำงานเชิงรุก ทั้งบังคับใช้กฎหมาย ปราบปรามเจ้าหนี้โหด จัดหาแหล่งเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำ แต่เอาเข้าจริงในเชิงปฏิบัติแล้วการกู้เงินนอกระบบทั้งง่าย และได้เงินเร็วกว่า ทำให้หนี้นอกระบบยังคงเป็นปัญหาเรื้อรังสำหรับคนไทยอยู่เช่นเดิม

ส่วนการเปลี่ยนหนี้นอกระบบให้กลายเป็นหนี้ในระบบผ่านระบบดอกเบี้ยต่ำของธนาคารต่าง ๆ ก็ไม่ได้ทำให้จำนวนหนี้สินในภาคครัวเรือนลดลงเท่าไรนัก เนื่องจากธนาคารต้องพิจารณาความสามารถในการชำระหนี้ที่มีหลักฐานชัดเจน แต่คนไทยส่วนใหญ่ประกอบอาชีพที่ไม่มีที่มาของรายได้ที่ชัดเจน ทำให้คนจำนวนนี้ต้องจำใจไปกู้เงินนอกระบบแม้จะมีดอกเบี้ยที่สูงกว่ามากก็ตาม

แม้จะมีแนวทางการช่วยแก้ปัญหาหนี้นอกระบบอย่างเป็นรูปธรรมแต่ก็ยังมีคนไทยบางส่วนที่ไม่สามารถปลดภาระจากหนี้นอกระบบไปได้ โดยเฉพาะชาวไร่ ชาวนาในภาคเกษตรกรรมที่โดนยึดที่นาทำกิน ยึดบ้านจากเจ้าหนี้นอกระบบดอกแพงมหาโหดจนกลายเป็นข่าวมาแล้วหลายราย 

ดังนั้นประเด็นหลักอาจไม่ใช่การเปลี่ยนหนี้นอกระบบให้กลายเป็นในระบบ แต่ต้องมาวิเคราะห์ถึงเหตุที่ทำให้เกิดหนี้มากกว่าว่าทำไมมีคนไทยเพียงร้อยละ 9 เท่านั้นที่ไม่เป็นหนี้ นอกนั้นอีกร้อยละ 91 เป็นหนี้กันเกือบหมดประเทศ ตรงนี้ต่างหากที่เราต้องให้ความสำคัญ