As Temperatures Rise, Empires Fall
คำว่าหน้าร้อน (Summer) ในจินตนาการของเรามันต้องร้อนแรง ต้องทะเล เราจึงเตรียมร่างกายฟิตๆ ไว้สู้แดด เตรียมชุดสีสันสดใส แต่แหม่ พอเอาเข้าจริง โลกที่เราอยู่ก็ไม่สามารถไปชายหาดสวยงาม กระโดดโลดเต้น ตีวอลเล่ย์บอลกันตลอดเวลาได้ แถมในชีวิตประจำวัน อุณหภูมิที่เพิ่มสูงขึ้นดูจะไม่ส่งผลดีกับชีวิตเราเท่าไหร่ ถ้าไม่ทำให้เซื่องซึม ก็ทำให้หงุดหงิดมากขึ้น
คุณแม่ Lana Del Rey มีเพลงชื่อความเศร้าในฤดูร้อน แง่หนึ่งคงคล้ายๆ ว่าหน้าร้อนควรจะสุขสันต์สิ แต่ด้วยรักที่ผ่านพ้นไปเลยทำให้แสนเศร้าผิดกับบรรยากาศ แต่ในเชิงจิตวิทยา ดูเหมือนว่าหน้าร้อนเองก็ส่งผลเชิงลบกับความรู้สึกได้ไม่ต่างกับฤดูหนาวที่มืดหม่น หน้าร้อนเป็นฤดูแห่งการพักผ่อน ในช่วงนี้พวกเราเองก็อาจจะพอสัมผัสได้ว่า ร้านรวงก็ชอบปิด คนก็ชอบลางาน อะไรๆ ที่เคยเคลื่อนไหวก็ดูช้าไปซะหมด ยิ่งไปกว่านั้นยังมีงานศึกษาที่มองภาพรวมว่า เวลาที่อุณหภูมิสูงขึ้นมักจะส่งผลไม่ค่อยดีเท่าไหร่ ในอาณาจักรโบราณ การทรยศหักหลัง ความรุนแรง และอาชญากรรมทั้งหลายดูจะล้อไปกับฤดูร้อนและอุณหภูมิที่เพิ่มสูงขึ้น
Lana Del Rey, Summertime Sadness, Born to Die - The Paradise Edition
ความรู้สึกเศร้ากับฤดูกาล
ในทางจิตวิทยามีอาการที่เรียกว่า seasonal affective disorder (SAD) เป็นความผิดปกติทางอารมณ์ที่ได้รับผลกระทบจากภาวะอากาศโดยรอบ ส่วนใหญ่จะเกิด 90% ในประเทศเมืองหนาว โดยอาการเศร้านี้มักจะรุนแรงในหน้าหนาว แต่ก็มีบ้างที่เกิดอาการนี้ในหน้าร้อน บ้านเราเองซึ่งเป็นเมืองร้อนก็มีรายงานการฆ่าตัวตายสูงขึ้นในช่วงเดือนเมษา-พฤษภา ด้วยความที่อากาศร้อนทำให้คนเครียด
ในระดับทั่วไปที่ยังไม่ถึงขนาดเป็นความผิดปกติ คำอธิบายปรากฏการณ์ร้อนแล้วซึมนี้ก็มีการอธิบายว่า หน้าร้อนทำให้เรารู้สึกเบลอ ทำให้เราไม่ค่อยมีทิศทาง โดยเฉพาะในการทำงานและในที่ทำงาน ด้วยว่าหน้าร้อนเป็นฤดูแห่งการพักผ่อนนี่แหละ การพักผ่อนทำให้เราเสียงจังหวะในชีวิตประจำวันลงไปบ้าง เช่น ช่วงนี้เราคงกำลังเจอความรู้สึกเฉื่อยๆ ในออฟฟิศ เพื่อนร่วมงานไม่อยู่ นายไปพักร้อน เดดไลน์ทั้งหลายดูจะหลวมกันไปหมด บางทีการทำงานช่วงหน้าร้อนก็แอบรู้สึกเหมือนทำรอๆ วันพักยาว ทำไปงั้นๆ
บรรยากาศในที่ทำงานว่านิ่งแล้ว เดินออกนอกตึกไปเจออากาศร้อนๆ ชื้นๆ ตึงๆ อีก แค่เดินออกไปข้างนอกก็ซับพลังเราไปจนหมดแล้ว ร้านรวงทั้งหลายที่ตั้งใจจะไปก็ปิดอีก ถนนที่ดูโล่งๆ ด้านหนึ่งอาจจะรู้สึกว่าสบายดี แต่พอเรายืนกลางลมร้อนๆ ถนนโล่งๆ ร้านรวงปิด บางทีก็ให้ความรู้สึกเหมือนยืนอยู่ในทะเลทรายร้างๆ มีกองฟางปลิวตัดหน้าไป ก็เลยรู้สึกซึม…
