เอเจนซีส์ – จีนแถลงยืนยันในวันพฤหัสบดี (13 ธ.ค.) ไมเคิล สเปเวอร์ นักธุรกิจแคนาดาที่ทำงานให้เกาหลีเหนือ ถูกควบคุมตัวสอบสวนเนื่องจากสงสัยว่า เป็นภัยต่อความมั่นคงของจีน เช่นเดียวกับอดีตนักการทูตแคนาดาที่ถูกจับกุมในปักกิ่งเมื่อวันจันทร์ (10) ตอกย้ำสถานการณ์ตึงเครียดด้านการทูตระหว่างสองประเทศ จากก่อนหน้านี้ที่ออตตาวารวบตัวบุตรสาวผู้ก่อตั้งหัวเว่ยตามใบสั่งอเมริกา
รัฐบาลมณฑลเหลียวหนิงแถลงบนเว็บไซต์ว่า สเปเวอร์ถูกสำนักงานความมั่นคงแห่งรัฐในเมืองตานตง ติดกับชายแดนเกาหลีเหนือ สอบสวนตั้งแต่วันที่ 10 ที่ผ่านมา
คำแถลงนี้มีขึ้นหลังการควบคุมตัวไมเคิล โควริก อดีตนักการทูตแคนาดาที่ทำงานให้กลุ่มคลังสมอง อินเตอร์เนชันแนล ไครซิส กรุ๊ป (ไอซีจี) ในปักกิ่งเมื่อคืนวันจันทร์ ซึ่งสื่อของทางการจีนระบุว่า โควริกถูกสอบสวนในข้อหาเดียวกับสเปเซอร์
ลู่ คัง โฆษกกระทรวงต่างประเทศจีน แถลงเมื่อวันพฤหัสบดี (13) ว่า บุคคลทั้งคู่ถูกสงสัยว่า เป็นภัยต่อความมั่นคงของจีน รวมทั้งยืนยันว่า สิทธิและผลประโยชน์ตามกฎหมายของทั้งสองคนได้รับการปกป้องอย่างดี และสองคดีนี้อยู่ระหว่างการสอบสวนแยกกัน โดยทางการจีนได้แจ้งเรื่องการควบคุมตัวให้สถานเอกอัครราชทูตแคนาดารับทราบแล้ว
ลู่สำทับว่า เท่าที่รู้ ไม่มีชาวแคนาดาถูกสอบสวนอีกนอกเหนือจากสองคนนี้
ก่อนหน้านี้ปักกิ่งแสดงความไม่พอใจอย่างมากที่แคนาดาควบคุมตัวเมิ่ง หว่านโจว ประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ายการเงิน (ซีเอฟโอ) และบุตรสาวผู้ก่อตั้งหัวเว่ย เทคโนโลยีส์ บริษัทโทรคมนาคมยักษ์ใหญ่ของจีน ตามคำขอของอเมริกาที่กล่าวหาเมิ่งหลอกลวงธนาคารข้ามชาติหลายแห่งเกี่ยวกับธุรกรรมที่เชื่อมโยงกับอิหร่าน ทำให้ธนาคารเหล่านั้นเสี่ยงละเมิดมาตรการแซงก์ชันของสหรัฐฯ
การสอบสวนสเปเวอร์มีแนวโน้มทำให้สถานการณ์ทางการทูตตึงเครียดยิ่งขึ้น จากก่อนหน้านี้ที่ผู้เชี่ยวชาญด้านการทูตหลายคนลงความเห็นว่า การควบคุมตัวโควริกเชื่อมโยงกับการจับกุมเว่ย ซึ่งล่าสุดศาลในแคนาดายอมให้เธอได้รับการประกันตัวแล้ว
เมื่อถูกผู้สื่อข่าวถามว่า หากเมิ่งได้รับการปล่อยตัว จีนจะปล่อยชาวแคนาดา 2 คนนี้ด้วยหรือไม่ ลู่ย้ำว่า การจับกุมเมิ่งเป็นความผิดพลาดและแคนาดาควรปล่อยตัวผู้บริหารหญิงของหัวเว่ยทันที
โฆษกกระทรวงต่างประเทศจีนสำทับว่า เจ้าหน้าที่ทำตามกฎหมายในคดีชาวแคนาดาทั้งสองคน และว่า ชาวต่างชาติที่เดินทางไปยังจีนไม่จำเป็นต้องหวาดกลัวใดๆ หากปฏิบัติตามกฎหมาย
ทางด้าน หู สีจิน บรรณาธิการโกลบัล ไทม์ แท็บลอยด์แนวชาตินิยมที่อยู่ในเครือเหรินหมินรึเป้า ปากเสียงอย่างเป็นทางการของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ระบุในแพล็ตฟอร์มสื่อสังคม เว่ยป๋อ ว่า รัฐบาลจีนไม่มีทางยอมรับว่า การควบคุมตัวชาวแคนาดา 2 คนเกี่ยวข้องกับคดีเมิ่ง แต่ตั้งข้อสังเกตว่า จีนใช้ชุดกฎหมายรองรับความชอบธรรมในการจับกุมบุคคลทั้งสอง ชุดเดียวกันกับที่อเมริกาและแคนาดาใช้ในการจับกุมเมิ่ง
