สถานการณ์การระบาดของไวรัสโคโรนา 2019 หรือ โควิด-19 ที่เกิดขึ้นภายในประเทศไทย และทั่วโลก มีผู้ติดเชื้อรวมทะลุ 1 ล้านคนทั้งโลก และเสียชีวิตจำนวนมาก
ฐานเศรษฐกิจ พาย้อนรอยไปตรวจสอบพบข้อมูลในอดีตเกี่ยวกับ “ไข้หวัดหรืออินฟูเอนซา (Influenza)” หรือ ในยุคนั้นเรียกว่าไข้หวัดสเปน และ ไข้หวัด1918 เนื่องจากเกิดสถานการณ์ในปีค.ศ. 1918 หรือ ปีพ.ศ. 2461 กว่า 102 ปีที่แล้ว พบว่า ”ไข้หวัดสเปน” ระบาดอย่างหนัก ทำให้กว่า 50 ล้านคนทั่วโลกต้องเสียชีวิต กระทบมายังประเทศไทย เนื่องจากทหารไทยซึ่งเดินทางจากฝรั่งเศส ช่วงกลับจากสงครามโลกครั้งที่ 1 ก็ติด “ไข้หวัด1918” เช่นกัน
โดยเชื้อเริ่มระบาดจากจุดที่ทหารไทยมาขึ้นฝั่งที่ภาคใต้ และเชื้อโรคได้ลุกลามไปทั่วประเทศในเวลาต่อมา ตามบันทึก ณ เวลานั้นประเทศไทยมีประชากรประมาณ 8.5 ล้านคน และมีคนไทยกว่า 2.3 ล้านคนติดเชื้อ และคนไทยกว่า 8 หมื่นคนเสียชีวิตเพราะไข้หวัด 1918
ข้อมูลการระบาดของโรคที่เกิดขึ้นในประเทศไทยในครั้งนั้น ถูกบันทึกอย่างเป็นทางการไว้ใน “ราชกิจจานุเบกษา”
ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 3 พฤศจิกายน 2461 เล่ม 35 หน้า 1955 ระบุว่า ประกาศกระทรวงนครบาล ระบุว่า
“เสนาบดี กระทรวงนครบาล รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าใส่ กระหม่อม ประกาศแก่ทวยราษฎรให้ทราบทั่วกัน
ด้วยทรงทราบฝ่าลอองธุลีพระบาท จากรายงาน กระทรวงนครบาลว่า เวลานี้ประชาชนในพระมหานครป่วยด้วยไข้หวัดอย่างที่แพทย์ยุโรปเรียก ว่า อินฟลูเอนซา หรืออย่างไทยเรียกว่า ไข้หวัดใหญ่ ชุกชุม แลเป็น อันตรายถึงชีวิตก็มีมาก ทรงพระราชวิตกถึงประชาชนที่ขาดความรู้จัก รักษาในทางที่สมควรอยู่เป็นอันมาก มีพระราชประสงค์จะให้ราษฎรได้ รับความช่วยเหลือกําจัดความป่วยเจ็บตามสมควรทั่วกัน
จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เสนาบดีกระทรวง นครบาลจัดเจ้าพนักงาน แพทย์ออกไปประจําตามสถานที่ ๆ ประชุมชน ในตําบลที่จะสดวกในท้องที่ ๆ เกิดความไข้ สําหรับทําการช่วยเหลือ รักษาพยาบาลผู้ที่ป่วยไข้ แลทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้แจกจ่าย ยาให้เป็นทานแก่ผู้ที่ป่วยเจ็บ จนกว่าความไข้เจ็บนั้น จะสงบเบาบางลง ติเบสที่แพทย์ ได้ออกไปประจําอยู่นั้น คือ ที่โรงพยาบาลรัฐบาลทุกแห่ง แลที่อื่นเช่นตามสถานีตํารวจพระนครบาลเป็นต้น ซึ่งได้บอกไว้ว่าเป็น สถานที่แจกยา
เพราะฉนั้น ถ้าผู้หนึ่งผู้ใดป่วยเจ็บมีอาการไม่สบายลงเวลาใดให้รีบ ไปชี้แจงขอความช่วยเหลือต่อเจ้าพนักงานแพทย์ ที่ใกล้เคียงตามที่บอกตําบลที่ตั้งประจําไว้แล้วนั้นโดยทันที เพื่อแพทย์จะได้ตรวจจ่ายยาให้ตาม ควรแก่อาการ
ศาลาว่าการนครบาล (ลงนาม) มหาอํามาตย์เอก เจ้าพระยายมราช เสนาบดีกระทรวงนครบาล
ต่อมาปรากฏในราชกิจจานุเบกษา วันที่ 27 กรกฎาคม 2462 เล่มที่ 36 หน้า 1193 ในส่วนของ “แจ้งความกระทรวงมหาดไทย” ลงนาม โดย มหาเสวกเอก เจ้าพระยาสุรสีห์ วิสิษฐศักดิ์ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ระบุเอาไว้ว่า
“ไข้หวัดหรืออินฟูเอนซา ได้เริ่มเป็นขึ้นในพระราชอาณาจักร์ภาค ใต้ เมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ ก่อน แล้วกระจายแพร่ไปทั่ว พระราชอาณาจักร์ พึงสงบลงเมื่อเดือนมีนาคมที่ล่วงมานั้นในส่วนหัวเมือง ๑๗ มณฑลโดย พระมหากรุณาธิคุณได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้กรมสาธารณสุขจัดส่งแพทย์ ส่งยาและคํา แนะนําออกไปช่วยป้องกันรักษาสมทบกับแพทย์ประจําเมือง เมื่อโรคสงบแล้วได้บาญชีจํานวนคนที่ป่วยเจ็บแลตายด้วยโรคนี้ ตามบาญชีท้าย แจ้งความนี้
