โรคหลอดลมอักเสบคือภาวะติดเชื้อที่หลอดลมหลักของปอด (bronchi) จนทำให้หลอดลมอักเสบและระคายเคือง
อาการหลักของภาวะนี้คืออาการไอที่อาจจะขับเสมหะสีเหลืองเทาออกมา โรคหลอดลมอักเสบอาจทำให้ผู้ป่วยเจ็บคอและเกิดเสียงหวีดสูงขณะหายใจได้อีกเช่นกัน
ควรไปพบแพทย์เมื่อไร?
โรคหลอดลมอักเสบส่วนมากจะสามารถรักษาได้ง่าย ๆ ที่บ้านด้วยการพักผ่อน ทานยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (non-steroidal anti-inflammatory drugs - NSAID) และดื่มน้ำมาก ๆ
คุณควรไปพบแพทย์ก็ต่อเมื่ออาการมีความผิดปรกติหรือรุนแรงมาก เช่นหากว่า: มีอาการไอรุนแรงหรือยาวนานมากกว่าสามอาทิตย์ คุณมีไข้ (อุณหภูมิสูงกว่า 38 องศาเซลเซียสขึ้นไป) เป็นเวลานานกว่าสามวัน เสมหะที่ออกมาปนเลือด คุณมีอาการหายใจเร็ว (มากกว่า 30 ครั้งต่อนาที) หรือปวดหน้าอก คุณมีอาการง่วงนอนหรือสับสน คุณประสบกับโรคหลอดลมอักเสบหลายครั้ง คุณมีภาวะสุขภาพที่ปอดหรือหัวใจ เช่นโรคหอบหืด หรือหัวใจล้มเหลว
แพทย์อาจทำการวินิจฉัยด้วยการกำจัดความเป็นไปได้ที่จะเป็นภาวะปอดอื่น ๆ อย่างปอดบวม ซึ่งเป็นภาวะที่มีอาการคล้ายกับโรคหลอดลมอักเสบมาก หากแพทย์คาดว่าคุณเป็นโรคปอดบวม คุณต้องเข้ารับการเอกซเรย์หน้าอกและตรวจตัวอย่างเสมหะ
หากแพทย์คาดว่าคุณเป็นภาวะอื่น ๆ ที่ไม่ได้วินิจฉัยมาก่อน แพทย์จะจัดการทดสอบการทำงานของปอดด้วยการให้คุณหายใจเข้าลึก ๆ และเป่าลมเข้าอุปกรณ์ที่เรียกว่า spirometer เพื่อวัดปริมาตรอากาศภายในปอดของคุณ ความจุปอดที่ลดลงจะบ่งชี้ถึงปัญหาสุขภาพของผู้ป่วย
การรักษาโรคหลอดลมอักเสบ
กรณีโรคหลอดลมอักเสบส่วนมากจะหายไปเองภายในไม่กี่สัปดาห์โดยไม่จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาใด ๆ โรคหลอดลมอักเสบประเภทนี้จะเรียกว่า “โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน” ขณะที่คุณกำลังรอให้ภาวะนี้หายไปเองควรดื่มน้ำและพักผ่อนให้มาก ๆ
บางกรณีอาการของโรคนี้อาจกินระยะเวลายาวนานกว่าปกติ หากอาการต่าง ๆ คงอยู่นานกว่าอย่างน้อยสามเดือนจะเรียกภาวะเช่นนี้ว่า “โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง”
ขณะนี้ยังไม่มีวิธีรักษาโรคหลอดลมอักเสบ มีเพียงการใช้ยาต่าง ๆ บรรเทาอาการเท่านั้น อีกทั้งต้องพึงจำไว้ว่าการสูบบุหรี่หรืออยู่ในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยควันจะทำให้อาการของโรคนี้ทรุดลง
เหตุใดคุณจึงเป็นโรคหลอดลมอักเสบ?
