คุณตื่นนอนเวลาหกโมงเช้าวันนี้ มันคือจุดเริ่มต้นชีวิตคุณของวันนี้ มันคือ ‘วันเกิด’ ของคุณ คุณทำกิจกรรมต่าง ๆ ทั้งวันจนค่ำ คุณนอนตอนสี่ทุ่ม นาทีที่คุณนอนหลับก็คือนาทีที่คุณ ‘ตาย’ จากวันนี้
ชีวิตคุณในวันนี้คือหกโมงเช้าถึงสี่ทุ่ม
นี่อาจเป็นนัยสำคัญของ‘วันเกิด’
โหราศาสตร์ส่วนใหญ่ใช้วันเกิดของคนเป็นสิ่งกำหนดชะตา เกิดวันไหน เวลาใด ชีวิตก็เป็นอย่างนั้น พ่อแม่หลายคู่จึงกำหนดวันเกิดให้ลูกเอาเองตามที่นักโหราศาสตร์บอก เพื่อหวังให้ลูกมีชะตาที่ดี
ในเมื่อมนุษย์เรารู้จักแปลงเส้นทางสายน้ำเพื่อประโยชน์ทางเกษตรกรรม ก็น่าจะดัดแปลงวันเกิดเพื่อประโยชน์ของเราได้ มิใช่หรือ ? พ่อแม่ก็อาจขอให้หมอเอาลูกออกจากท้องแม่ก่อนกำหนด
ตัวเลขสถิติการผ่าท้องคลอดของหญิงไทยสูงประมาณร้อยละ 35-40 หรือเท่ากับหนึ่งในสามของสตรีตั้งครรภ์ทั้งหมด ในทวีปเอเชียจัดว่าสูงเป็นอันดับที่สองรองจากประเทศจีน
อัตราการผ่าท้องทำคลอดของหญิงไทย เฉพาะในโรงพยาบาลรัฐสูงขึ้น เท่ากับร้อยละ 35-40 ของการคลอดทั้งหมด และในโรงพยาบาลเอกชนสูงถึงร้อยละ 70-80 ของการคลอดทั้งหมด
องค์การอนามัยโลกกำหนดว่า การผ่าท้องคลอดต้องเป็นกรณีจำเป็นทางการแพทย์ และไม่ควรเกินร้อยละ 15 ของหญิงตั้งครรภ์ทั้งหมด
คนไทยผ่าคลอดมากขึ้นเรื่อย ๆ ทุกปี จนปัจจุบันสูงกว่ากำหนดขององค์การอนามัยโลกสองเท่า
การผ่าท้องคลอดจำนวนมากเกิดขึ้นเพราะต้องการคลอดเด็กตามฤกษ์ที่หมอดูกำหนดไว้ และมีความเสี่ยงกว่าการคลอดตามธรรมชาติ
แต่วันออกจากท้องแม่เป็นวันเกิดจริงหรือ ? เราควรนับวันเกิดจากอะไร ? นาทีที่เราออกจากครรภ์แม่ หรือนาทีปฏิสนธิ ?
จุดนี้มีข้อถกเถียงว่า วันเกิดไม่ใช่ ‘วันเกิด’ ในมุมชีววิทยา วันเกิดของเราจริง ๆ ก็คือเวลาที่ปฏิสนธิ เพราะจุดปฏิสนธิเป็นเวลาเจาะจงตายตัว เวลาที่ทารกโผล่ออกมาจากครรภ์แม่ต่างหากที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ ทารกซึ่งคลอดก่อนกำหนดอายุตั้งแต่เจ็ดเดือนขึ้นไป สามารถมีชีวิตรอดพอกับทารกที่คลอดตามเวลาปกติ
เราถือว่าขณะจิตที่ทารกออกจากครรภ์แม่คือจุดกำเนิดชีวิต หรือวันเกิด แต่เนื่องจากเมื่อออกจากครรภ์แม่ ทารกก็มีร่างกายเรียบร้อยแล้ว อายุประมาณเก้าเดือน
โหราศาสตร์จีนนับอายุสองแบบคืออายุจริงกับอายุเทียม
อายุเทียมหรือซวีซุ่ย (虛歲) คืออายุปฏิสนธิ
หากเด็กเกิดมาวันแรก ก็มีอายุหนึ่งขวบ เพราะรวมอายุในครรภ์มารดาด้วย นับเป็นหนึ่งปี
อายุแท้หรือสรือซุ่ย (實歲) หรือโจวซุ่ย (周歲) คืออายุนับจากวันลืมตาดูโลก
