คอลัมน์ “Golf Healing” โดย “พลโทนายแพทย์ สมศักดิ์ เถกิงเกียรติ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูกประจำโรงพยาบาลพระมงกุฎ และ โรงพยาบาลรามคำแหง มีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยมากกว่า 30 ปี somsak_doctor@hotmail.com”
“จำไม่ได้จริงๆพี่หมอ..เมื่อวานผมหกล้มเข่าบวม ดันจำผิดไปประคบร้อน วันนี้เลยยิ่งระบม ปวดบวมแดงร้อนครบเลย”
“ไม่เคยจำเลยเรื่องนี้..ไอ้อ้วน…อยากจะสมน้ำหน้ามึงนัก” พี่หมอแย็บเบาๆด้วยความเอ็นดู
การบรรเทาอาการปวด บวม จากการบาดเจ็บระหว่างเล่นกีฬา อุบัติเหตุจากการหกล้ม เคล็ด ขัดยอก รวมถึงช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อ “การประคบ” เป็นวิธีหนึ่งที่ถูกนำมาใช้ เป็นการปฐมพยาบาลเบื้องต้น ที่จะช่วยให้อาการค่อยๆดีขึ้น การประคบจะมีทั้ง “การประคบร้อนและการประคบเย็น” การปฐมพยาบาลด้วยวิธีนี้ จะเลือกใช้อย่างไร? วิธีประคบควรมีข้อควรรู้และพึงระวังอย่างไร?
พ.ต.ต.หญิง ดร.คัติยา อีวาโนวิช อจ.สาขาเสริมสร้างสุขภาพ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้ความรู้แนะนำการดูและสุขภาพและความรู้ เรื่องการประคบร้อนและประคบเย็น ว่า การประคบที่นำมาใช้กันนั้น การประคบเย็นจะใช้เมื่อเกิดการบาดเจ็บเฉียบพลัน อย่างเช่น การวิ่ง การออกกำลังกาย เกิดเท้าพลิกหรือถ้ามีเลือดออก การประคบเย็นจะช่วยลดอาการปวดบวม อักเสบเบื้องต้น ส่วนประคบร้อนช่วยให้กล้ามเนื้อเส้นเอ็นยืดผ่อนคลาย เมื่อประคบก็จะรู้สึกสบาย ทั้งยังช่วยบรรเทาอาการปวดลดลงเช่นกัน
ดร.คัติยา กล่าวสรุปเรื่องการประคบว่า
การประคบเย็น เมื่อ…..
หากมีอาการปวด หรือได้รับการบาดเจ็บ ควรประคบด้วยน้ำแข็งหรือน้ำเย็นทันที (ภายใน 24-48ชั่วโมง) ประคบนาน 20-30 นาที วันละ 2-3 ครั้ง อาการที่ควรประคบเย็น เช่น ปวดศีรษะ มีไข้สูง ปวดฟัน ปวดบวมข้อเท้า ข้อเคล็ด เลือดกำเดาไหล หรือปวดบวมบริเวณอื่นๆที่เกิดจากการได้รับบาดเจ็บหรือเพิ่งมีอาการใหม่ๆ อาจใช้เจลสำหรับประคบร้อนเย็นแบบสำเร็จรูปหรือทำถุงน้ำแข็งขึ้นใช้เอง โดยการใช้ถุงพลาสติก ขนาดพอเหมาะแล้วเติมน้ำเปล่าผสมน้ำแข็งอย่างละครึ่งลงไปในถุง ตรวจสอบว่าไม่เย็นเกินไป โดยการนำมาประคบผิวหนังถ้าบริเวณที่มีอาการเป็นบริเวณ มือ แขน ขา หรือเท้า อาจใช้การแช่ในภาชนะที่บรรจุน้ำเย็นแทน โดยแช่นานประมาณ 15-20 นาที
ประคบร้อน เมื่อ…
การประคบร้อน จะเริ่มใช้หลังจากมีอาการผ่านไปแล้ว 48 ชั่วโมง ให้ประคบครั้งละ 15-20 นาที วันละ 2-3 ครั้ง เพื่อลดอาการปวดและผ่อนคลายกล้ามเนื้อ อาการที่ควรประคบร้อน เช่น ปวดตึงของกล้ามเนื้อบริเวณ คอ บ่า หลัง น่อง ปวดประจำเดือน อาจใช้เจลสำหรับ ประคบร้อน-ประคบเย็นแบบสำเร็จรูป ใช้กระเป๋าน้ำร้อนหรืออาจใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำร้อน โดยอุณหภูมิที่เหมาะสมไม่ควรเกิน 45 องศาเซลเซียส สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึง คือ ไม่ควรประคบด้วยความร้อนที่มากเกินไปเพราะจะทำให้รู้สึกแสบร้อนบริเวณที่ประคบ ไม่ควรประคบนานหรือถี่เกินไปและต้องไม่ประคบร้อนในบริเวณที่มีบาดแผลเปิดหรือมีเลือดออกเพราะจะทำให้อักเสบมากขึ้น สังเกตได้จาก อาการปวด บวม แดงร้อนมากขึ้น
