ดูเหมือนคำว่า ‘ระเบียบวินัย’ จะเป็นคำที่ใช้ครอบคลุมนิสัยดีๆ ที่คุณพ่อคุณแม่อยากปลูกฝังให้กับลูก เพราะทุกอย่างที่คุณพ่อคุณแม่พยายามพร่ำสอนให้กับเจ้าตัวเล็ก ก็ดูเหมือนจะเข้าข่ายความเป็นระเบียบวินัยไปเสียหมด ไม่ว่าจะเป็นอยากให้ลูกตื่นและเข้านอนเป็นเวลา อยากให้ลูกกินอาหารเป็นเวลา อยากให้ลูกไม่ขว้างปาข้าวของ และอีกสารพัดพฤติกรรมที่หากเด็กๆ ทำได้ละก็ คุณพ่อคุณแม่คงเบาใจและเบาแรงขึ้นเยอะ
และเพราะความกว้างขวางของคำว่าระเบียบวินัยนี่เอง ทำให้คุณพ่อคุณแม่ไม่รู้ว่าจะเริ่มสอนลูกจากตรงไหน และต้องสอนอะไรบ้าง ถึงจะเรียกได้ว่าลูกเป็นเด็กที่มีระเบียบวินัย
วันนี้ M.O.M ขอเป็นตัวช่วยคุณพ่อคุณแม่ ให้คำแนะนำที่สามารถประยุกต์ให้เข้ากับชีวิตประจำวันของเด็กๆ และช่วยฝึกให้ลูกเป็นเด็กที่มีระเบียบวินัย และอยู่ร่วมกับเพื่อนๆ ในสังคมของเขาได้อย่างมีความสุข
1. สอนให้ลูกทำกิจวัตรประจำวันด้วยตัวเอง
การรับผิดชอบตัวเองเป็นวินัยขั้นแรกสุดที่เด็กควรมี ดังนั้น เมื่อลูกเริ่มเดินได้ เริ่มหยิบสิ่งของต่างๆ ได้แล้ว คุณควรหัดให้ลูกทำกิจวัตรประจำวันด้วยตัวเอง เริ่มตั้งแต่การอาบน้ำ แปรงฟัน สวมใส่เสื้อผ้า รับประทานอาหาร และขับถ่าย ถ้าลูกยังทำไม่ได้ ยังทำไม่คล่องแคล่ว ก็อย่าเพิ่งไปดุลูก ให้เวลาเขาฝึกฝน คอยช่วยเหลือและให้กำลังใจพวกเขาต่อไป
2. สอนให้ลูกรับผิดชอบการกระทำของตัวเอง
เชื่อว่าแทบทุกบ้านจะต้องมีปัญหาที่ลูกเอาของเล่นออกมาเล่น แล้วไม่เก็บเข้าที่เดิม จากปัญหาชวนปวดหัว เราอยากให้คุณพ่อคุณแม่พลิกวิกฤตตรงนี้ให้เป็นโอกาสสอนให้ลูกรับผิดชอบการกระทำของตัวเอง และฝึกให้เขามีระเบียบวินัยมากขึ้น
จากที่ต้องคอยเก็บของเล่นให้ลูกตลอด ลองเปลี่ยนเป็นให้ลูกรู้จักเก็บของเองบ้าง ด้วยการอธิบายว่า เขาเป็นคนหยิบของออกมาเล่น เพราะฉะนั้น ก็ควรเป็นคนเก็บของเข้าที่เช่นกัน และถ้าจะให้ดี ช่วยจับมือเขาให้เก็บของแต่ละชิ้นลงตะกร้าเอง เมื่อฝึกซ้ำๆ แบบนี้ไปสักระยะ เด็กจะเริ่มเก็บของเล่นทุกครั้งที่เขาเล่น และเข้าใจว่าเขาต้องรับผิดชอบในสิ่งที่ตัวเองทำลงไปเสมอ
3. สอนให้ลูกรู้จักขอโทษและขอบคุณ
คำว่าขอโทษและขอบคุณ เป็นคำพูดตามมารยาททางสังคมที่เด็กๆ ควรฝึกพูดให้ติดปาก โดยการฝึกควรเริ่มจากพ่อแม่ทำให้ลูกเห็นเป็นแบบอย่าง และเด็กจะซึบซับคำพูด วิธีการต่างๆ และนำมาปฏิบัติเอง โดยที่พ่อแม่ไม่ต้องคอยบอก
นอกจากนี้ ถ้าหากคุณกับลูกอยู่ในเหตุการณ์ คุณอาจคอยบอกว่า ลูกควรทำตัวอย่างไร เช่น เมื่อมีญาติผู้ใหญ่ให้ขนมลูก หลังจากรับของมาแล้ว ลูกควรกล่าวขอบคุณผู้ให้ทุกครั้ง เป็นต้น