อย่างไรก็ตาม จุดปฏิสนธิคือวันเกิดจริงหรือ ? เพราะสเปิร์มกับไข่ก็มีชีวิตมาก่อนที่จะผสมกัน
สเปิร์มกับไข่เกิดจากพ่อแม่ซึ่งสืบทอดชีวิตต่อมาจากปู่ย่าตายาย ไล่ไปยังบรรพบุรุษ ไปจนถึงมนุษย์คนแรก
ถ้าไล่ย้อนถอยหลังไปเรื่อย ๆ จะพบว่าไม่มีจุดใดที่มี ‘การเกิด’ ชีวิตใหม่ มันก็คือชีวิตเดิมที่ร้อยต่อกันมาไม่ขาดสาย ตั้งแต่วันแรกของชีวิตแรกบนโลก
มองแบบนี้มนุษย์เราก็สืบสายมาจากชีวิตแรกอย่างไม่ขาดตอน
มองแบบนี้วันเกิดของเราก็คือวันเกิดของเซลล์แรกบนโลก
แต่วันเกิดของเซลล์แรกบนโลกอาจไม่ใช่วันแรกของชีวิตจริง ๆ เพราะมันอาจมาจากโลกอื่น !
เราไม่รู้ว่าชีวิตแรกบนโลกเรามาจากไหน
หลักฐานบ่งว่าโครงสร้างชีวิตแรกในโลกเป็นจุลชีพ แบคทีเรียเป็นรากฐานของชีวิต หลังจากนั้นก็แตกหน่อกลายพันธุ์จนเป็นสัตว์ พืชทั้งหลายในโลก
คำถามคือชีวิตแรกเกิดขึ้นมาจากวัตถุดิบบนโลกยุคแรก หรือว่ามันมาจากที่อื่น เช่น ติดมากับดาวหาง อุกกาบาต เมื่อตกบนโลก มันก็ปรับตัวและแพร่พันธุ์ แตกเป็นอาณาจักรพืช อาณาจักรสัตว์ สืบทอดชีวิตต่อมาเรื่อย ๆ จนมาถึงมนุษย์ปัจจุบันเมื่อสองแสนปีก่อน
เซลล์แรกของโลกมาจากไหน ? เกิดขึ้นเองบนโลกเรา หรือว่ามาจากต่างดาว ?
เรารู้ว่าเซลล์สามารถอยู่รอดในน้ำแข็งและความร้อนสูง จึงมีความเป็นไปได้ที่ดาวหางหรืออุกกาบาตนำเซลล์ชีวิตจากต่างดาววิ่งมาตกบนโลก และอาจจะในโลกอื่น ๆ นับไม่ถ้วน บางทีชีวิตอาจมีมาตั้งแต่ระยะแรกของจักรวาล
เรารู้จากหลักฐานว่าชีวิตทั้งหมดบนโลกสืบสายมาจากต้นกำเนิดเดียวกันราวสี่พันล้านปีก่อน ชีวิตแรกมีโครงสร้างง่าย ๆ อย่าง nucleic acids ยังไม่มีดีเอ็นเอ
เราไม่รู้ว่าการผสมให้เกิดชีวิตในโลกอื่น ๆ ทำได้อย่างไร จำเป็นต้องเป็นสูตรเดียวกับบนโลกเราหรือไม่
เราอาจย้อนกลับไปจนถึงวันที่มีชีวิตแรกบนโลก แต่นั่นก็ยังไม่ใช่ข้อสรุปว่ามันมีตัวตนมาก่อนหรือไม่
ชีวิตคืออะไร ? มันมาได้อย่างไร ? เราให้คำจำกัดความคำว่า ‘ชีวิต’ อย่างไร ?
มองในเชิงเคมี สิ่งมีชีวิตบนโลกเป็นเพียงส่วนผสมของธาตุคาร์บอน ออกซิเจน ไฮโดรเจน ซัลเฟอร์ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส ฯลฯ มาชุมนุมกันเป็นรูปชีวิต โดยโครงสร้างเคมี ไม่มีอะไรพิสดาร
ในมุมชีววิทยา ชีวิตก็คือระบบที่โปรตีนและ nucleic acids เกาะเกี่ยวกันจนเกิดโครงสร้างที่ดำเนินชีวิตได้ สืบสายพันธุ์ได้ วิวัฒนาการได้
แต่ชีวิตสามารถเกิดขึ้นมาจากอากาศธาตุ เมื่อเคมีมาเจอกันลงตัวเช่นนั้นหรือ ?
