คำว่าวิกฤตและคำว่าโอกาสสองคำนี้เมื่อเกิดขึ้นในชีวิตและดูเหมือนว่ามันจะให้ความรู้สึกที่ตรงข้ามกันอย่างสุดขั้ว แต่ถ้าใครที่เคยมีประสบการณ์เกิดวิกฤตในชีวิตแล้วได้มองย้อนกลับไป อาจจะพบได้ว่ามันคือสิ่งเดียวกัน พูดแบบนี้หลายคนคงอยากจะถามผมกลับว่า
"ถ้าบ้านคุณไฟไหม้" เป็นโอกาสหรือเปล่า?
"ถ้าตรวจพบว่าคุณเป็นมะเร็ง" เป็นโอกาสหรือเปล่า?
"ถ้ากิจการคุณล้มละลาย" เป็นโอกาสหรือเปล่า?
"ถ้าแฟนคุณมีชู้" คือโอกาสหรือเปล่า?
"สูญเสียคนรักในครอบครัว" เป็นโอกาสหรือเปล่า?
หรือที่กล่าวมาทั้งหมดมันคือวิกฤตของชีวิตอย่างที่คนส่วนใหญ่เข้าใจกัน
ผมออกตัวก่อนเลยว่าไม่ได้เป็นคนโลกสวยเชิญชวนผู้อ่านมามองโลกด้านที่สวยงามอย่างเดียว หรือเป็นคนอคติมีปมจมทุกข์มองโลกในแง่ร้ายเท่านั้น แต่อยากจะเชิญชวนผู้อ่าน มาลอง มองโลกตามความเป็นจริง ที่มันมีทั้งสองด้าน ดังที่ยกตัวอย่างไปแล้วเรื่องวิกฤตในชีวิต ไฟไหม้น้ำร้อนลวก อกหักรักคุด ล้มละลายตายจากมันจะเป็นโอกาสได้อย่างไร เรื่องแรกเป็นประสบการณ์โดยตรงจากชีวิตผม
เมื่อ 16 ปีที่แล้วผมเคยบ้านไฟไหม้ในวันที่พี่สาวแต่งงาน ไหม้แต่เช้าตรู่ตอนที่ครอบครัวเราไปทำบุญเลี้ยงพระกันอยู่ที่วัด ความเสียหายอยู่ในระดับที่ว่าอยู่อาศัยไม่ได้เลย ต้องไปอาศัยเพื่อนบ้านนอน แน่นอนครับว่าในวันนั้นเรามองว่ามันคือวิกฤตของชีวิต แต่เหตุการณ์ในครั้งนั้นทำให้ผมได้มีโอกาสไปปฏิบัติธรรมเพื่อให้แม่สบายใจเพราะเป็นสิ่งที่แม่อยากให้ผมได้ทำ และผมเองก็อยากได้คำตอบที่เคยสงสัยหลายอย่างในชีวิต ซึ่งครั้งนั้นมันเปลี่ยนความคิดเปลี่ยนทัศนคติเปลี่ยนชีวิตผมไปมากพอสมควรผมเข้าใจชีวิตมากขึ้นเข้าใจตัวเองมากขึ้นเข้าใจต้นเหตุและที่มาของทุกข์มากขึ้น
ทั้งที่โดยปกติแล้วผมเกลียดการปฎิบัติธรรมมากรู้สึกว่าเป็นเรื่องงี่เง่าไร้สาระและไม่มีประโยชน์ใดๆ ทั้งสิ้นในชีวิต เป็นเรื่องของคนงมงาย คนแก่คนเชยๆ เรียกได้ว่าถ้าไม่เกิดวิกฤตในชีวิตผมไม่มีโอกาสเดินเข้าไปหาทางนี้แน่ๆ อย่างมากก็คงแค่อ่านหนังสือธรรมะ จำหลักธรรมคำสอนเพื่อมาถกมาเถียงมาวิพากษ์วิจารณ์ แต่ไม่เคยผ่านประสบการณ์จริงประสบการณ์ตรงลิ้มรสชาติความทุกข์เรียนรู้จากทุกข์ ได้เห็นทุกข์ ได้เข้าใจทุกข์ และรู้วิธีออกจากทุกข์
