ตรุษจีน เป็นเทศกาลที่คนไทยเชื้อสายจีน นิยมจุดธูป เผากระดาษเงินกระดาษทอง และเผาสิ่งประดิษฐ์ต่างๆ เพื่อบูชาเทพเจ้า สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และแสดงความเคารพต่อบรรพบุรุษ ซึ่งในแต่ละครั้งที่เผาจะปล่อยมลพิษออกมา ทั้งควันและขี้เถ้า ฝุ่นละอองขนาดเล็ก ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ ก๊าซมีเทน และสารก่อมะเร็งอีกหลากหลายชนิด
สารก่อมะเร็ง อย่าง สารโพลีไซคลิก อะโรมาติก ไฮโดรคาร์บอนหรือสารพีเอเอช และสารอินทรีย์ระเหยง่าย เช่น เบนซิน (Benzene) และ 1,3-บิวทาไดอีน (1,3-butadiene)
ขี้เถ้า จะมีสารโลหะหนัก 4 ชนิด ได้แก่ โครเมียม นิกเกิล ตะกั่ว แมงกานีส และพบโลหะหนักเหล่านี้อยู่ในขี้เถ้ามากกว่าฝุ่นละอองในอากาศประมาณ 3-60 เท่า ซึ่งหากได้สัมผัส อาจจะทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพทั้งระยะสั้นและระยะยาวได้
แพทย์หญิงพรรณพิมล วิปุลากร อธิบดีกรมอนามัย กล่าวถึงการสำรวจอนามัยโพล เรื่องพฤติกรรมการใช้ธูป กระดาษเงินกระดาษทอง ในเทศกาลตรุษจีน ช่วงเดือนมกราคม 2562 พื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑลจำนวน 1,657 คน พบว่า
- วันไหว้ตรุษจีน ประชาชนมีการจุดธูปร้อยละ 79
- เผากระดาษเงินกระดาษทอง ร้อยละ 51
- เผาสิ่งประดิษฐ์จากกระดาษต่างๆ เช่น โทรศัพท์ บ้าน รถ ร้อยละ 19
- ประชาชนบางส่วนยังมีพฤติกรรมการใช้ธูปและเผาที่ไม่ถูกต้อง เช่น ใช้ธูปขนาดสั้นเพียงร้อยละ 33
- มีการเผากระดาษเงิน กระดาษทอง ถึงร้อยละ 98 โดยส่วนใหญ่เป็นการเผาจนหมดแล้วดับ
- ด้านสุขภาพ ประชาชนเห็นด้วยว่าควันธูปและมลพิษจากการเผากระดาษเงินกระดาษทองมีอันตรายต่อสุขภาพถึงร้อยละ 87
- เมื่อสอบถามถึงผลกระทบต่อสุขภาพ พบว่าประชาชนมีอาการถึงร้อยละ 97 โดยเฉพาะอาการแสบตาแสบจมูก คัดจมูก หายใจลำบาก คันตา ปวดตา และยังไม่ได้มีการป้องกันถึงร้อยละ 54
สถานการณ์ฝุ่น PM 2.5 ช่วงเทศกาลตรุษจีนปีนี้ ยังคงต้องเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพ การจุดธูปรวมทั้งการ เผากระดาษเงินกระดาษทอง ในปริมาณที่มากอาจทำให้เกิดควันที่มีสารก่อมลพิษต่างๆ มากมาย ส่งผลกระทบทั้งต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ความรุนแรงของอาการจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับปริมาณและระยะเวลาที่ได้รับสารนั้น
กลุ่มเสี่ยงที่ต้องดูแลเป็นพิเศษ คือ ผู้สูงอายุ เด็กเล็ก หญิงตั้งครรภ์ ผู้ป่วยโรคระบบหัวใจและหลอดเลือดโรคระบบทางเดินหายใจ และผู้ป่วยโรคเรื้อรังอื่น ๆ จะได้รับผลกระทบรุนแรงกว่าประชาชนทั่วไป
วิธีการป้องกันที่ดีที่สุด คือ
- ใช้ธูปขนาดสั้น
- ลดปริมาณการ เผากระดาษเงินกระดาษทอง ให้น้อยลง
- สวมหน้ากากป้องกันฝุ่นขณะจุดธูปหรือเผา
- เมื่อจุดธูปแล้วให้ดับหรือเก็บธูปเร็วขึ้น
- ควรจุดนอกบ้านหรือที่อากาศถ่ายเทและยืนอยู่เหนือทิศทางลม
- ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งหลังสัมผัสธูปและกระดาษเงินกระดาษทอง
- หลีกเลี่ยงการพักผ่อนหรือนอนหลับบริเวณที่มีการจุดธูป เพื่อลดการสะสมของฝุ่นละอองจากควันธูปที่อาจตกค้างได้
- กำจัดขี้เถ้าจากธูปและกระดาษเงินกระดาษทอง โดยเก็บขี้เถ้าใส่ถุง และส่งให้ท้องถิ่นรับไปกำจัดอย่างถูกวิธีต่อไป