นักจิตวิทยาอธิบายว่า อากาศร้อนส่งผลกับร่างกายและส่งผลกับจิตใจ เช่น ในหน้าหนาวเราบอกว่าแสงน้อยทำให้วงจรของร่างกายรวน ในทางกลับกันแสงที่มากไปในหน้าร้อนก็อาจส่งผลกับระบบร่างกายเราด้วย การเจอแสงมากไปอาจส่งผลกับเมลาโทนิน ทำให้นอนไม่หลับ สำหรับอากาศที่ร้อนมหาศาลอย่างบ้านเราก็ดูจะส่งผลกับการนอนหลับและความอ่อนเพลีย ลดความอยากอาหาร เหนื่อยง่าย หน้าร้อนแบบนี้เลยนำพามาด้วยอาการ ปิดตัว หนีจากที่โล่งแจ้ง ไปนั่งๆ นอนๆ อยู่ในห้องแอร์ เงียบๆ มืดๆ ไม่พูดกับใครจะดีกว่า
Innoculous.com
อากาศร้อน คนเดือด
จริงๆ ไม่ต้องถึงมือนักวิจัยที่จะสรุปว่า อากาศร้อน ทำให้อารมณ์คนร้อนตาม ระยะหลังด้วยประเด็นเรื่องโลกร้อน นักวิจัยเลยพยายามศึกษาว่า อากาศที่ร้อนขึ้นมันส่งผลเสียกับผู้คนจริงไหม ในปี ค.ศ. 2013 ช่วงที่กระแสโลกร้อนและ Data Science กำลังก่อตัว กลุ่มนักวิจัยจาก University of California, Berkeley พยายามใช้ข้อมูลเชิงสถิติ วิเคราะห์รวบรวมงานศึกษา 60 ชิ้น ศึกษาข้ามพื้นที่ทางภูมิศาสตร์โดยใช้องค์ความรู้ข้ามสาขาทั้งโบราณคดี จิตวิทยา และเศรษฐกิจ เรียกได้ว่ายำเอาความขัดแย้งจากสารพัดพื้นที่และจากหลายช่วงเวลามาสรุป ข้อเสนอสำคัญคือบอกว่าอุณหภูมิที่สูงขึ้นส่งผลกับพฤติกรรมและความรุนแรงของผู้คน
Solomon Hsiang หนึ่งในคณะวิจัยและศาสตราจารย์ทางด้านนโยบายสาธารณะ (public policy) บอกว่าการศึกษาเปรียบเทียบโดยข้ามพื้นที่เช่น เราจะเทียบปัญหาที่ต่างกรรมต่างวาระมากๆ แล้วสรุปว่าต้นเหตุเป็นเพราะเรื่องนี้ ก็ฟังดูยาก แต่เขาบอกว่าจากข้อมูลก็พบความเชื่อมโยงระหว่างอากาศที่ร้อนขึ้นกับการเกิดความขัดแย้งระดับชาติ ไปจนถึงระดับบุคคล ราชวงศ์จีนล่มสลายในหน้าร้อนเพราะการเกษตรพัง รัฐหลายๆ แห่งมักมีการเปลี่ยนแปลงไม่ว่าจะจากการลาออก จากการรัฐประหาร หรือจากการเลือกตั้งก็มักทำกันในหน้าร้อนนี่แหละ
สถิติที่เล็กลงไปกว่านั้น ผู้วิจัยบอกว่า ในหน้าร้อนมีรายงานความรุนแรงเช่น อาชญากรรมระหว่างบุคคลไปจนถึงสงครามระหว่างแก๊งมักจะเพิ่มสูงขึ้น 4% ในขณะที่ความขัดแย้งที่ใหญ่ขึ้น เช่น ในระดับประเทศก็เพิ่มสูงขึ้นถึง 14% อาจารย์ Hsiang อ้างอิงไปที่งานทดลองที่จำลองสถานการณ์การปล้น และพบว่าคุณตำรวจมีแนวโน้มจะยิงคนร้ายเมื่อในห้องนั้นมีอุณหภูมิสูงกว่า นึกถึงตัวละครเมอโซในเรื่องคนนอกที่ยิงคนตายตั้งแต่ต้นเรื่องเพราะอากาศมันร้อน
CDC
นี่ขนาดนักวิจัยยังไม่เจออากาศเวรี่ร้อนอย่างบ้านเราตอนนี้ ดึกแล้วก็ยังร้อน คืนวันศุกร์ในหน้าร้อนหลังหยุดยาวดูจะไม่ค่อยกระตุ้นกิจกรรมที่ร้อนแรงจนอยากให้เราออกไปทำอย่างที่คาดเท่าไหร่ เชื่อว่าหลายคนตอนนี้อาจจะเซ็งๆ กินข้าว เตรียมนอนหง่าวอยู่บ้าน ตอนนี้จะขอบคุณอะไร ก็ขอบคุณแอร์คอนดิชั่นแหละเนอะ แต่แอร์อาจจะเป็นแค่การปัญหาแก้เฉพาะหน้า พวกงานวิจัยเรื่องร้อนๆ ทั้งหลายตอนนี้มีเยอะเพราะโลกเราร้อนขึ้น สุดท้ายความเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศก็มากระทบเราอยู่ดี
อ้างอิงข้อมูลจาก
Illustration by Kodchakorn Thammachart