หลอดลมหลัก (bronchi) จะแตกกิ่งก้านสาขาออกไปสู่หลอดลมใหญ่ (trachea) ทั้งสองข้างและสู่หลอดลมขนาดเล็กภายในปอด กิ่งก้านเหล่านี้จะนำไปสู่หลอดลมและขนาดที่เล็กลงเรื่อย ๆ เรียกว่าหลอดลมฝอย (bronchioles)
พนังของหลอดลมหลักจะผลิตมูกออกมาเพื่อดักจับฝุ่นและละอองต่าง ๆ ที่อาจสร้างความระคายเคือง
กรณีโรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลันส่วนมากจะเกิดขึ้นเมื่อการติดเชื้อทำให้หลอดลมหลักอักเสบหรือระคายเคืองจนทำให้มีการผลิตมูกออกมามากกว่าปรกติ ร่างกายของคุณจะพยายามขับมูกที่มากเกินนี้ด้วยการไอ
การสูบบุหรี่เป็นสาเหตุของโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังที่พบได้บ่อยที่สุด เมื่อคุณสูบบุหรี่เป็นเวลานาน ๆ พิษของบุหรี่จะเข้าไปสร้างความเสียหายถาวรกับหลอดลมหลักจนทำให้เกิดการอักเสบขึ้น
ภาวะแทรกซ้อนจากโรคหลอดลมอักเสบ
ปอดบวมเป็นภาวะแทรกซ้อนจากโรคหลอดลมอักเสบที่พบได้บ่อยที่สุด โดยภาวะเกิดขึ้นเมื่อการติดเชื้อลามลึกลงไปยังปอดจนทำให้เกิดถุงลมภายในที่เต็มไปด้วยของเหลว ผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบ 1 จาก 20 คนจะประสบกับภาวะปอดบวมขึ้น
ผู้คนที่มีความเสี่ยงต่อภาวะปอดบวมมีดังนี้: ผู้สูงอายุ ผู้ที่สูบบุหรี่ ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพอื่น ๆ เช่นโรคหัวใจ โรคตับ หรือโรคไต ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอ
ภาวะปอดบวมที่ไม่รุนแรงมักรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะที่บ้าน แต่สำหรับกรณีที่เป็นรุนแรงอาจต้องพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลแทน
ใครสามารถเป็นโรคหลอดลมอักเสบได้บ้าง?
โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลันเป็นภาวะปอดติดเชื้อที่พบได้บ่อยที่สุด และก็เป็นหนึ่งในห้าสาเหตุที่ทำให้ต้องไปพบแพทย์มากที่สุด
โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลันสามารถเกิดกับผู้คนได้ทุกเพศทุกวัย แต่จะพบได้มากกับเด็กที่อายุต่ำกว่าห้าปี พบได้บ่อยในช่วงฤดูหนาว และมักเกิดขึ้นหลังจากเป็นหวัด หรือมีอาการเจ็บคอทั่วไป
คาดกันว่ามีผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังส่วนมากจะเป็นผู้ใหญ่ที่อายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป
อาการของโรคหลอดลมอักเสบ
อาการหลักของโรคหลอดลมอักเสบคืออาการไอที่อาจจะทำให้มีเสมหะสีเหลืองเทาออกมาหรือไม่ก็ได้
อาการอื่น ๆ ของโรคนี้จะคล้ายกับภาวะติดเชื้ออื่น ๆ เช่นหวัด หรือโรคไซนัสอักเสบ โดยมีอาการดังต่อไปนี้: เจ็บคอ ปวดศีรษะ คัดจมูกหรือจมูกตัน ปวดเมื่อยตามตัว เหน็ดเหนื่อย
หากคุณเป็นโรคหลอดลมอักเสบ อาการไอของคุณอาจกินเวลานานหลายอาทิตย์แม้อาการอื่น ๆ จะหายไปแล้ว คุณอาจรู้สึกว่าอาการไอต่อเนื่องทำให้หน้าอกหรือกล้ามเนื้อหน้าท้องของคุณปวดเมื่อยบ้าง
ผู้ป่วยบางคนอาจมีอาการหายใจไม่สะดวกหรือหายใจมีเสียงหายใจสูง อาการเหล่านี้เกิดจากการอักเสบที่หลอดลมและเป็นอาการที่เกิดขึ้นบ่อยกับโรคหลอดลมอักเสบระยะยาว (เรื้อรัง)
