“ห้องสมุด” นับเป็นอีกพื้นที่สำคัญในการเรียนรู้ เป็นเหมือนคลังสมองที่พร้อมให้ความรู้ ความสนุกกับเราอย่างเรียบง่าย และไม่เรียกร้อง ทั้งหลายแห่งยังมีเรื่องราวสำคัญทางสถาปัตยกรรม และประวัติศาสตร์ ที่ล้วนน่าสนใจ และควรค่าต่อการอนุรักษ์ไว้ที่สุด อาทิเช่น5 แห่ง ที่เรายกมาให้ทุกคนได้ลองไปเยี่ยมชมกันวันนี้
ห้องสมุด เนลสัน เฮย์ส(Neilson Hays Library) - โลกแห่งการเรียนรู้ในสถาปัตยกรรมนีโอคลาสสิก
Neilson Hays Library ได้รับการจดทะเบียนขึ้นเป็นสมาคมห้องสมุด เมื่อปี พ.ศ. 2412 ซึ่งมีเป้าประสงค์เพื่อให้บริการหนังสือ และเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับชาวต่างชาติในกรุงเทพฯ โดยแรกเริ่มห้องสมุดยังไม่มีสถานที่ตั้งแน่นอน แต่มาในปี พ.ศ. 2463 การเสียชีวิตของเจนนี่ เนลสัน(Jennie Nelison) สตรีชาวเดนมาร์กที่มีส่วนสำคัญต่อการดำเนินงานของห้องสมุดมาหลายสิบปี ทำให้นายแพทย์โทมัส เฮย์วอร์ด เฮย์ส(Thomas Heywaed Hays) สามีของเธอต้องการสานต่องานที่เธอทุ่มเททำมาทั้งชีวิต
ด้วยการซื้อที่ดินริมถนนสุรวงศ์ และสร้างอาคารที่จะถูกใช้เป็นห้องสมุด เกิดเป็นตัวอาคารสไตล์นีโอคลาสสิก ที่ได้รับการออกแบบโดยสถาปนิกคนสำคัญของกรุงเทพฯ ในสมัยนั้นอย่าง มารีโอ ตามัญโญ(Mario Tamagno) และกลายมาเป็นห้องสมุดที่ตั้งชื่อตามคู่รักทั้งสองอย่าง เจนนี่ เนลสัน และโทมัส เฮย์วอร์ด เฮย์ส ในนาม“Neilson Hays Library” ซึ่งเปิดให้บริการอย่างเป็นทางการในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2465 นับเป็นห้องสมุดที่เปิดทำการมาแล้วเกือบ100 ปี
และปัจจุบันตัวห้องสมุดที่พึ่งผ่านการบูรณะครั้งใหญ่มาแบบสด ๆ ร้อน ๆ ได้กลับมาเปิดให้ทำการอีกครั้ง โดยนอกจากจะพร้อมสรรพไปด้วยคลังหนังสือภาษาอังกฤษแล้ว ยังมีกิจกรรมการเรียนรู้ เวิร์กชอปด้านการเขียน และอีเวนต์น่าสนใจรอให้ทุกคนไปร่วมสนุกมากมาย
Neilson Hays Library ตั้งอยู่ที่195 ถ.สุรวงศ์ แขวงสุริยวงศ์ เขตบางรัก กทม. 10500 / เปิดวันอังคาร-อาทิตย์ เวลา09:30 - 17:00 น. (ปิดวันจันทร์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์) / โดยรอบห้องสมุดเปิดเป็นสาธารณะให้มาเดินเยี่ยมชมได้ฟรี ส่วนพื้นที่ภายในห้องสมุดจะมีค่าเข้า100 บาทต่อคน(ในกรณีที่ไม่ใช่สมาชิกของห้องสมุด) / เบอร์โทรศัพท์02-233-1731 / FB : Neilson Hays Library
หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร(Bangkok City Library) - แหล่งเรียนรู้คู่ราชดำเนิน
หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร(Bangkok City Library) ถูกดัดแปลงขึ้นมาจากอาคารเก่าแก่ของย่านราชดำเนินที่ก่อสร้างมาตั้งแต่ปี2482 - 2491 โดยเกิดจากการที่กรุงเทพฯ ได้รับเลือกให้เป็นเมืองหนังสือโลก(World Book Capital) ปี พ.ศ. 2556 จากUNESCO โดยหนึ่งในพันธกิจที่นำเสนอไว้ คือโครงการจัดตั้งหอสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร เกิดเป็นหอสมุดที่เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของย่านราชดำเนินอย่างทุกวันนี้
