ร้อนหรือเย็น : อาบน้ำด้วยอุณหภูมิแบบไหนหลังออกกำลังกายดีที่สุด?

ภาพของนักกีฬาอาชีพแช่ร่างกายในถังน้ำแข็งหลังจากการแข่งขันจบลง คือภาพที่ทุกคนก็น่าจะต้องเคยเห็น จนทำให้คิดไปว่า "การอาบน้ำเย็นหลังจากออกกำลังกายคือทางเลือกที่ดีที่สุด" 

แต่ในขณะเดียวกัน ถ้าใครเป็นสายฟิตเนสหรือไปออกกำลังกายตามยิมบ่อยๆ ห้องสตีมอบไอน้ำ หรือ บ่อออนเซ็น คือหนึ่งออปชั่นที่จะขาดไม่ได้ 

ดังนั้นเมื่อเป็นแบบนี้จึงเป็นประเด็นให้ชวนสงสัยว่า "สรุปแล้วหลังจากออกกำลังกายต้องอาบน้ำร้อนหรือแช่น้ำเย็นกันแน่ แบบไหนที่ดีที่สุดสำหรับร่างกาย?"

วันนี้ Main Stand จะมาไขข้อสงสัยให้กระจ่างเอง

ประโยชน์ของการอาบน้ำเย็น

ประโยชน์ของการอาบน้ำเย็นหลังจากออกกำลังกายคืออะไร? 

อ้างอิงจากงานวิจัยของ ด็อกเตอร์อดัม ฟรายแมน จากสถาบัน The GW Medical Faculty Associates บอกว่า ข้อดีของการอาบน้ำเย็นหลังจากออกกำลังกายเสร็จนั้นมีมากมาย เช่น ลดอาการบวมหรืออักเสบของกล้ามเนื้อหลังจากที่ผ่านการใช้งานมาอย่างหนัก ลดอาการที่เรียกว่า "DOMS" (Delayed Onset Muscle Soreness) หรืออาการปวดกล้ามเนื้อ เพราะอุณหภูมิเย็นของน้ำนั้นจะช่วยในการเร่งกระบวนการฟื้นฟูกล้ามเนื้อ

นอกจากนั้นการอาบน้ำเย็นยังมีส่วนช่วยในการทำให้เส้นเลือดที่ขยายตัวจากการใช้งานร่างกายขณะออกกำลังกายให้ค่อยๆ หดตัวลง และที่ไม่น่าเชื่อคือ มันยังช่วยในการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย ช่วยให้ห่างไกลจากอาการป่วย

เมื่อการอาบน้ำเย็นหลังจากออกกำลังกายมีประโยชน์ดังนี้ ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่เราจะเห็นบรรดานักกีฬาระดับโลกแช่ตัวอยู่ในถังน้ำแข็งหลังจากผ่านพ้นการแข่งขันอันหนักหน่วงมา

อย่างไรก็ตามการอาบน้ำเย็นก็มีข้อเสียอยู่เหมือนกัน

"คุณไม่ควรแช่ตัวอยู่ในน้ำเย็น ถ้าอุณหภูมิ ณ ขณะนั้นเย็นอยู่แล้ว การทำแบบนั้นจะยิ่งทำให้อุณหภูมิร่างกายของคุณลดต่ำลงไปอีก เสี่ยงต่อการเป็นไข้ เช่นเดียวกับคนที่มีอาการป่วยอยู่แล้ว ไม่ควรอย่างยิ่งที่จะอาบน้ำเย็น" ด็อกเตอร์แจ็กเกอลีน ชัฟเฟอร์ อีกหนึ่งผู้เชี่ยวชาญกล่าว 

นี่คือประโยชน์และข้อเสียของการอาบน้ำเย็นหลังจากออกกำลังกาย แล้วการอาบน้ำร้อนหรืออุ่นล่ะ จะเป็นเหมือนกันหรือเปล่า?

ประโยชน์ของการอาบน้ำร้อน

การเข้าห้องอบไอน้ำ หรือแช่ตัวในน้ำอุ่นหลังจากออกกำลังกายมาอย่างเหน็ดเหนื่อย นอกจากจะรู้สึกผ่อนคลายสบายตัวแล้ว มันยังมีประโยชน์มากกว่าที่คิด

จากบทความของ ด็อกเตอร์อดัม ฟรายแมน อธิบายเอาไว้ว่า การอาบน้ำร้อนหรือน้ำอุ่นหลังจากออกกำลังกายเสร็จนั้นจะตรงกันข้ามกับการอาบน้ำเย็นโดยสิ้นเชิง ในขณะที่การอาบน้ำเย็นจะลดการไหลเวียนของเลือดให้ช้าลง แต่การอาบน้ำร้อนจะทำให้อัตราการไหลเวียนของเลือดเพิ่มสูงขึ้น เลือดสูบฉีดได้ดีขึ้น สิ่งนี้จะช่วยในการกระจาย"กรดแลคติค" ที่ร่างกายสร้างขึ้นออกจากกล้ามเนื้อไปสู่ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย นอกจากนั้นอุณหภูมิร้อนของน้ำยังมีส่วนช่วยในการผ่อนคลายและบรรเทาความตึงของกล้ามเนื้อ 