โรคหลอดลมอักเสบระยะยาว (เรื้อรัง)
โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังมักถูกเรียกว่าโรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (chronic obstructive pulmonary disease - COPD) ซึ่งจะมีอาการดังต่อไปนี้: หายใจมีเสียงวี้ด มีอาการหายใจติดขัดเพิ่มขึ้นขณะออกกำลังหรือเคลื่อนไหวร่างกาย มีอาการไอขับเสมหะต่อเนื่อง ประสบกับภาวะติดเชื้อในอกหลายครั้ง
อาการเหล่านี้มักจะทรุดลงในช่วงหน้าหนาว และผู้ป่วยมักจะประสบกับอาการที่เกิดขึ้นกะทันหันมากกว่าสองครั้งต่อปี
สาเหตุของโรคหลอดลมอักเสบ
ภาวะหลอดลมอักเสบสามารถเกิดมาจากเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียก็ได้ กระนั้นการติดเชื้อจากไวรัสจะเกิดขึ้นบ่อยที่สุด
กรณีส่วนมากจะเกิดจากเชื้อไวรัสตัวเดียวกับที่ทำให้เป็นหวัดหรือไข้หวัดใหญ่ เชื้อไวรัสจะอยู่ในละอองสารคัดหลั่งที่ออกมาจากจมูกหรือปากของผู้ติดเชื้อ (ผ่านการไอหรือจาม)
ละอองเหล่านี้สามารถกระจายตัวออกไปได้ไกลถึงสามฟุต และสามารถค้างอยู่ในอากาศได้ช่วงเวลาหนึ่งก่อนจะตกลงสู่พื้นผิว ซึ่งเชื้อจะมีชีวิตอยู่บนสิ่งนั้น ๆ ได้นานกว่า 24 ชั่วโมง ผู้ที่สัมผัสสิ่งของที่มีเชื้อจะสามารถแพร่เชื้อไวรัสได้ด้วยการสัมผัสผู้อื่น
สิ่งของในชีวิตประจำวันทั้งที่บ้านและที่สาธารณะอย่างลูกบิดประตูและแป้นพิมพ์ ผู้คนมักจะติดเชื้อจากการสัมผัสสิ่งของจนทำให้เชื้อขึ้นไปอยู่บนมือ และนำมือเปื้อนเชื้อนั้นเข้าใกล้กับจมูกหรือปากของตนเอง อีกทั้งคุณยังสามารถติดเชื้อได้จากการสูดหายใจนำละอองไวรัสในอากาศเข้าไปอีกด้วย
การหายใจนำสารก่อความระคายเคือง
โรคหลอดลมอักเสบสามารถถูกกระตุ้นได้ด้วยการหายใจนำสารที่ก่อความระคายเคืองเข้าไป อย่างเช่นควันไฟ สารเคมี หรือควันบุหรี่ เป็นต้น
การสูบบุหรี่เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง และควันจากบุหรี่ยังส่งผลต่อผู้ที่สูดหายใจเข้าไปอีกด้วย (ผู้สูบมือสอง) ซึ่งผลเสียจากควันมือสองจะส่งผลเช่นเดียวกับที่ตัวผู้สูบได้รับ
โรคที่เกิดจากการประกอบอาชีพ
คุณอาจมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดลมอักเสบมากกว่าคนทั่วไปหากว่าคุณต้องสัมผัสกับสิ่งที่สามารถสร้างความเสียหายแก่ปอดของคุณระหว่างการปฏิบัติงานตามปรกติ เช่น ฝุ่นจากธัญพืช เศษผ้า แอมโมเนีย กรดรุนแรง คลอรีน
ภาวะหลอดลมอักเสบที่เกิดจากการประกอบอาชีพมักจะทุเลาลงเองเมื่อคุณไม่ได้รับสารก่อความระคายเคืองอีกต่อไป
การรักษาโรคหลอดลมอักเสบ
กรณีผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบส่วนมากไม่ต้องเข้ารับการรักษากับแพทย์ และสามารถจัดการอาการต่าง ๆ ได้เองที่บ้าน
อีกทั้งยังไม่มีวิธีรักษาโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง แต่การใช้ชีวิตที่ดีจะสามารถช่วยให้อาการของโรคดีขึ้นได้ โดยเฉพาะการเลิกบุหรี่
การจัดการอาการที่บ้าน