4. สอนให้ลูกรู้จักหน้าที่ตัวเอง
พ่อแม่หลายคนชอบมองว่า ลูกของตัวเองเด็กเกินกว่าที่จะทำงานบ้าน ความจริงคุณสามารถมอบหมายงานบ้านเล็กๆ น้อยๆ ให้ลูกได้ เช่น กินข้าวเสร็จเก็บจานไปไว้ในอ่างล้างจาน ตื่นมาพับผ้าห่มให้เรียบร้อย เพื่อฝึกให้ลูกรู้จักหน้าที่ของตัวเอง ว่าตัวเองมีหน้าที่อะไร และรู้จักรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตัวเอง
นอกจากนี้ คุณยังสามารถสอนให้ลูกรู้จักหน้าที่ของตัวเองอย่างง่ายๆ เช่น ลูกเป็นเด็ก มีหน้าที่ไปโรงเรียนเพื่อเรียนหนังสือ ดังนั้น พ่อแม่ควรฝึกให้ลูกรู้จักเตรียมของไปโรงเรียนด้วยตัวเอง เก็บหนังสือ สมุด และกล่องดินสอด้วยตัวเอง
5. สอนให้ลูกอดทนและรอคอยให้เป็น
การฝึกให้เด็กรู้จักอดทนรอคอย เป็นการฝึกให้เด็กควบคุมตัวเอง ซึ่งการควบคุมตัวเองเป็นส่วนสำคัญของการมีระเบียบวินัย เพราะบางครั้ง กฎระเบียบของสังคมอาจไม่ได้ถูกใจทุกคน แต่เราก็ต้องฝืนใจอดทนปฏิบัติตามกฎ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสังคม
ดังนั้น คุณพ่อคุณแม่ลองใช้ประโยชน์จากสถานการณ์ในชีวิตประจำ เช่น เมื่อต้องไปซื้อของที่ซูเปอร์มาร์เก็ต คุณพ่อคุณแม่อาจมอบหมายหน้าที่ให้ลูกไปต่อคิวเข้าแถวรอจ่ายเงิน หรือถ้าหากลูกร้องไห้งอแงจะดื่มนม ในขณะที่คุณทำงานอย่างอื่น คุณอาจบอกลูกว่า “ตอนนี้แม่ขอเวลาล้างจานก่อนนะ พอล้างจานเสร็จแล้ว เดี๋ยวแม่เอานมมาให้นะคะ” เป็นต้น
6. สอนให้ลูกตรงต่อเวลา
ก่อนจะสอนให้ลูกตรงต่อเวลา คุณควรสอนให้ลูกรู้จักก่อนว่า เวลาคืออะไร โดยสามารถสอนได้จากการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันที่เขาทำแต่ละวันในเวลาเดิม จะทำให้เด็กรับรู้ว่า เวลาไหนควรทำกิจกรรมอะไร เช่น เจ็ดโมงเช้าต้องตื่นมาอาบน้ำ แปรงฟัน สี่ทุ่มต้องเข้านอน ฝึกลูกทำกิจวัตรประจำวันตามตารางและเวลาที่กำหนดไว้ทุกวัน เพื่อให้เขาเคยชินและติดเป็นนิสัย
7. สอนให้ลูกรู้จักกาลเทศะ
สิ่งที่จะทำให้คนคนหนึ่งรู้จักกาลเทศะ ก็คือการที่คนคนนั้นรู้จักปฏิบัติตามมารยาททางสังคม และปฏิบัติตัวกับผู้อื่นอย่างเหมาะสม ดังนั้น จึงเป็นหน้าที่ของพ่อแม่ ที่ต้องสอนให้ลูกรู้จักมารยาททางสังคม ว่ามีอะไรบ้าง เช่น การยกมือไหว้และกล่าวสวัสดีผู้ใหญ่ การพูดจามีหางเสียง ลงท้ายด้วยค่ะหรือครับ การพูดจาสุภาพอ่อนโยน รู้จักเกรงใจและให้เกียรติผู้อื่น เป็นต้น
อ้างอิง
คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา
โรงเรียนพระยาประเสริฐสุนทราศรัย (กระจ่าง สิงหเสนี)