อีกหนึ่งประโยชน์ของการอาบน้ำร้อนคือ การช่วยให้ระบบทางเดินหายใจปลอดโปร่งขึ้น ซึ่งจะส่งผลให้เสมหะในลำคอลดลง และเกี่ยวข้องโดยตรงกับการบรรเทาอาการป่วยจากโรคหวัด

อย่างไรก็ตามเช่นเดียวกับการอาบน้ำเย็น เมื่อมีข้อดีก็ต้องมีข้อเสีย การอาบน้ำที่มีอุณหภูมิสูงนั้นจะทำให้หนังกำพร้ามีการผลัดเซลล์ผิวทิ้งออกไป ส่งผลให้ผิวหนังมีอาการแห้ง ผิวบางลง นอกจากนั้นสิ่งสำคัญที่ควรตระหนัก คือถ้าคุณมีอาการของโรคหัวใจ หรือหัวใจไม่แข็งแรง ควรหลีกเลี่ยงการอาบน้ำที่มีอุณหภูมิสูงจนเกินไป เพราะมันอาจส่งผลให้อาการแย่ลงได้

จากข้อเท็จจริงด้านบน แสดงให้เห็นถึงข้อดีข้อเสียของการอาบน้ำร้อนและเย็นหลังการออกกำลังกายที่แตกต่างกันไป ดังนั้นสุดท้ายแล้วการอาบน้ำแบบไหนคือแบบที่ดีที่สุดกันแน่?

เย็นก่อน ร้อนทีหลัง

"มันไม่มีคำตอบที่ถูกต้องตายตัวว่าควรจะอาบน้ำร้อนหรือเย็นหลังจากออกกำลังกาย เพราะร่างกายของแต่ละคนนั้นแตกต่างกันออกไป" ด็อกเตอร์คริสติน เมย์เนส ชี้แจงถึงปัญหาที่หลายคนสงสัย

อย่างไรก็ตามเธอได้แนะนำต่อว่าถ้าคุณมีเวลามากพอ ทางที่ดีที่สุดหลังจากออกกำลังกายเสร็จ สิ่งแรกคือการยืดกล้ามเนื้อด้วยการเคลื่อนไหวร่างกายเบาๆ อาจจะเป็นการเล่นโยคะหรือเดินผ่อนคลาย ก่อนที่จะพาร่างกายเข้าสู่น้ำเย็น

"หลังจากออกกำลังกายเสร็จ และยืดเส้นยืดสายเรียบร้อยแล้ว คุณต้องเริ่มด้วยการอาบน้ำเย็น เพื่อช่วยในการลดการอักเสบของกล้ามเนื้อข้อต่อและเอ็น"

"มันไม่ดีที่จะปล่อยให้กล้ามเนื้อของคุณอักเสบเป็นระยะเวลานาน"

"สิ่งนี้สำคัญมากสำหรับการฟื้นตัวของกล้ามเนื้อ มันเหมือนกับปุ่ม 'หยุดชั่วคราว' ในกระบวนการบำบัด เพื่อลดการตอบสนองที่รวดเร็วของร่างกายต่อการบาดเจ็บ ซึ่งเป็นเรื่องธรรมดาหลังการออกำลังกาย"

หลังจากแช่ร่างกายอยู่ในน้ำเย็นประมาณ 10-20 นาที ก็ได้เวลาแล้วที่จะเปลี่ยนมาเป็นการแช่น้ำร้อนหรือน้ำอุ่น

"สิ่งนี้ (น้ำร้อน) จะช่วยซ่อมแซมกล้ามเนื้อ ฟื้นสภาพข้อต่อ กำจัดการสะสมของเซลล์ที่อักเสบ และเซลล์ที่ตายแล้ว นอกจากนั้นยังเป็นการซ่อมแซมสภาพของกระดูกอีกด้วย" 

"มันดีมากๆ ในการช่วยลดความแข็งตึงของส่วนต่างๆ ในร่างกาย และส่งผลต่อการลดอาการบาดเจ็บต่างๆ ด้วย"

การเริ่มต้นด้วยน้ำเย็น ก่อนจะเปลี่ยนเป็นน้ำร้อน คอนเซปต์นี้เรียกว่า "Recovery Shower" ซึ่งกำลังได้รับความนิยมอย่างมากในหมู่นักออกกำลังกาย เอาเป็นว่าถ้าใครสะดวกหรือมีเวลามากพอก็ถือเป็นไอเดียดีๆ ที่ควรเก็บนำไปใช้ 

ส่วนถ้าใครที่จำเป็นต้องเลือกจริงๆ น้ำร้อนและน้ำเย็นนั้นมีข้อดีข้อเสียแตกต่างกันไปตามที่เราอธิบายไปด้านแล้วบน ขึ้นอยู่กับตัวคุณเองแล้วล่ะว่าจะเลือกแบบไหน

แหล่งอ้างอิง:

https://www.sundried.com/blogs/training/hot-or-cold-shower-whats-best-after-exercise

https://www.shape.com/fitness/tips/hot-or-cold-whats-best-way-shower-after-workout

https://www.puregym.com/blog/the-post-workout-shower-hot-or-cold/

https://www.healthline.com/health/cold-shower-vs-hot-shower#6