18 กุมภาพันธ์ 2562 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า คณะกรรมาธิการวิสามัญ (กมธ.) พิจารณาร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ข้าว พ.ศ…. สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ที่มี พล.อ.มารุต ปัชโชตะสิงห์ เป็นประธาน
ได้เชิญตัวแทนเครือข่ายชาวนา กว่า 70 คน นำโดย นายระวี รุ่งเรือง ประธานเครือข่ายชาวนาไทย เข้ารับฟังเนื้อหาของร่างพ.ร.บ.ข้าว ที่เตรียมเข้าสู่การพิจารณาของ สนช. วันที่ 20 กุมภาพันธ์ พร้อมกับชี้แจงในประเด็นที่ถูกวิจารณ์
ทั้งนี้ก่อนจะเข้าสู่การชี้แจงของ กมธ. นายพรเพชร วิชิตชลชัย ประธานสนช. ที่เข้าร่วมห้องประชุมตอนต้น กล่าวกับตัวแทนชาวนา โดยยืนยันจะพิจารณาบทบัญญัติเพื่อประโยชน์กับเกษตรกรมากที่สุด และพร้อมรับทุกความเห็นมาพิจารณาในที่ประชุม ทั้งนี้ประเด็นที่เป็นข้อวิจารณ์ รวมถึงถ้อยคำที่ยังคลุมเครือที่ประชุม ซึ่งมี สนช. ทั้ง 200 คนจะช่วยพิจารณา เพื่อประโยชน์ของอาชีพชาวนา
ขณะที่นายสมชาย แสวงการ เลขานุการกรรมาธิการวิสามัญกิจการสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (วิป สนช.) กล่าวด้วยว่าในวันประชุม ขอเชิญตัวแทนเครือข่ายชาวนาร่วมฟังการพิจารณา ในห้องประชุม ซึ่งเป็นเพียงการเข้ามารับฟัง ไม่ใช่ให้เข้ามาประท้วง อย่างไรก็ตามการพิจารณาร่างกฎหมายยืนยันว่าเป็นประโยชน์กับชาวนาอย่างแท้จริง
ผู้สื่อข่าวรายงานว่าตัวแทนชาวนาที่ร่วมรับฟังคำชี้แจงของกมธ.ฯเสนอความเห็นเพื่อปรับปรุงร่างกฎหมาย อาทิ กำหนดให้มีโรงเรียนชาวนา เพื่อรวบรวมองค์ความรู้ของเกษตรกร และพัฒนาต่อยอดการพัฒนา และอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นเมือง ด้วยกระบวนการของเครือข่ายชาวนาแทนให้หน่วยงานของรัฐดำเนินการ, กำหนดให้มีกองทุนเพื่อชาวนา, กำหนดให้มีตัวแทนคณะกรรมการนโยบายและบริหารจัดการข้าว (กบข.) ระดับอำเภอ และระดับจังหวัด และมีหน้าที่ดูแลข้อพิพาท หรือไกล่เกลี่ย การขายข้าว รวมถึงจัดสรรงบประมาณให้เครือข่ายชาวนา และ ในสัดส่วนของกรรมการ กบข. และอนุกรรมการฯ กำหนดกระบวนการได้มาซึ่งกรรมการ ในสัดส่วนตัวแทนเกษตรกร ควรให้เครือข่ายชาวนาเป็นผู้คัดเลือกกันเองก่อนเสนอให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์แต่งตั้ง แทนใช้อำนาจของรัฐมนตรีแต่งตั้ง
กมธ.ยืนยันว่าจะนำความเห็นของเครือข่ายเขียนไว้ในข้อสังเกต และให้รัฐบาลรวมถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรับไปพิจารณา ทั้งนี้ข้อเสนอดังกล่าวไม่สามารถเขียนไว้ในร่างกฎหมายได้ เพราะจะขาดความยืดหยุ่น แต่ตามอำนาจของ กบข. ที่เขียนไว้ในร่างกฎหมายในมาตรการส่งเสริมและพัฒนาสามารถนำข้อเสนอของชาวนาไปพิจารณาได้ ขณะที่กระบวนการสรรหาตัวแทนชาวนานั้น ในบทเฉพาะกาลกำหนดให้ กบข. ชุดปัจจุบัน ต้องกำหนดกติกาและระเบียบที่เกี่ยวข้องให้เสร็จภายใน 90 วัน ซึ่งขั้นตอนว่าด้วยการสรรหาตัวแทนเกษตรกร จะรับไปพิจารณา