แต่นี่คือนิยามของชีวิตของทั้งจักรวาลหรือ ?
อาจจะใช่ อาจจะไม่ใช่ !
ยังมีอีกหลายคำถาม ชีวิตที่เรารู้จักใช่ชีวิตเดียวกับทั้งจักรวาลหรือไม่ ? มีชีวิตรูปแบบอื่น ๆ อีกหรือไม่ ? เราไม่รู้
ดังนั้นจึงอาจด่วนสรุปไม่ได้ว่า ชีวิตต้องมีรูปแบบอย่างที่เรารู้จักและคุ้นเคย
……………
ทุกคนที่เกิดในวันและเวลาเดียวกันมีชะตาชีวิตเหมือนกันหรือไม่ ?
หลักฐานบอกว่าไม่ใช่
ดูง่ายที่สุดคือฝาแฝดเหมือน
ดวงดาวมีผลต่อชีวิตคนจริงโดยอิงวันเกิด ย่อมต้องมีผลเดียวกันต่อฝาแฝดเหมือนทุกคู่ที่เกิดในวัน เวลา สถานที่กัน แต่หลักฐานชี้ว่าไม่จริง มีตัวอย่างฝาแฝดเหมือนที่พบชะตากรรมต่างกัน เช่น คนหนึ่งตาย อีกคนยังอยู่ดี
จากสถิติโลก ทุก ๆ นาทีที่ผ่านไป มีทารกเกิดใหม่ราว 250 คน ถ้าวันเกิดเป็นปัจจัยสำคัญต่อชะตาชีวิตของเราจริง มนุษย์ 250 คนนี้ก็ต้องมีชะตาชีวิตแบบเดียวกันหรือใกล้เคียงกัน
แต่ในชีวิตจริงไม่มีหลักฐานรองรับความคิดนี้เลย
อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ เกิดวันที่ 14 มีนาคม 1879 เป็นคนฉลาดปราดเปรื่อง คิดค้นทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์ในระดับสุดยอด ในช่วงชีวิตของเขา เราไม่เคยพบคน 250 คนที่มีคุณสมบัติเดียวกันหรือใกล้เคียง
อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ เกิดวันที่ 20 เมษายน 1889 เป็นผู้นำที่บ้าคลั่ง ก่อสงครามร้ายแรง ในช่วงชีวิตของเขา เราไม่เคยพบคน 250 คนที่มีคุณสมบัติเดียวกันหรือใกล้เคียง
โลกมี อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ และ อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ อย่างละหนึ่งคนเท่านั้น
หากจะให้ยกตัวอย่างที่ไม่สุดโต่งเท่าไอน์สไตน์และฮิตเลอร์ ตัวอย่างหนึ่งก็คือนักเขียนชื่อก้องโลก มาร์ก ทเวน
มาร์ก ทเวน เกิดในปี 1835 ปีที่ดาวหางฮัลลีย์มาเยือนโลก
เขากล่าวในปี 1909 วัย 74 ปีว่า “ข้าพเจ้ามาพร้อมดาวหางฮัลลีย์ในปี 1835 มันจะมาหาเยือนอีกครั้งในปีหน้า ผมคาดว่าจะจากโลกไปพร้อมกับมัน มันคงเป็นเรื่องน่าผิดหวังที่สุดในชีวิต ถ้าข้าพเจ้ามิได้ไปพร้อมดาวหางฮัลลีย์…”
มาร์ก ทเวน ตายด้วยโรคหัวใจวายในปี 1910 ปีที่ดาวหางฮัลลีย์มาเยือนโลกอีกรอบ
หากวันเกิดสามารถกำหนดชะตาทุกอย่าง คนที่เกิดในปีที่ดาวหางฮัลลีย์มาเยือนโลก ก็น่าจะตายในปีที่ดาวหางดวงนี้มาเยือนโลกอีกครั้ง ใช่หรือไม่ ?