ซึ่งตัวอาคารของหอสมุดจะมีความเป็นเอกลักษณ์ด้วยสถาปัตยกรรมนีโอคลาสสิกที่ผสมผสานไปด้วยสไตล์ตะวันตกกับตะวันออก ส่วนการตกแต่งภายในจะเน้นไปที่การรับแสงสว่างจากธรรมชาติ มีเพดานสูงโปร่งดูสบายไม่อึดอัด ส่วนของพื้นที่การเรียนรู้นั้นจะแบ่งออกเป็น4 ชั้น ที่จัดสรรได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนี้
- ชั้น1 เป็นโซนนิตยสาร หนังสือพิมพ์ ที่มีการอัปเดตฉบับใหม่ ๆ อยู่เสมอ และมีโซนอ่านหนังสือแยกต่างหากสำหรับผู้พิการทางสายตา มีห้องฉายภาพยนตร์ ทั้งคอมพิวเตอร์สำหรับใช้บริการอินเทอร์เน็ตฟรี(สามารถขอรหัสใช้งานได้ที่เคาน์เตอร์ประชาสัมพันธ์)
- ชั้นM โซนสำหรับเด็กโดยเฉพาะ ซึ่งจะมีหนังสือเด็กทั้งภาษาไทย และภาษาอังกฤษ ทั้งเครื่องเล่นเพื่อการเรียนรู้ต่าง ๆ ให้เยาวชนได้ใช้เวลาอย่างสนุกสนานแบบไม่ต้องกังวลว่าจะรบกวนผู้ใช้งานคนอื่น
- ชั้น2 โซนที่เน้นหนักไปที่หนังสือทุกประเภท ชนิดสมชื่อหอสมุดเมืองกรุงเทพฯ แท้ ๆ ไม่ว่าจะเป็น นิยาย หนังสือหายาก หนังสือภาพ บทความ ฯลฯ
- ชั้น3 จะเป็นโซนจัดแสดงนิทรรศการต่าง ๆ มีหนังสือพระราชนิพนธ์ หนังสือโครงการในพระราชดำริ ฯลฯ
โดยนอกจากพื้นที่การเรียนรู้ต่าง ๆ ที่น่าสนใจแล้ว ทางห้องสมุดยังมีคาเฟ่ และพื้นที่พักผ่อนน่าสนใจอีกเพียบ หรือใครที่ต้องการยืมหนังสือ(เฉพาะหนังสือชั้น1-2) ก็เสียค่าสมัครสมาชิกแค่10 บาทต่อปีเท่านั้น และที่เด็ดสุด ๆ ตรงมีปลั๊กไฟให้ใช้บริเวณโต๊ะอ่านหนังสือด้วย
หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร ตั้งอยู่ที่ ถ.ราชดำเนินกลาง แขวงตลาดยอด เขตพระนคร กทม. 10200 / เปิดวันอังคาร- วันอาทิตย์ เวลา09:00 - 16:00 น. (ปิดวันจันทร์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์) / เข้าใช้ฟรี แต่ในช่วงนี้ยังคงต้องมีการลงทะเบียนเพื่อเข้าใช้บริการ/ เบอร์โทรศัพท์02-282-0680 / FB : หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานครBangkok City Library
สำนักหอสมุดแห่งชาติ(National Library of Thailand) - คลังสมองแห่งเมืองสยาม
สำนักหอสมุดแห่งชาติ ซึ่งเป็นคลังข้อมูลเกี่ยวกับหนังสือขนาดใหญ่ของประเทศไทย เป็นหน่วยงานสังกัดกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม มีจุดเริ่มต้นมาในปี พ.ศ. 2440 หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่5) เสด็จนิวัติพระนครกลับจากเสด็จประพาสยุโรป พระองค์ได้ทรงมีพระราชดำริให้ขยายกิจการหอพระสมุดวชิรญาณซึ่งเดิมที เป็นหอพระสมุดสำหรับราชสกุล ให้เป็นหอสมุดสำหรับบริการประชาชนทั่วไป และทรงพระราชทานนามว่า“หอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร” โดยได้จัดตั้งขึ้นมาอย่างเป็นทางการในวันที่12 ตุลาคม พ.ศ. 2448