ครอบครัวเราก็ได้มีโอกาสเผชิญปัญหาร่วมกันมีความเห็นอกเห็นใจกัน ได้ร่วมกันสร้างตัวสร้างฐานะช่วยเหลือเกื้อกูลกันอย่างรักใครปรองดอง ทำให้เรารักกันมากยิ่งขึ้นได้มีโอกาสเห็นมิตรภาพดี ได้เห็นความจริงใจของเพื่อนฝูงและญาติมิตรที่เข้ามาช่วยเหลือ มีโอกาสได้เห็น คนเห็นแก่ตัวคนไม่มีน้ำใจคนจ้องจะเอาเปรียบเหยียบย่ำซ้ำเติม เรียกว่าได้มีโอกาสเห็นนิสัยสันดานที่แท้จริงของคนรอบตัว
จะเห็นได้ว่าวิกฤตมันก็นำพาไปสู่โอกาสที่ทำให้ชีวิตสงบร่มเย็นมีความสุขขึ้นได้ แน่นอนว่ามันคงไม่ใช่ ทุกคนที่สามารถพลิกวิกฤตในชีวิตให้กลายเป็นโอกาสขึ้นมาได้ เพราะหลายๆคนเมื่อเกิดวิกฤตในชีวิตแล้วกลับยิ่งทำให้มันเป็นวิกฤติหนักขึ้นจนถึงขั้นหายนะ เช่นผู้หญิงบางคนที่ไปหลงรักผู้ชายแบดบอย ทั้งนอกใจ ไถเงิน ใช้กำลัง แต่เวลาอารมณ์ดีก็ปากหวาน ทำดีด้วยมากมาย จนเธอมองข้ามสิ่งเลวร้ายที่ผ่านมาและตัดสินใจให้อภัย คบต่อไป แล้วผู้ชายก็กลับมาทำร้ายร่างกายและจิตใจเธออีก วนเวียนแบบนี้ซ้ำแล้วซ้ำเล่า เป็นที่เอือมระอาของคนรอบข้างว่าทำไมถึงตาบอดขนาดนี้ ยิ่งคบชีวิตยิ่งแย่ลงเรื่อยๆ
แล้วอะไรล่ะที่สามารถพลิกวิกฤตให้กลายเป็นโอกาส หรือว่ามันคือ มุมมอง ที่ทำให้เราเห็นโลกทั้งสองด้าน ไม่จดจ่ออยู่กับด้านใดด้านเดียว ยามสุขก็ไม่หลงใหลเพลิดเพลินจนประมาท ยามทุกข์ก็ไม่จมอยู่กับทุกข์จนตัดสินใจแก้ปัญหาด้วยอารมณ์ซึ่งนำพาไปสู่หายนะ แต่มองว่ามันคือโอกาสในการฝึกความอดทน โอกาสในการเรียนรู้ชีวิต โอกาสเรียนรู้ข้อผิดพลาดที่เราจะไม่ทำซ้ำ ซึ่งการที่จะมีมุมมองที่เห็นโลกทั้ง 2 ด้านตามความเป็นจริงนั้น สามารถฝึกฝนได้ คือฝึกมีสติให้ทันรู้อารมณ์ ในยามที่จะหลงไปด้านใดด้านนึง แต่ถ้าขี้เกียจฝึกก็คงต้องให้ประสบการณ์ชีวิตในยามที่มีความทุกข์เป็นผู้สั่งสอน เจอวิกฤตบ่อยๆ เข้า เรียกว่า ตกต่ำจนตื่น สักวันก็จะเห็น โอกาส ให้กับตัวเอง
อยู่ที่ว่า จะเลือกแบบไหน ฝึกไว้ก่อน หรือ รอให้ธรรมชาติสอนเรา ซึ่งการที่จะให้ธรรมชาติสอนเราว่า วิกฤต ทำให้มีโอกาส เราก็ไม่ได้เรียนกันฟรีๆ ธรรมชาติเก็บค่าเล่าเรียนเราด้วยน้ำตา เหงื่อ ความทุกข์ ความทน ทรมาน กว่าจะเข้าใจและถ้าผ่านหลักสูตรไปได้ ในยามเกิดวิกฤตครั้งต่อไปเข้ามาในชีวิต คุณจะหาโอกาสจากมันได้ไม่ยาก เพราะคุณมี "โอกาส" ได้เรียนรู้มาแล้ว
นี่คือคำตอบของผม คำตอบของคุณคืออะไร? "วิกฤต" จะพาคุณไปทางไหน บรรลุ หรือ บรรลัย
คุณคงต้อง ลอง เรียน รู้ ดูละกัน
ขอให้เจอ วิกฤต นะครับ
