เหตุใด สุจิตต์ วงษ์เทศ จึงระบุว่า กรุงเทพฯ ตั้งเค้าเป็นราชธานี ที่ “ปราสาทสด๊อกก๊อกธม” หลักแหล่ง “ลัทธิเทวราช” ?
กรุงเทพฯ เริ่มตั้งเค้าเป็น “ราชธานี”
เจ้าพระยาจักรี (ร.1) รู้ข่าวจลาจลกรุงธนบุรี ยกไพร่พลจากเสียมเรียบ (พระเจ้าตากให้ไปตีเขมร) พักรอฟังข่าวที่ด่านพระจารึก คือ ปราสาทสด๊กก๊อกธม (หรือ สด๊อกก๊อกธม)
หลวงสรวิชิต [หน (ข้าหลวงเดิม คนสนิท)] ลักลอบเอาข้อราชการกรุงธนบุรีไปบอกเจ้าพระยาจักรี ที่ด่านพระจารึก (หลังปราบดาภิเษก ได้เป็นพระยาพิพัฒโกษา, เจ้าพระยาพระคลัง) [มีในพระราชพงศาวดารฯ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ฉบับตัวเขียน)]
กรุงเทพฯ ตั้งเค้าเป็นราชธานี ที่ปราสาทสด๊อกก๊อกธม หลักแหล่งลัทธิเทวราช
เจ้าพระยาจักรีตัดสินใจยกพลเข้ากรุงธนบุรี ปราบจลาจล, ปราบดาภิเษก, สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ 6 เมษายน 2325
เท่ากับกรุงเทพฯ เริ่มตั้งเค้าเป็นราชธานีแห่งใหม่ที่ด่านพระจารึก คือ ปราสาทสด๊กก๊อกธม
หลักแหล่งลัทธิเทวราช
“จารึกสด๊กก๊อกธม” พรรณนาความเป็นมาของลัทธิเทวราช และตระกูลพราหมณ์ผู้เป็นเจ้าพิธี ลัทธิเทวราช เกี่ยวข้องพื้นที่และปราสาทสด๊อกก๊อกธม (โดยไม่พบในที่อื่น)
เสมือนเป็นหลักแหล่งสำคัญของตระกูลพราหมณ์เจ้าพิธีลัทธิเทวราช เป็นตระกูลพราหมณ์ปุโรหิต ผู้ประกอบพิธีบรมราชาภิเษกกษัตริย์กัมพูชาตามลัทธิเทวราช
ลัทธิเทวราช
ลัทธิเทวราช หมายถึง ระบบความเชื่อว่าพระราชามนุษย์เมื่อสวรรคต ผีพระขวัญจะขึ้นไปสถิตรวมเป็นหนึ่งเดียวกับเทวะบนสวรรค์ เรียกเทวราช มีพลังอํานาจปกป้องคุ้มครองให้คุณและโทษผู้มีชีวิตในราชอาณาจักร โดยเทวราชสามารถสื่อสารกับคนทั้งปวงผ่านพราหมณ์พิธี (หรือ หมอพราหมณ์) ในพิธีทรงเจ้าเข้าผี
เหล่านี้มีขึ้นจากการประสมประสานความเชื่อท้องถิ่นในศาสนาผี เข้ากับความเชื่อสากลเรื่องราชาเหนือราชาทั้งหลาย ที่เรียก จักรพรรดิราช หรือ จักรวาทิน โดยรับเข้ามาใหม่จากอินเดียพร้อมศาสนาพุทธและศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
การประสมประสานกันระหว่างความเชื่อเก่ากับความเชื่อใหม่ น่าจะก่อหวอดมีแล้วตั้งแต่ศาสนาจากอินเดียแผ่ถึงอุษาคเนย์ เพื่อยกสถานะคนชั้นนําพื้นเมืองท้องถิ่นจากหมอมดหมอขวัญขึ้นเป็นเจ้า ได้แก่ เทพเจ้า (หรือ พระพุทธเจ้า) สืบเนื่องจนสมมุติชื่อเรียกสมัยหลังว่าลัทธิเทวราช เป็นความเชื่อมีในราชสํานักภูมิภาคอุษาคเนย์ โดยเฉพาะราชสํานักอาณาจักรกัมพูชา เมื่อเรือน พ.ศ. 1500
[นักวิชาการตรวจทานแล้วลัทธิเทวราชไม่พบในอินเดีย]
ราชสํานักรัฐละโว้ (ลพบุรี) พูดภาษาเขมร เป็นขอม รับลัทธิเทวราชจากอาณาจักรกัมพูชา แล้วส่งต่อราชสําานักรัฐอยุธยา (ที่สืบทอดจากรัฐละโว้)
เทวราช เป็นลัทธิความเชื่อถูกสร้างใหม่ โดยรับความเชื่อเรื่องเทวะเข้าประสมกลมกลืนกับความเชื่อเรื่องผีขวัญ แล้วได้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ใหม่ขนานนามว่าเทวราช มีอํานาจเหนือธรรมชาติ (ซึ่งเป็นแบบใหม่) ที่คลุกเคล้ากันระหว่างเทวดากับผี ซึ่งมีตัวอย่างสําคัญมากที่ปราสาทนครวัด
เทวราชปราสาทนครวัด พระเจ้าสูรยวรรมัน (สุริยวรมัน) ที่ 2 ผู้ทรงสร้างปราสาทนครวัด ครั้นสวรรคตแล้วผีพระขวัญถูกเชิญสู่โลกหลังความตาย รวมเป็นหนึ่งเดียวกับพระวิษณุ เท่ากับทรงเป็นเทวราชได้พระนามใหม่ว่า พระบรมวิษณุโลก หมายถึง ผู้เสด็จไปประทับบนโลกอันสูงส่งของพระวิษณุ
[เทวราช โดยทั่วไปหมายถึง พระศิวะ (ตามคติไศวนิกาย) แต่ปราสาทนครวัด สร้างโดยพระเจ้าสูรยวรรมันที่ 2 นับถือศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ไวษณพนิกาย บูชาพระวิษณุ จึงปรับเปลี่ยนเทวราชหมายถึงพระวิษณุ ไปตามความเชื่อของกษัตริย์ผู้มีอํานาจ]
อ่านเพิ่มเติม :
- “อะแซหวุ่นกี้” ขอดูตัว “เจ้าพระยาจักรี” กับความคิดและความหมายที่เปลี่ยนแปลง
- สระแก้ว เมืองมโหสถ สระน้ำโบราณ 1,500 ปี
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
ชมรายการ ขรรค์ชัย สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว ตอน กรุงเทพฯ ตั้งเค้าเป็นราชธานี ที่ปราสาทสด๊อกก๊อกธม หลักแหล่งลัทธิเทวราช
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 24 มิถุนายน 2562
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : กรุงเทพฯ ตั้งเค้าเป็นราชธานี ที่ปราสาทสด๊อกก๊อกธม หลักแหล่ง “ลัทธิเทวราช”
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com