ต่อมาในปี พ.ศ. 2459 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่6) โปรดเกล้าฯ ให้ย้าย“หอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร” ที่ตั้งอยู่ที่ศาลาสหทัยสมาคมมาไว้ที่ตึกใหญ่ริมถนนหน้าพระธาตุซึ่งเรียกว่า“ตึกถาวรวัตถุ”
และมาในปี พ.ศ. 2469 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่7) โปรดเกล้าฯ ให้แยก“หอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร” ออกเป็น2 หอ คือ
- “หอพระสมุดวชิราวุธ” ซึ่งตั้งอยู่ที่ตึกถาวรวัตถุเช่นเดิม ให้เป็นพื้นที่เก็บหนังสือฉบับพิมพ์
- “หอพระสมุดวชิรญาณ” ให้ใช้เป็นที่เก็บหนังสือตัวเขียนและตู้พระธรรม
มาในปี พ.ศ. 2476 หลังการจัดตั้งกรมศิลปากรของรัฐบาล และมีพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการกำหนดให้หอพระสมุดสำหรับพระนคร มีฐานะเป็นกองหนึ่งในกรมศิลปากรเรียกว่า“กองหอสมุด” และมีการเปลี่ยนชื่อหอสมุดสำหรับพระนครเป็น“หอสมุดแห่งชาติ”
ส่วนการเกิดกลายเป็น“สำนักหอสมุดแห่งชาติ” อย่างที่เราเห็นกันในปัจจุบันเริ่มขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2505 หลังรัฐฯ ได้อนุมัติงบประมาณก่อสร้างอาคารหอสมุดแห่งชาติในสถาปัตยกรรมทรงไทย สูง5 ชั้น บนเนื้อที่ประมาณ17 ไร่
โดยปัจจุบันสำนักหอสมุดแห่งชาติทำหน้าที่จัดเก็บสิ่งพิมพ์ทุกประเภทที่จัดพิมพ์ในประเทศที่กลุ่มพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศได้รับตามพระราชบัญญัติจดแจ้งการพิมพ์ พ.ศ. 2550 อย่างละ1 เล่ม/ ฉบับ ได้แก่หนังสือ วารสาร หนังสือพิมพ์ โดยทำการลงทะเบียนในฐานข้อมูล และทำบัตรหลักฐาน และเป็นคอมมูนิตี้ทางการเรียนรู้ ที่มีทั้งห้องบริการหนังสือทั่วไปทุกประเภท ส่วนจัดเก็บวิทยานิพนธ์ และวิจัย หอสมุดดนตรี หนังสือตัวเขียนและจารึก(เอกสารโบราณ) อีเวนต์เกี่ยวกับการเรียนรู้สำหรับเยาวชน ฯลฯ ชนิดที่ไม่เกินเลยไปไกลนัก หากจะให้นิยามว่า“สำนักหอสมุดแห่งชาติ” เปรียบเสมือนคลังสมองขนาดใหญ่ของประเทศโดยแท้จริง
สำนักหอสมุดแห่งชาติ ตั้งอยู่ที่ ถ.สามเสน แขวงวชิรพยาบาล เขตดุสิต กทม. 10300 / วันอังคาร-ศุกร์ เปิดเวลา09:00 - 18:30 และวันเสาร์-อาทิตย์ เปิดเวลา09:00 - 17:00 น. (ปิดวันจันทร์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์) / เข้าใช้บริการฟรี/ เบอร์โทรศัพท์02-280-9829 / FB : National Library of Thailand
ห้องสมุดเพื่อการเรียนรู้ สวนลุมพินี(Suan Lumpini Discovery Learning Library) - ออกกำลังสมองที่สวนลุมพินี
นอกจากเป็นสวนสาธารณะหลักที่หลายคนนิยมมาออกกำลังกายกันแล้ว สวนลุมพินียังมีพื้นที่สำหรับออกกำลังสมองอย่าง ห้องสมุดเพื่อการเรียนรู้ อีกด้วย โดยห้องสมุดแห่งนี้ ก่อสร้างขึ้นมาในปี พ.ศ. 2498 และเปิดดำเนินการครั้งแรกวันที่24 มิถุนายน2499 ในสถาปัตยกรรมแบบโครงเหล็กชั้นเดียวขนาด499 ตร.ม. ซึ่งตั้งอยู่บริเวณด้านหลังพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่6) โดยในปี พ.ศ. 2534 ได้ทำการปรับปรุงห้องสมุด โดยก่อสร้างอาคารใหม่เพิ่มให้เป็นรูปตัวที(T) และมีชั้นใต้ดิน ขนาดพื้นที่168 ตร.ม.