กีโยม เบรูเบ โฆษกกระทรวงต่างประเทศแคนาดา เผยว่า ไม่สามารถติดต่อสเปเวอร์ได้ตั้งแต่ที่เขาแจ้งรัฐบาลว่า ถูกเจ้าหน้าที่จีนสอบสวน และขณะนี้ยังคงพยายามอย่างมากเพื่อสืบค้นว่า สเปเวอร์อยู่ที่ใด
ทั้งนี้ เพื่อนๆ เผยว่า สเปเวอร์มีกำหนดบินไปเมืองต้าเหลียนในมณฑลเหลียวหนิงโดยเที่ยวบินของโคเรียน แอร์ของเกาหลีใต้ เวลา 14.05 น. วันจันทร์ แต่กลับหายตัวไป
คริสเตีย ฟรีแลนด์ รัฐมนตรีต่างประเทศแคนาดา สำทับว่า ออตตาวาร้องเรียนเรื่องนี้กับทางการจีนแล้ว
นอกจากนี้ฟรีแลนด์ยังวิจารณ์คำให้สัมภาษณ์ของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ของสหรัฐฯ เมื่อวันอังคาร (11) ที่บอกว่า พร้อมแทรกแซงคดีเมิ่ง ถ้าจะช่วยให้อเมริกาบรรลุข้อตกลงการค้ากับจีน โดยเธอกล่าวอ้อมๆ ว่า พันธมิตรในการส่งผู้ร้ายข้ามแดนของแคนาดาไม่ควรใช้กระบวนการนี้เพื่อผลทางการเมืองหรือผลประโยชน์อื่นใดนอกเหนือจากเพื่อกระบวนการยุติธรรมและการปฏิบัติตามหลักนิติธรรม
งานของโควริกในไอซีจีคือวิจัยเกี่ยวกับความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างจีนกับเกาหลีเหนือ และเมื่อวันพุธ (12) กระทรวงต่างประเทศจีนระบุว่า โควริกอาจละเมิดกฎหมายองค์กรพัฒนาเอกชน หากทำงานวิจัยในจีนให้แก่ไอซีจีซึ่งไม่ได้จดทะเบียนถูกต้องตามกฎหมาย
ส่วนสเปเวอร์ที่ประจำอยู่ในตานตง เป็นประธานของกลุ่มเปกตู คัลเจอรัล เอ็กซ์เชนจ์ องค์กรด้านสังคมที่ไม่หวังผลกำไรซึ่งมีฐานอยู่ในจีนและสหราชอาณาจักร โดยมีภารกิจหลักคืออำนวยความสะดวกในการร่วมมือ การแลกเปลี่ยนข้ามวัฒนธรรม กิจกรรม การค้า และการลงทุนกับเกาหลีเหนือแบบยั่งยืน
เปกตู คัลเจอรัลระบุบนเว็บไซต์ว่า มีเครือข่ายผู้ติดต่อมากมายในเกาหลีเหนือ และเป็นองค์กรที่ไม่เกี่ยวข้องกับการเมือง
สเปเวอร์เคยทำหน้าที่ล่ามและผู้อำนวยความสะดวกให้แก่เดนนิส ร็อดแมน อดีตนักบาสเก็ตบอลชื่อดังของอเมริกา ระหว่างเดินทางไปเกาหลีเหนือ และยังเคยจิบชากับคิม จองอึน บนเรือส่วนตัวของผู้นำเกาหลีเหนือหลังจากไปเล่นเจ็ตสกีด้วยกันในปี 2013
เมื่อเร็วๆ นี้ สเปเวอร์พยายามอำนวยความสะดวกการลงทุนในเกาหลีเหนือที่คาดว่า จะได้รับการยกเลิกการแซงก์ชันในอนาคต ซึ่งหลายครั้งเขาเป็นเจ้าภาพดูแลต้อนรับทั้งเจ้าหน้าที่เกาหลีเหนือและว่าที่นักลงทุนในสำนักงานที่ตานตง รวมถึงเดินทางเข้าสู่เกาหลีเหนือ
เพื่อนที่อยู่ในอเมริกาเล่าว่า สเปเซอร์มีส่วนเกี่ยวข้องในโครงการไม่กี่แห่งในเกาหลีเหนือ ซึ่งรวมถึงการแลกเปลี่ยนด้านกีฬา และพยายามเป็นคนกลางในการลงทุน