ศาลาว่าการมหาดไทย แจ้งความมาณวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พระพุทธศักราช ๒๔๖๒ “
ซึ่งราชกิจจานุเบกษา ยังได้ระบุเป็นตารางแสดง “จำนวนคนเป็นโรคไข้หวัดใหญ่ “ ระหว่างเดือนตุลาคม กับ เดือนมีนาคม พ.ศ. 2461 ในส่วนหัวเมือง 17 มณฑล ที่มีการกล่าวถึงในข้างต้น
เริ่มจาก 1. มลฑลพายัพ ประกอบด้วยจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน ลำพูน มีพลเมืองรวมทั้งหมด 805,787 คน ป่วย 147,794 คน และเสียชีวิต 12,204 คน 2.มณฑลมหาราษฎร์ ประกอบด้วย จังหวัดแพร่ น่าน ลำปาง พลเมืองรวมทั้งหมด 546,944 คน ป่วย 89,735 คน และเสียชีวิต 5,907 คน
3.มณฑลนครไชยศรี ประกอบด้วย จังหวัดนครปฐม สุพรรณบุรี และสมุทรสาคร พลเมืองรวม 343,963 คน ป่วย 128,412 คน เสียชีวิต 1,138 คน 4.มณฑลราชบุรี ประกอบด้วย จังหวัดราชบุรี เพ็ชร์บุรี กาญจนบุรี สมุทรสงคราม ประจวบคีรีขันธ์ มีพลเมือง 465,080 คน ป่วย 113,018 คน เสียชีวิต 1,887 คน
5.มณฑลนครศรีธรรมราช ประกอบด้วย สงขลา นครศรีธรรมราช พัทลุง มีพลเมือง 525,394 คน ป่วย 125,422 คน เสียชีวิต 4,14 คน 6.มณฑลนครราชสีมา ประกอบด้วยจังหวัดนครราชสีมา ไชยภูมิ์ และบุรีรัมย์ มีพลเมืองรวม 590,612 คน เสียชีวิต 5,900 คน
7.มณฑลนครสวรรค์ ประกอบด้วยจังหวัดนครสวรรค์ ตาก ไชยนาท อุไทยธานี และกำแพงเพ็ชร์ พลเมืองรวม 359,987 คน ป่วย 102,984 คน เสียชีวิต 2,465 คน 8.มณฑลปราจิณบุรี ประกอบด้วย ฉเชิงเทรา ปราจิณบุรี นครนายก ชลบุรี กระบินทร์บุรี พลเมืองรวม 401,972 คน ป่วย 170,062 คน เสียชีวิต 2,094 คน
9.มณฑลพิศณุโลก ประกอบด้วย จังหวัดพิศณุโลก เพ็ชร์บูรณ์ สวรรคโลก อุตรดิฐ ศุโขทัย หล่อมศักดิ์ พิจิตร์ พลเมืองรวม 395,323 คน ป่วย 66,462 คน เสียชีวิต 2,172 คน 10.มณฑลปัตตานี ประกอบด้วยจังหวัดปัตตานี สายบุรี นราธฺวาส ยะลา รวมพลเมือง 302,870คน ป่วย 113,691 คน เสียชีวิต 3,500 คน
11.มณฑลสุราษฎร์ ประกอบด้วย จังหวัดสุราษฎร์ หลังสวน ชุมพร มีพลเมืองรวม 185,106 คน ป่วย 64,649 คน เสียชีวิต 2,097 คน 12.มณฑลอยุธยา พระนครศรีอยุธยา ประกอบด้วยจังหวัด ลพบุรี สระบุรี อ่างทอง ประทุมธานี ธัญญบุรี มีพลเมืองรวม 681,533 คน ผ่วย 257,733 คน เสียชีวิต 3,447 คน
13.มณฑลจันทบุรี ประกอบด้วย จังหวัดจันทบุรี ระยอง ตราด พลเมืองรวม 149,377 คน ป่วย 35,724 คน เสียชีวิต 1,036 คน 14.มณฑลภูเก็ต ประกอบด้วยจังหวัดภูเก็ต ระนอง ตรัง สตูล ตะกั่วป่า กระบี่ พังงา พลเมืองรวม 244,919 คน ป่วย 47,319 คน เสียชีวิต 1,972 คน
15.มณฑลร้อยเอ็จ ประกอบด้วยจังหวัดร้อยเอ็จ มหาสารคาม กาฬสินธุ์ พลเมืองรวม 690,523 คน ป่วย 157,762 คน เสียชีวิตรวม 9,968 คน 16.มณฑลอุบล ประกอบด้วย จังหวัดอุบล ขุขันธ์ สุรินทร์ พลเมืองรวม 970,715 คน ป่วย 362,141 คน เสียชีวิต 11,442 คน
17. มณฑลอุดร ประกอบด้วยจังหวัดอุดร นครพนม เลย ขอนแก่น สกลนคร หนองคาย มีพลเมืองรวม 818,470 คน ป่วย 182,802คน เสียชีวิต 8,640 คน
“รวมทั้ง 17 มณฑล พลเมือง 8,479,566 คน ป่วย 2,317,662คน ตาย 80,223คน”