ผู้สื่อข่าวรายงานว่าในการชี้แจงดังกล่าว ตัวแทนชาวนาที่ร่วมประชุมนอกจากสะท้อนความเห็นแล้ว ยังกล่าวชื่นชมผ่านป้ายข้อความแสดงการสนับสนุน อาทิ นายสมคิด จาตุศรีพิทักษ์ รองนายกฯ ที่นำนโยบายประชารัฐช่วยเหลือชาวนา ช่วยยกระดับการทำนา พร้อมกับกล่าวขอบคุณ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกฯ และหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ที่ยินยอมให้พิจารณา ร่าง พ.ร.บ.ข้าว พ.ศ…. และเตรียมทำให้แล้วเสร็จในรัฐบาลชุดปัจจุบัน ทั้งนี้ยังได้แสดงเจตนาสนับสนุนร่างพ.ร.บ.ข้าว ฉบับ สนช. ด้วยการยกมือสนับสนุนให้ สนช.ผ่านการพิจารณาในวันที่ 20 กุมภาพันธ์ นี้
ทั้งนี้ในตอนท้าย นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ กมธ. กล่าวตอนหนึ่งถึงกรณีที่กระแสโจมตีร่างพ.ร.บ.ข้าว ว่า มีฝ่ายการเมืองขอร้องให้ยุติการพิจารณาร่างพ.ร.บ.ข้าว และให้ยกไปพิจารณาในรัฐบาลหลังการเลือกตั้ง แต่ผมมองว่าถ้าเขาจะทำจริง ทำไม่ต้องรอ ยืนยันว่าไม่มีผลประโยชน์หรือธุรกิจอยู่เบื้องหลัง โดยตนขอให้สังคมเข้าใจว่าร่างกฎหมายดังกล่าวผ่านพิจารณา จะมีผลกระทบเล็กน้อยกับผู้ประกอบการ,โรงสี เพื่อให้ปรับตัว ลดความเหลื่อมล้ำ และแก้ปัญหาที่ชาวนาถูกเอาเปรียบ
ผู้สื่อข่าวรายงานด้วยว่า สำหรับ ร่าง พ.ร.บ.ข้าว พ.ศ…. จะเข้าสู่ที่ประชุมของ สนช. ในวาระสองและวาระสาม วันที่ 20 กุมภาพันธ์นี้ เป็นเรื่องด่วนลำดับที่ 2 โดย กมธ.ฯ แก้ไขบทบัญญัติเป็นจำนวนมาก ทั้งนี้ไม่มีกมธ.ฯ สงวนความเห็นและมี สนช. ที่เสนอคำแปรญัตติ 2 คน คือ พล.ร.อ.นพดล โชคระดม และ พล.ร.อ.ชัยวัฒน์ เอี่ยมสมุทร ขณะที่ประเด็นที่สังคมกังวล ต่อกรณีการกำกับเครือข่ายชาวนาที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไว้แจกเครือข่าย, ขายในเครือข่าย ที่ร่างกฎหมายกำหนดให้ต้องได้รับการรับรองพันธุ์ข้าวจากกรมการข้าวและอาจเปิดช่องเอื้อประโยชน์กับนายทุนขายเมล็ดพันธุ์ข้าวนั้นกมธ.ยืนยันว่าจะไม่มีกรณีการรับรองพันธุ์ข้าวของชาวนาเพื่อซื้อ-ขาย
แต่เมื่อพิจารณาในร่างกฎหมาย มาตรา 27/2 ว่าด้วยการส่งเสริมให้ชาวนาปลูกข้าวที่ดีมีคุณภาพ ยังกำหนดให้ชาวนาใช้พันธุ์ข้าวที่กรมการข้าวประกาศรับรองพันธุ์ ที่เพาะปลูกในเขตที่มีศักยภาพ ตามที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ประกาศ หรือ ปลูกในพื้นที่ของตนเองที่มีสิทธิตามกฎหมาย นอกจากนั้นแล้วในร่างกฎหมายยังกำหนดให้ กรมการข้าวเป็นหน่วยงานตรวจสอบพันธุ์ข้าว และสามารถมอบหมายให้หน่วยงานอื่นตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์ข้าวได้
ทั้งนี้ พล.อ.ดนัย มีชูเวท ประธาน กมธ.การเกษตรและสหกรณ์ ที่ร่วมฟังคำชี้แจง กล่าวกับสื่อมวลชนว่า ในขั้นตอนรับรองพันธุ์ข้าวของกรมการข้าว จะใช้เวลาพิจารณา นานถึง 6 ปี ดังนั้นในกรณีที่ชาวนาต้องการรับรองพันธุ์ข้าว เพื่อเพิ่มมูลค่าข้าวแม้เป็นไปตามความสมัครใจ ต้องใช้เวลาพอสมควร และอาจทำให้ชาวนาเสียประโยชน์ได้.