ปัจจุบันตัวห้องสมุดมีการตกแต่งภายในให้มีความทันสมัย มีบริการสืบค้นข้อมูลด้วยระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ อินเทอร์เน็ต สารานุกรมออนไลน์ หนังสือหลากหลายประเภท และมีการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่านให้กับผู้ที่สนใจได้เข้ามาร่วมสนุกอย่างต่อเนื่อง
ห้องสมุดเพื่อการเรียนรู้ สวนลุมพินี ตั้งอยู่ที่ ถ.พระรามที่4 แขวงลุมพินี เขตปทุมวัน กทม. 10330 / วันอังคาร-เสาร์ เปิดเวลา08:30 - 16:30 น. และวันอาทิตย์ เปิดเวลา09:00 - 17:00 น. (ปิดวันจันทร์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์) / ผู้ใหญ่(อายุ15 ปีขึ้นไป) มีค่าสมาชิกรายปี10 บาท และเด็ก(อายุไม่เกิน15 ปี) 5 บาท และค่าประกันหนังสือในครั้งแรกที่สมัคร ผู้ใหญ่40 บาท และเด็ก20 บาท/ เบอร์โทรศัพท์02-163-4675 / FB : ห้องสมุดเพื่อการเรียนรู้ สวนลุมพินี
ห้องสมุดสยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์(The Siam Society Library) - มรดกทางตัวอักษรของสยามสมาคม
ห้องสมุดเก่าแก่ที่ตั้งอยู่ในสยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์ ถูกยกให้เป็นห้องสมุดที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของกรุงเทพฯ โดยสร้างมาตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่5) ภายในมีหนังสือน่าสนใจทั้งด้านประวัติศาสตร์ศิลปศาสตร์มนุษยศาสตร์ฯลฯซึ่งแรกเริ่มมีเป้าหมายเพื่อสร้างความรู้ทางด้านศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ของประเทศไทย
โดยยังมีการจัดเก็บต้นฉบับทางวิชาการแผนที่โบราณภาพถ่ายตลอดจนสถานที่เก็บบันทึกการประชุมประจำเดือนของคณะกรรมการสยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นเอกสารมรดกความทรงจำแห่งโลกของไทยจากยูเนสโกเรียกว่าเป็นอีกแหล่งข้อมูลชั้นดีในการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของสยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์หรือเกร็ดประวัติน่าสนใจต่างๆเกี่ยวกับประเทศไทย
ห้องสมุดสยามสมาคมฯ ตั้งอยู่ที่ ซ.สุขุมวิท21 แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กทม. 10110 / เปิดวันอังคาร- เสาร์ เวลา09:00 - 17:00 น. (ปิดวันอาทิตย์, วันจันทร์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์) / สมาชิกเข้าใช้บริการห้องสมุดฟรี/ ส่วนผู้ใช้บริการทั่วไปสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ เบอร์โทรศัพท์02-661-6470 / FB : The Siam Society Under Royal Patronage
