ในกัมพูชาโบราณ หญิงชายมีเพศสัมพันธ์ก่อนแต่งงาน หรือ “อยู่ก่อนแต่ง” เป็นกิจกรรมธรรมดา พบในเอกสารจีนโจวต้ากวาน พรรณนาว่า “หญิงชายส่วนมากได้เสียกันมาแล้วจึงได้แต่งงานกัน ตามขนบธรรมเนียมและประเพณีของเขาไม่ถือเป็นสิ่งที่น่าละอาย และไม่ถือเป็นเรื่องประหลาด”
วรรณกรรมโบราณยืนยันว่าสาวหนุ่มแต่ก่อนมีเพศสัมพันธ์กันได้ก่อนแต่งงาน แล้วเป็นที่รับรู้ทั่วไป ไม่ถูกประณาม (เหมือนสมัยนี้) แต่เรียกด้วยศัพท์แสงชั้นสูงให้ดูดีมีระดับว่า“เทพอุ้มสม” (พจนานุกรม ฉบับมติชน อธิบายว่าหมายถึงเทวดาจัดแจงให้มีคู่สู่สมโดยไม่มีพิธีแต่งงาน) และเป็นที่รู้ทั่วกันอย่างยกย่องว่านิทานสำคัญเรื่องนี้ คือ “อนิรุทธ์สมอุษา” หมายถึงเทพอุ้มพระอนิรุทธ์ไปสมสู่นางอุษา โดยต่างไม่เคยรู้จักกันมาก่อน และยังไม่แต่งงาน
อนิรุทธ์คำฉัน วรรณคดียุคต้นอยุธยา ราวหลัง พ.ศ. 2000 ไม่รู้ชื่อกวีนิพนธ์ เพราะไม่มีเขียนบอกไว้บนสมุดข่อยต้นฉบับ (แต่ก่อนมักเดากันว่าศรีปราชญ์เป็นผู้แต่ง ครั้นภายหลังจึงรู้ว่าศรีปราชญ์เป็นชื่อในนิทาน เหมือนศรีธนญชัย ไม่มีตัวตนจริง เลยต้องยกเลิกไป แต่ครูบาอาจารย์บางคนยังฝังใจไม่ยอมเลิก)
อนิรุทธ์เป็นเจ้าชายเมืองทวารพตี คราวหนึ่งออกไปล่าสัตว์ในป่า ครั้นค่ำลงก็ประทับนอนในรถทรงใต้ร่มไทร เทพารักษ์เวทนาว่าขาดคู่สู่สมสังวาส จึงอุ้มไปสมสู่นางอุษา ธิดาพระเจ้ากรุงพาณที่โสณินคร เมื่อเสร็จสู่สมสองสมแล้วอุ้มกลับก่อนสว่าง
๏เทพารักษ์บังนิทรา อนิรุทธราชา
บันทมในราตรีกาล
๏เทพาอุ้มเอาภูบาล จากรถแก้วกาญจน์
รัศมีพพรายพัฬเหา
๏ชมชูพระลักษณรูจี วางแทบกษัตรีย์
อุษาสำราญไสยา
กิจกรรมอย่างนี้ บางคนสงสัยว่าจะเทียบได้ไหม? อย่างปัจจุบันที่รู้กันว่า วันไนต์สแตนด์ (one night stand) หมายถึง คู่นอนคืนเดียว แต่ไม่มีใครตอบได้
นางอุษาติดใจกิจกรรมเทพอุ้มสม จึงเล่าความที่เกิดขึ้นให้พี่เลี้ยงชื่อนางพิจิตรฟังว่า เมื่อคืนหลับไป มีชายมาลอบสมสู่และหนีไป เสียดาย (เหมือนเพลงลูกทุ่ง) จากนั้นเนื้อเรื่องก็ดำเนินต่อไปให้เกิดความขัดแย้งตามคัมภีร์จากชมพูทวีป
อนิรุทธ์สมอุษาของราชสำนักลุ่มน้ำเจ้าพระยา แพร่หลายถึงสองฝั่งโขง เป็นนิทานเรื่องอุสาบารส (หมายถึงนางอุสากับท้าวบารส) บอกเล่าภูมิสถานธรรมชาติบนภูพระบาท (อ.บ้านผือ จ.อุดรธานี) ยกย่องกันว่าคลาสสิคอย่างยิ่ง
นางอุสาแตกเนื้อสาวอยู่บนหอคอยสูงบนเขา เพราะพ่อแม่หวงนักหนา แต่เทพก็อุ้มท้าวบารสขึ้นไปสมสู่อยู่ก่อนแต่งกับนางอุสาได้ สบายมาก พวกจารีตนิยมอธิบายว่าเทพอุ้มสม เป็นผู้ดีมีระดับกว่าอยู่ก่อนแต่ง หรือวันไนต์สแตนด์ของหนุ่มสาวปัจจุบัน
ผู้ดีมีผัวฝรั่ง ย่อมได้รับยกย่องเป็นสง่าราศีแก่วงศ์ตระกูลและความเป็นไทย ถ้าอีสาวบ้านนอกคอกนาแถวอีสานไปมีผัวฝรั่งบ้าง ก็จะถูกผู้ดีประณามว่าไม่รักนวลสงวนตัว และไม่รักความเป็นไทย (แบบมนุษย์ต่างดาว ไม่เหมือนใครในโลก) ถึงขั้นขายชาติไปโน่น
อ่านเพิ่มเติม :
- หนุ่มสาวมีอะไรกันก่อนแต่ง เป็นอิทธิพลจากฝรั่งจริงหรือ
- “เรื่องเซ็กส์” สมัยกรุงศรีฯ ชาย-หญิงคิดและมีตั้งแต่อายุเท่าไหร่? แต่งหรือหนีตาม? ฯลฯ
- ดูฐานของแนวคิดแบบ “อยู่ก่อนแต่ง” ประเพณีดั้งเดิมในไทย-อุษาคเนย์
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
“เทพอุ้มสม คืออยู่ก่อนแต่ง, วันไนต์สแตนด์”. จากหนังสือ “เซ็กส์ดึกดำบรรพ์ ของบรรพชนไทย”. โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ. สำนักพิมพ์นาตาแฮก. 2560
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 28 สิงหาคม 2561