ย่อมมีคนแย้งว่า ยังมีปัจจัยอื่นมาเสริม เช่น สิ่งแวดล้อม การศึกษา ไปจนถึงกรรมเก่า ถ้าเป็นจริง มันก็ย้อนแย้ง และแปลว่าวันเกิดไม่มีความสำคัญต่อชีวิต หรือกำหนดชะตาชีวิต ขนาดที่พ่อแม่ต้องขอให้หมอผ่าทารกออกก่อนกำหนด
……………
คำถามสำคัญคือ วันเกิดเป็นต้นเหตุของชะตาชีวิตเราจริงหรือ ?
ถ้ามองในมุมวิทยาศาสตร์ สรรพสิ่งในโลกดำเนินไปตามเหตุและปัจจัย หรือ cause and effect วันเกิดและสถานที่เกิดก็อาจกำหนดชีวิตเราได้ในระดับหนึ่ง
วันเกิดคือวันที่เราเริ่มต้นชีวิตในบทบาทใหม่จริง ๆ เรามีตัวตน มีความคิดอ่าน มันคือ ‘โปรแกรม’ ที่กำหนดเรา ไม่ทางตรงก็ทางอ้อม
เราถูกปลูกฝังความคิด ความเชื่อ ผ่านการศึกษา วัฒนธรรม ประเพณี จนน้อยคนนักสามารถเป็นอิสระจาก ‘โปรแกรม’ ต่าง ๆ ยกตัวอย่าง เช่น คนที่เกิดในครอบครัวคริสต์มีโอกาสสูงมากที่จะเป็นชาวคริสต์ คนที่เกิดในช่วงสงครามโลกมีโอกาสพลัดพรากจากครอบครัวหรือถูกฆ่าตายในการรบมากกว่าช่วงเวลาอื่น
นี่ชี้ว่า การเกิดในบางวันและบางเวลาอาจทำให้คน ๆ นั้นอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ชีวิตลื่นไหลกว่าคนอื่น เราเรียกมันว่า ‘โชคดี’ ถ้าเกิดในตำแหน่ง วันเวลาอีกแบบหนึ่ง ก็อาจมีชีวิตอีกแบบ
เหตุและปัจจัยในโลกรอบตัวเราทำให้มีที่ว่างในโรงเรียน ก. ทำให้ได้ไปเรียน พบเพื่อน ข. ทำให้มีสายสัมพันธ์ แต่งงานกับ ค. ทำให้ชีวิตไปอีกทิศหนึ่ง พบหนังสือเล่มหนึ่งเพราะมันอยู่ในห้องสมุดในวันที่เราไปพอดี และมันทำให้เราเกิดความคิดบางอย่าง ที่อาจกำหนดอาชีพของเรา ฯลฯ
นี่ไม่ใช่ชะตาจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์อะไร มันเป็นแค่การเลื่อนไหลของเหตุและปัจจัยเท่านั้นเอง
นอกจากนี้ เรายังถูกกำหนดด้วยพลังแห่งยีน เราอาจเรียกการกำหนดเหล่านี้ว่า ‘พรหมลิขิต’ ก็ได้ แต่ไม่ใช่ในนัยของกรรมเก่า แต่เป็นกรรมในนัยของ ‘พันธุกรรม’ มันก็คือการสืบสานชีวิตผ่านยีนมาเรื่อย ๆ จนถึงเรา และเราก็สืบสานต่อไปให้ลูกหลาน
ไม่ว่าวันเกิดคือวันที่เราลืมตาดูโลก หรือวันเริ่มต้นตัวตนใหม่ของเราบนโลกใบนี้ มันก็เป็นเพียงสัญลักษณ์ มันบอกว่าการมีชีวิตอยู่ในรูปแบบชีวิตมนุษย์เป็นอย่างนี้ และมันไม่ใช่รูปแบบชีวิตที่เลวร้าย เราสามารถใช้ช่วงเวลาสั้น ๆ ที่เราอยู่ในโลกนี้ ในสภาวะชีวิตแบบนี้ ทำเรื่องราวตามวิถีมนุษย์อย่างดี คุ้มค่า มีความหมาย
บางทีชีวิตก็มีสาระแค่นี้เอง
ชาวเซนบางคนใช้หลักนี้ในการดำเนินชีวิต มองว่าคนเราตายทุกครั้งเมื่อนอนหลับ หากมีโอกาสตื่นขึ้นมาอีกครั้งในวันรุ่งขึ้น มันก็คือของขวัญของชีวิต
……………
วินทร์ เลียววาริณ