หากคุณเป็นโรคหลอดลมอักเสบ: พยายามพักผ่อนให้มาก ๆ ดื่มน้ำเยอะ ๆ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ และเพื่อให้มูกในปอดถูกขับออกมาง่ายขึ้น รักษาอาการปวดศีรษะ ไข้ และปวดกล้ามเนื้อด้วยยาพาราเซตตามอลหรืออิบูโพรเฟน แต่หากคุณเป็นหอบหืดไม่ควรใช้ยาอิบูโพรเฟน
คุณสามารถจิบน้ำผึ้งผสมมะนาวเพื่อบรรเทาอาการเจ็บคอแทนการใช้ยาก็ได้
เลิกสูบบุหรี่
หากคุณสูบบุหรี่ คุณควรเลิกบุหรี่ในทันทีเนื่องจากบุหรี่จะยิ่งไปกระตุ้นให้โรคหลอดลมอักเสบทรุดหนักกว่าเดิม อีกทั้งยังเป็นตัวแปรที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะนี้ในระยะยาว (เรื้อรัง)
ยาปฏิชีวนะ
แพทย์จะไม่ทำการจ่ายยาปฏิชีวนะให้กับผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบเนื่องจากโรคนี้มักเกิดมาจากเชื้อไวรัสซึ่งยาปฏิชีวนะจะไม่ได้ผล อีกทั้งการใช้ยาปฏิชีวนะในสถานการณ์ที่ไม่จำเป็นอาจทำให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยาได้
แพทย์จะจ่ายยาปฏิชีวนะแก่คุณในกรณีที่คุณมีความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่นปอดบวม
ยาปฏิชีวนะสามารถใช้กับ: เด็กที่คลอดก่อนกำหนด ผู้สูงอายุที่อายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป ผู้ที่มีประวัติเป็นโรคหัวใจ โรคตับ หรือโรคไต ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอ ทั้งจากภาวะสุขภาพหรือผลข้างเคียงจากการรักษาด้วยสเตียรอยด์ ผู้ปวยซิสติก ไฟโบรซิส
หากคุณได้รับยาปฏิชีวนะสำหรับโรคหลอดลมอักเสบ ยาที่ได้มักจะเป็นยาที่ใช้ติดกันห้าวันอย่าง amoxicillin, oxytetracycline หรือ doxycycline
ผลข้างเคียงของยาเหล่านี้มีทั้งคลื่นไส้ อาเจียน และท้องร่วง แต่ก็นับว่าไม่ค่อยเกิดขึ้นนัก
โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง
โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังก็สามารถรักษาได้ด้วยวิธีเดียวกับโรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) ยกตัวอย่างเช่น:
การใช้ยาประเภทที่เรียกว่า mucolytics ที่สามารถช่วยให้ขับมูกออกมาได้ง่ายขึ้น
การออกกำลังที่เรียกว่าโปรแกรมฟื้นฟูสมรรถนะปอด (pulmonary rehabilitation) เพื่อช่วยให้คุณรับมือกับอาการต่าง ๆ ได้ดีขึ้น
การเลิกบุหรี่
👩⚕️👨⚕️ ค้นหาโรค อาการ ยา โรงพยาบาล คลินิก และอ่านบทความสุขภาพ เขียนโดยคุณหมอหรือผ่านการรีวิวจากคุณหมอแล้ว ที่ www.honestdocs.co และ www.honestdocs.id
💪❤️ ไม่พลาดข้อมูลดีๆ ที่จะทำให้คุณแข็งแรงขึ้นทั้งกายและใจ คลิกที่นี่เพื่อแอดไลน์ @honestdocs หรือแสกน QR Code ด้านล่างนี้ และยังติดตามเราได้ที่ Facebook และ Twitter วันนี้
📱📰 โหลดแอป HonestDocs สำหรับ iPhone ได้แล้ววันนี้! จะอ่านบทความ จะเก็บบทความไว้อ่านทีหลัง หรือจะแชร์บทความให้คนที่เราเป็นห่วง ก็ง่ายกว่าเดิมเยอะ คนอื่นไม่ต้องเสียใจให้เราส่ง sms แจ้งเตือนคุณเมื่อแอปพร้อมได้เลย!
ขอบคุณที่วางใจ ทุกเรื่องสุขภาพอุ่นใจ ให้ HonestDocs (ออเนสด็อกส์) คุณหมอมือถือ ดูแลคุณ ❤️
